7. Dvigatelning tashqi tezlik tavsifi. Tirsakli valning minimal aylanishlar n min sonida dvigatel to’liq yuklanishda
turg’un ishlaydi. Valning aylanishlar soni ortishi bilan unumli quvvat va burovchi
moment ham ortib boradi.
Momentning maksimal M emax qiymatiga mos kelgan tirsakli valning
aylanishlar n N.max soni va maksimal quvvatga N e.max , mos kelgan aylanishlar soni
n N.max ko’rsatkichlari, dvigatelning texnikaviy tavsifida ko’rsatilgan.
Avtomobil dvigateli ekspluatatsiya sharoitida asosan maksimal burovchi
momentga mos kelgan aylanishlar soni n m.max va maksimal quvvatga mos kelgan
aylanishlar n N.max sonlari oralag’ida ko’proq ishlaydi.
Tirsakli valning aylanishlar soni maksimal quvvatdagi aylanishlar soni n N.max dan oshib ketsa, tsilindrni yonilg’i aralashmasi bilan to’lishi yomonlashadi,
aralashmaning to’liq yonmasligi va mexanik qarshiliklarning ortishi natijasida
dvigatelning quvvati kamayib ketadi, yuklanishning ortishi esa, qismlarning
yeyilishini tezlashtiradi.
SHuning uchun avtomobilni loyihalashda uni gorizontal yo’lda maksimal
V amax tezlik bilan yurishiga mos aylanishlar soni n N.max dan 10-.20% ortiq bo’ladi.
Avtomobil maksimal V amax tezlikda harakatlanganda uning maksimal quvvati
N evmax va tirsakli valining maksimal quvvatdagi aylanishlar n N.max sonidan
foydalanib S.R.Leyderman formulasi bo’yicha avtomobil dvigatelining istalgan
aylanishlar n x sonida quvvat N e egri chizig’ining istalgan nuqtasidagi N ex qiymatini
quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
ú
ú
û
ù
ê
ê
ë
é
÷÷
ø
ö
çç
è
æ
×
-
÷÷
ø
ö
çç
è
æ
×
+
×
=
2
max
max
max
max
N x N x N x ev ex n n c n n b a n n N N , kVt
(2.12)
bu yerda, N evmax -avtomobilning maksimal tezlikdagi maksimal quvvati, kBt;
a, v, s - dvigatel turini belgilovchi koeffitsientlar bo’lib,
- karbyuratorli dvigatel uchun a =v=s=1 ga teng;
- dizel dvigateli uchun a =0,87; v=1,13; s=1 ga teng bo’ladi.
173
Avtomobil maksimal tezlik V
a.max bilan harakatlanganda dvigatelning
maksimal quvvati N e.v.max quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
ky a ky a a ev KFV V G N h
h
1000
1000
max
.
3
max
.
max
+
Y
=
, kVt
(2.13)
bu yerda, G a -avtomobilning to’la og’irligi;
Y
-yo’l qarshiligi,
Y
=
a
a sin
cos
+
×
f , 2-toifali yo’l uchun yo’lning qiyaligi
04
,
0
=
=
a
