O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti “menejment” kafedrasi

Mahsulot	Asosiy mahsulot miqdori,	Bir mahsulotning ratsenkalar
dona	summasi, so’m
A	750	650
B	120	375
V	360	280
G	420	960

15 – Masala

175 nafar ishchining vaqtbay ish haqini aniqlang. Ulardan 150 tasining ish haqi tarif stavkalari bo’yicha hisoblanadi. 25 ta xodimning ish haqi oylik ish haqi bo’yicha hisoblanadi.

	Ko’rsatkichlar										Razryadlar
									I		II		III				IV		V	VI
	Soatlik tarif stavkalar bo’yicha									23		48				46		19	8
	ish haqi hisoblanadigan								6
	xodimlar
	Lavozimi		Ish haqi, so’m													Ishchilar soni
	Avtokarshiklar					200 000										8
Jihozlarni tarqatuvchilar							180 000										6
	Tarozibonlar					195 000										2
	Omborchilar					190 000										5
	Tozalovchilar					85 000										4

16 – Masala

Yillik ish haqi fondini aniqlang.

Agar kunlik ish haqi fondi 160 000 ming so’m bo’lib, mehnat ta’tillarining o’rtacha davomiyligi 18 kun, davlat topshiriqlarini bajarish bilan bog’liq kunlik yo’qotishlar 1.5 kunni tashkil etgan holda, samarali ish vaqti fondi 230 kunni tashkil etadi.


17– Masala

Quyidagi shartlar asosida ishbay ishchilarning soatlik, kunlik, oylik fondini, shuningdek bir ishchining soatlik, kunlik, yillik ish haqini aniqlang.

Rejalashtirilgan ishchilar soni 96 kishi, bir ishchining yillik foydali ish vaqti fondi 1840 soat, bir ishchining o’rtacha tarif stavkasi soatiga 50 so’m, yillik ish kunlari soni 232 kun, ishlab chiqarish normalarini bajarish fondi – 115 foiz.

Soatlik ish haqi fondigacha qo’shimcha to’lovlar 15 foiz, kunlik ish haqi fondigacha qo’shimcha to’lovlar – 2 foiz, yillik ish haqi fondigacha to’lovlar - 6 foizni tashkil etadi.

18– Masala

Ish haqi to’xtovsiz grafik asosida ishlaydi. Bayram kunlari ham 39 kishining ishlashi rejalashtirilgan. Sexda 3 nafar o’smir 2-razryad bo’yicha ishlaydi. Bu razryad bo’yicha kunlik tarif stavkasi 3790 so’m. Sex ishchilarining kunlik ish haqi fondi aniqlansin.

19– Masala

Bazis davridagi ish haqi fondi 40 000 ming so’m, ishlab chiqarish hajmini 15 foiz, mehnat unumdorligini 10 foiz, shuningdek, ish haqini 17 foizga oshirish ko’zda tutilgan. Ish haqi fondini aniqlang.

20-Masala

Ishbay ishlovchi ishchilarning ishbay ish haqini aniqlang.Agar mahsulotning texnologik mehnat sig’imi 500 ming norma soat bo’lib, uni bajarish uchun quyidagi razryaddagi ishchilar, ya’ni 3-razryad bo’yicha 60 kishi, 2-razryad bo’yicha 30 kishi, 4 va 5 – razryad bo’yicha 100 va 40 kishi talab etiladi.

21- Masala

Ishbay ishlovchi ishchilarning ishbay ish haqini aniqlang. Agar mahsulotning texnologik mehnat sig’imi 500 ming norma soat bo’lib, uni bajarish uchun quyidagi razryaddagi ishchilar, ya’ni 3-razryad bo’yicha 60 kishi, 2-razryad bo’yicha 30 kishi, 4 va 5 – razryad bo’yicha 100 va 40 kishi talab etiladi.

