171
kuch avtomobilni harakatlantiruvchi kuch hisoblanadi.
Bu kuchning miqdori, dvigatelning quvvatiga, quvvat esa, tirsakli valning
aylanishlar soniga bog’liq bo’ladi.
Dvigatelning unumli
N
e
quvvati, unumli solishtirma yonilg’i
g
yo
sarfi va
burovchi
M
e
momentining tirsakli
valning aylanishlar soniga, bog’liq ravishda
o’zgarishini ifodalovchi egri chiziqlarni dvigatelning tashqi tezlik tavsifi deyiladi.
Dvigatelning tashqi tezlik tavsifini tajriba yo’li bilan va hisoblash yo’li bilan
olish mumkin.
Dvigatelning tashqi tezlik tavsifini tajriba yo’li bilan olishda dvigatelni
maxsus qurilmaga o’rnatiladi va uni yurgizib qizdiriladi.
Bu vaqtda drossel
zaslonka to’la ochiq bo’ladi. Alohida tormozlash mexanizmi yordamida
dvigatelga yuklanish beriladi va tirsakli valning ma’lum aylanishlar
sonida
dvigatelni turg’un ishlashini ta’minlanadi. Yuklanishni o’zgartirib, tirsakli valning
har bir aylanishlar
sonida unumli burovchi moment M
e
, unumli quvvat
N
e
, unumli
solishtirma yonilg’i sarfi
g
yo
va dvigatelning soatli yonilg’i sarfi
G
yo
aniqlanadi.
Tajriba yo’li bilan dvigatelning asosiy ko’rsatkichlarini
quyidagicha
aniqlanadi:
Dvigatelning unumli quvvati:
n
P
N
e
×
×
×
=
-3
10
7355
,
0
, kVt
(2.8)
bu yerda;
R-dvigatelni tormozlovchi kuch, kg.
n-tirsakli valning aylanishlar soni, ayl
/min;
Unumli burovchi moment:
n
N
M
e
e
×
= 9554
, N·m
(2.9)
Soatli yoqilg’i sarfi
t
G
G
ё
ё
D
D
×
= 6
,
3
, kg
/soat;
(2.10)
D
G
yo
-tajriba vaqtida sarflangan yonilg’i, g.
D
t-tajribani davom etish vaqti, s.
Unumli solishtirma yonilg’i sarfi:
e
ё
ё
N
G
g
×
=
3
10
, g
/(kVt·soat);
(2.11)
