O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha
Xarkatlanishga qarshilik kushlari
Yüklə 2,37 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tayanch so’z va iboralar.
- 1. Avtomobilni tortish qobiliyatini hisoblash.
|
Xarkatlanishga qarshilik kushlari.
Reja: 1. Avtomobilni tortish qobiliyatini hisoblash. 2. Berilgan o’lchamlarni qanoatlantiruvchi dvigatelning quvvatini hisoblash. 3. Asosiy uzatmaning uzatish sonini aniqlash, oraliq uzatish sonini aniqlash. 4. Arifmetik, geometrik va garmonik qator. 5. Avtomobilga ta’sir etuvchi kuch va momentlar sxemasi 6. Dvigatel energiya manbai. 7. Dvigatelning tashqi tezlik tavsifi. 8. Avtomobilga ta’sir etuvchi qarshilik kuchlari. 9. Balandlikka chiqishga qarshilik kuchi, g’ildirashga qarshilik kuchi, g’ildirashga qarshilik koeffitsienti. 10.Havoning qarshilik kuchi, qarshilik koeffitsienti, qarshilik kuchlarini yengish uchun sarf bo’ladigan quvvat. Tayanch so’z va iboralar. Avtomobilni tortish qobiliyatini hisoblash, berilgan o’lchamlarni qanoatlantiruvchi dvigatelning quvvatini hisoblash, asosiy uzatmaning uzatish sonini aniqlash, oraliq uzatish sonini aniqlash, arifmetik, geometrik va garmonik qator, ekspluatatsiyada uchraydigan omillarning tortish- tezlik xususiyatiga ta’siri, avtomobilga ta’sir etuvchi kuch va momentlar sxemasi, dvigatel energiya manbai, dvigatelning tashqi tezlik tavsifi, maksimal tezlikda harakatlangandagi maksimal quvvat, solishtirma yonilg’i sarfi, soatli yonilg’i sarfi, tirsakli valni istalgan aylanishlar sonidagi quvvati, tirsakli valni istalgan aylanishlar sonidagi burovchi momenti, tisakli valni aylanishlar sonini bosiqlarini aniqlash, dvigatelni tashqi tezlik tavsifnomasi grafigi, dvigatelni tashqi tezlik tavsifnomasi jadvali, Avtomobilga ta’sir etuvchi qarshilik kuchlari, balandlikka chiqishga qarshilik kuchi, g’ildirashga qarshilik kuchi, g’ildirashga qarshilik koeffitsienti, havoning qarshilik kuchi, qarshilik koeffitsienti, qarshilik kuchlarini yengish uchun sarf bo’ladigan quvvat. 1. Avtomobilni tortish qobiliyatini hisoblash. Yuqorida ko’rsatilgan hisoblash yoki tajribada aniqlangan avtomobil dinamikasining o’lchamlari avtomobilning ayrim sharoitdagi harakatini ifodalaydi. Hisoblash vaqtida dvigatel, tsilindrlarga yonilg’i to’liq berilganda ishlaydi va uning quvvati tashqi tezlik tavsifnomasidagi qiymatiga teng. Demak, hisoblash yo’li bilan aniqlangan avtomobil dinamikasi uning eng yuqori qiymatini aniqlaydi. Dinamikaning amalda uchraydigan ko’rsatkichlari bilan hisoblash va tajribada aniqlangan dinamik ko’rsatkichlari bir-biridan farq qiladi. Bunga sabab, avtomobil texnikaviy holati va ishlash sharoitining o’zgarishidir. Avtomobil uzoq vakt ishlatilganda porshen va porshen halqalarining 164
quvvatining kamayib ketishiga sabab bo’ladi. Havo filtri ifloslansa, tsilindrning to’lishi yomonlashadi, yonuvchi aralashma xosil bo’lishi qiyinlashadi va dvigatelning quvvati kamayadi. Avtomobilni ishlatishda shassi, uzel va mexanizmlar yomon sozlangan bo’lsa, masalan, bosh uzatma podshipniklarining qattiq tortilganligi yoki konus shesternyalarining tishlashishi noto’g’ri bo’lsa, transmissiyadagi ishqalanishni yengishga sarflangan quvvat kattalashadi, avtomobilning dinamikasi yomonlashadi. Oldingi g’ildiraklar yaqinlashuvining noto’g’riligi ham avtomobilь dinamikasiga yomon ta’sir ko’rsatadi. Avtomobil dinamikasining yomonlashuvi, maksimal tezliginikamaytiradi va tezlanishini pasaytiradi. Avtomobilь joriy ta’mirgacha o’tgan yo’lda uning maksimal tezligi kamayadi, bir vaqtdayonilg’i sarflashi esa ortadi. Dvigatelь quvvatining ancha qismitransmissiya agregatlaridagi moyni sachratish uchun sarflanadi.SHuning uchun qish faslida suyuq bo’lgan qishki transmissiya moyiishlatilishi avtomobil joyidan qo’zg’alishi davrida quvvatiningkam sarflanishiga sabab bo’ladi. Yuqoridagi misollar shuni ko’rsatadiki, avtomobilь konstruktsiyasidagi afzalliklar uning faqat texnikaviy holati yaxshi bo’lgandagina ish avtomobilga qo’yiladigan talablarni qanoatlantiradi. Buning uchun o’z vaqtida va sifatli texnikaviy qarov o’tkazilishi, agregatlarning ishlash sharoitiga mos yonilg’i va moy ishlatilishi zarur. Avtomobilning tortish qobiliyatini hisoblashdan maqsad dvigatel va transmissiyaning avtomobilga maksimal shig’ov tezlanishini, yo’llarda uning maksimal tezlik bilan harakatlanishi hamda ortiqcha qarshilikka ega bo’lgan yo’llarda bemalol yurishini ta’minlovchi parametrlarni aniqlashdir. Loyihalanayotgan avtomobilning tortish qobiliyatini hisoblashda uchta parametr ishlatiladi: 1. Berilgan parametrlar: avtomobilь, uning dvigateli va turi, nominal yuk-G yuk ko’tarish qobiliyati, to’g’ri uzatma qo’shilganda ega bo’lishi mumkin bo’lgan maksimal tezlik V amax maksimal tezlik bilan harakatlanayotganda yengishi mumkin bo’lgan yo’lning jami qarshiligi ψ amax , birinchi uzatmada harakatlanib yengishi mumkin bo’lgan yo’lning jami qarshiligi ψ max . 2. Qabul qilingan parametrlar: avtomobilning o’z og’irligi-G 0 havo qarshiligini yengish koeffitsienta - K, avtomobilning oldidan qaralgandagi yuzasi - F, yuklanmagan va yuklangan avtomobilning oldingi va ketingi o’qlariga to’g’ri kelgan og’irliklar - G 01 , G o2 , G al , G a2 ; shina o’lchamlari, dvigatelning maksimal quvvatiga mos kelgan tirsakli valning aylanishlar chastotasi - n gNmax . 3. Hisoblab aniklanishi zarur bo’lgan parametrlar: dvigatelning maksimal quvvati – N gmax va ishchi yuzasi -F , asosiy uzatma – U b.u. , uzatmalar qutisi – U u.k. , taqsimlash qutisi – U t.q ning uzatish sonlari. Qabul qilinuvchi parametrlar halq xo’jaligida ishlatilayotgan avtomobillar texnikaviy tavsifnomasini kritik tahlil kilish, avtomobil transportining kelajagini hisobga olib ilg’or loyihalash usullari qabul qilinishi zarur. Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|