Mahsulot tannarxini rejalashtirish


1-Masala

Hisobot davrida tovar mahsuloti hajmi 823.25 ming so’m bo’lib, 1 so’mlik tovar mahsuloti uchun xarajatlar 0.88 so’mni tashkil etadi. 1 so’mlik mahsulot uchun xarajatlarni 0.89 so’mga oshirish rejalashtiriladi. Shuningdek, tovar mahsuloti hajmi 1 foizga oshirish rejalashtiriladi. Reja davri uchun tovar mahsuloti tannarxini aniqlang.

Masala quyidagi tartibda echiladi:

1. 
   Rejalashtirilgan tovar mahsulot hajmini aniqlaymiz. Q_’=823,25*1,01=831,4 ming so’m
   

2. 
   Tovar tannarxi quyidagicha aniqlanadi: T_r=831,4*0,89=740 ming so’m
   

2– Masala

Bazis davridagi ish haqi fondi 250000 ming so’mni tashkil etadi.Reja yilida uni 10 foizga oshirish ko’zda tutiladi. Ishchilarning o’rtacha ro’yxatdagi soni 220 kishi bo’lib, rejada uni ular sonini 230 kishiga yetkazish ko’zda tutiladi. Mahsulot ishlab chiqarish hajmini 15 foizga oshirib bajarish rejalashtiriladi. Mehnat unumdorligini ish haqidan ustun o’sishi hisobiga mahsulot tannarxining pasayish foizini aniqlang.

3 – Masala
Rejalashtirilgan yildagi quyidagi ko’rsatkichlar asosida mahsulot tannarxining kamayishini aniqlang.

Ko’rsatkichlar	Bazis	Reja
Mahsulot hajmi,ming so’m	568300	600000
Ishchilar soni, kishi	92	92
Ish haqi fondi, ming so’m	128000	129400

Ish haqining tannarxdagi ulushi-22,5 foizni tashkil etadi.

4-Masala

Hisobot davrida mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi 450200 ming so’mni tashkil etdi. Bir so’mlik tovar mahsuloti uchun sarflarni 2 foizga kamaytirish, tovar mahsuloti hajmini esa 3 foizga oshirish ko’zda tutilgan. Rejalashtirilgan mahsulot tannarxini aniqlang.

5- Masala

Korxona jihozlar ishlab chiqaradi. Bir jihoz narxi 18000 ming so’m. O’zgaruvchan xarajatlar ulushi 12000 ming so’m. Zararsizlik nuqtasini toping.

6- Masala

Quyidagi omillar hisobiga mahsulot tannarxining kamayishini aniqlang (“indeks” uslubini qo’llagan holda).

Hisobot davrida material bahosi o’zgarmagan holda sarf me’yori 5 foizga kamaydi. Mahsulot ishlab chiqarish hajmining o’sishi 10 foizga, mehnat unumdorligi 7.5 foizga, o’rtacha ish haqi 3.5 foizga oshishi ko’zda tutiladi. Ishlab chiqarish xarajatlari tarkibida materiallar ulushi - 60 foiz, ish haqi xarajatlari – 20 foiz, boshqaruv -12 foizni tashkil etadi.

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI


OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI


MENEJMENT KAFEDRASI

“BIZNES REJALASHTIRISH”

fanidan


KEYSLAR

Namangan–2022
KEYSLAR
Keys №1

Quyidagi marketolog-menejerlar fikrini o’qib chiqing. Ulardan sizning tasavvuringizga ko’proq mos keladiganlarini qayd qiling. Javoblaringizni «menejer reshetkasi» besh turi bo’yicha tasniflang.

A.: Men uchun amalga oshirish mumkin bo’lgan qarorlarni qabul qilish muhim ahamiyat kasb etadi. Men o’z g’oyalarim, tasavvurim va xulq-atvorim uchun kurashaman, garchi bu birovlarga yoqmasa ham. Agarda muammolar yuzaga kelsa, men ularni bartaraf etaman yoki o’z nuqtai nazarimni bildiraman. Agar biron narsa izidan chiqsa, men qarshilik ko’rsataman va o’z dalillarimni namoyon qilaman. Men boshqalarni ham o’z xulq-atvorimga moslashtirishga harakat qilaman.

V.: Men o’zgalarning qarorlarini qabul qilaman, ularning fikriga, tasavvuriga va xulq-atvor uslubiga qo’shilaman. Agar muamoolar yuzaga keladigan bo’lsa, men bir chetda turishga va hech narsaga aralashmaslikka harakat qilaman. Men faqat zarur bo’lgan darajadagina ishlayman va hech qachon ortiqcha zo’riqmayman.

S.: Men uchun qabul qilinuvchi qarorlar sog’lom bo’lishi va to’g’ri tushunilishi katta ahamiyatga ega. Men boshqalarni tinglashni bilaman va o’zimnikidan farq qiluvchi g’oyalar, fikr-mulohaza va xulq-atvor uslubini izlayman. Men o’z e’tiqodim bo’lsada, o’zgalarning ham g’oyalarini qabul qilishim va o’z nuqtai nazarimni o’zgartirishim mumkin. Agar muammolar yuzaga keladigan bo’lsa, men ularning sabablarini aniqlash va oqibatlarini bartaraf etishga harakat qilaman. Mening jahlim chiqqan paytda hech kimga sezdirmaslikka harakat qilaman. Eng og’ir paytda ham men hazilni to’g’ri qabul qila olaman. Barcha kuch-quvvatimni ishga beraman va xodimlarni ham o’z ortimdan ergashtiraman.

D.: Men uchun odamlar bilan iliq mu№sabatlarni saqlab qolish muhim ahamiyat kasb etadi. O’z yondashuvimni amalga oshirgandan ko’ra men boshqalarning fikri, tasavvuri va xulq-atvor uslubini qabul qilishni ma’qul ko’raman. Men muammolarning vujudga kelishiga yo’l qo’ymaslikka harakat qilaman, buning iloji bo’lmagan paytlarda esa odamlar tezroq buni unutishlari va avvalgi holatga qaytishlariga intilaman. Men boshqalar bilan do’stona mu№sabatlarni saqlab qolishim oson kechadi. Men kamdan-kam hollarda rahbarlik qilaman, biroq har doim yordam berishga tayyor turaman.

E.: Men uchun maqsadlarni amalga oshirish katta ahamiyatga ega. Agar yangi g’oya, tasavvur va nuqtai nazarlar paydo bo’ladigan bo’lsa, bu holda men o’rtacha pozitsiyani egallashga harakat qilaman. Muammolar vujudga keladigan bo’lsa, men adolatli va to’g’ri mulohaza yuritishga intilaman. Men ish sur’atining bir xilda bo’lishiga harakat qilaman.

1.Bitta gapda berilgan savollarga javobni shakllantiring.

Extiyoj, did –istak, talab, xoxish bozor va ishlab chiqarish tushunchalarini bog’likligini tushuntirib bering.

2. 
   Marketing tadqiqotlari va marktieng kompleksini sxematik tarzda chizmasini chizib bering.
   

Keys №2

Korxonangizning marketing kontseptsiyasida foydalanish uchun quyida sanab o’tilgan shart-sharoitlar qay darajada yetarli ekanligini tahlil qiling:

1. 
   bozor, ya’ni taklifning talabdan o’sishi;
   
2. 
   bozorda raqobat, xaridor uchun kurash; oligopoliya (bir nechta raqobatchi, ko’p sonli ta’mi№tchilar);
   

22. 
    ma’muriy-buyruqbozlik sarqitlaridan xoli bo’lgan erkin bozor mu№sabatlari;
    

7. 
   korxona ma’muriyatining to’liq mustaqilligi (oylik maosh miqdorini belgilash);
   

4. 
   ishchi kuchining erkin ko’chib yurishi (migratsiyasi);
   
5. 
   bir korxonadan boshqa korxonaga, bir tarmoqdan boshqa tarmoqqa kapitalni o’tkazishda cheklovlarning yo’qligi. Foyda dividend keltiradigan holda joylashtiriladi.