O‟zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta„lim vazirligi namangan davlat universiteti yunusova gulshoda nozihovna



Yüklə 6,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/6
tarix31.10.2019
ölçüsü6,64 Mb.
#29475
1   2   3   4   5   6
axborot texnologiyalari fanidan amaliy mashgulotlar bajarish metodikasi

§. MOODELNING O‘RTNATILISHI. 
Bu erda Moodleni o‘rnatish jarayonini keltiramiz.Bu erda bayon etilganlarni 
o‘qib  siz  Moodleni  bir  necha  daqiqalqrda  uni  o‘rnatishingiz  mumkin.Bu  erda 
ko‘rsatilgan  jarayonlar  sizga  qiyin  ko‘rinsada,  ularni  bajarib,  siz  Moodleni 
o‘rnatishingiz mukin.  
Agar bu erda yozilgan amalllarnibajarib ham sizda savollar tug‘ilsa, unda siz 
moodle.org ga Using Moodle (ingl.) kursida yoki Russian Moodle (rus.)ga murojat 
qilishingiz  mumkin.  Ikkinchi  imkoniyat-Другая  возможность  -  Moodle(ing) 
hostingi  hizmatlarini  beruvchi  Moodlening  offical  hamrolari(Moodle  Partners)ga 
murojat qilib, предоставляющих услуги хостинга Moodle (англ.).  
Agar  Siz  Moodleni  kompyuteringizga  o‘rnatmoqchi  bo‘lsangiz,  biz  bergan 
ma‘lumolar  sizni  ko‘rqitsa,  quyidagi  maqolalarni  o‘rganishingizni  taklif  etamiz:: 
Установка Apache, MySQL и PHP –Apache, MySQL va PHPni ustanova qilish-
yuklab olish yoki Moodlening toliq Paketlaridan birini o‘rnatish. Ular sizga toliq 
va batafsil yuriqnomalar bilan ta‘minlashadi.  
3. §. TIZIMGA TALABLAR 
Avvalda  Moodle  Apache,  MySQL  va  PHP  (Linux  +  Apache  +  MySQL  + 
PHP  =  LAMP)  o‘rnatish  orqali  amalga  oshirilar  edi,  lekin  doimo  Windows 
XP/2000/2003  (WAMP),  Solaris  10  (Sparc  and  x64),  Mac  OS  X  va  Netware  6 
muhitida  tekshirilgan.  SUBD  PostgreSQL,  Oracle  va  Microsoft  SQL  Serverlar 
ham qo‘llab quvatlagan.  
Hosting  haqida  izoh:Moodle  tizimga  javob  beruvchi  sitemalar  juda  ko'p 
emas.  Bunda  suzga  yordam  qiluvchi  hizmatltarni  beruvchi  tashkilot  bilan 
shartnoma  qilishdan  oldin  bog‘lanishingizga  to‘g‘ri  keladi.HYH  cheklovlariga 
(memory_limit)  va  MySQLga  siz  e‘tiboe  berishingiz  kerak.  Agarda  web-hosting 

 
100 
pastda aytilgan imkoniyatlarga ega bo‘lmasasababainin bilib, uning hizmatini rad 
etmoq zarur. 
 Moodle ishlashi uchun tizimga quyidagi talablarni qo‘yadi:  
Jihozlar 

 
Diskda  joy:  diskda  kamida  160  МBayt  bo‘sh  bo‘lishi  kerak. 
O‘quv materiallarni saqlash uchun ko‘proq bo‘sh joy kerak bo‘ladi. 

 
 Opertiv 
hotira: 
kichik 
hajmi 

256 
Mbayt, 
taklif 
etilayotganрекомендуемый - 1 Gbayt. Sizga kerakli hajm uchn siz taqribiy 
hisoblash  qoidasidan  foydalanishingiz  mumkin:  har bir 1  GB  hotirasiga  bir 
vaqda  tizimda  ishlayotgan  50  foydalanuvchilar.  Shuni  esingizdan 
chiqarmangi, bu raqam aniq bo‘lmasligi mumkin,bu siz ishlayotgan jihozlar 
va siz ishlatiyotgan dasturiy ta‘minotga bog‘liq.  

Bu  PHH  va  MySQL  hosting  hizmatlarining  cheklovlari 
bilan aniqlanadi.. 

Moodle  ni  qo‘llovchi  foydalanuvchilar  soni  serverning 
samaradorligi bilan cheklangan bo‘lishi mumkin. Server samarasorligi 
haqida ko‘ring. 
4. §. DASTURIY TA‖MINOT. 

 
Veb-server.  Ko‘pchilik  Apache  serverini  ishlaishni  o‘ziga 
ma‘qul  deb  ko‘radi,  lekin  Moodle  boshqa  serverlar  bilan  ham  yahshi 
ishlaydi,  misol  uchun,  PHPni  qo‘llab  quvatlovchi  Windows  tizimida  IIS 
server  bilan  ham  yahshi  ishlaydi.  PHP  server  versiyasiga  talabalar 
qo‘ymasada,  imkoniyati  boricha  veb-serverlarning  eng  yangisi,  eng  stabil 
ishlaydiganini ishlatish kerak.  

 
PHP  scenariylarining  tillariga  e‘tibor  berish  kerak,  ayniqsa, 
Moodle ni PHP-Accelerator bilan o‘rnatilishida mahsus tomonlariga e‘tibor 
berish  shart).  Hozirgi  unda  ikkita  asosiy  versiyalar  mavjud-PHPning 
shohlari: PHP4 va PHP5. HYHga bo‘ladigan talablar bilan tanishib chiqish 
kerak. 

4.3.0 versiyalar va undan yuqori Moodle 1.9 uchun 

 
101 

5.2.8 versiya va undan yuqori Moodle 2.0 uchun 

 
Berilganlar  omborining  ishlab  turuvchi  markazi:  Moodle  bilan 
birgalikda ishlashga qulay va berilganlaromborini to‘liq qo‘llab quvatlovchi 
quyidagi berilganlar omborining serverlaridir:  

MySQL  (Diqqat!  "strict  mode"  opsiyasi  MySQLda 
uchirib quyilishi shart  
 
4.1.16  versiyasi  va  undan  yuqorisi  Moodle  1.9 
uchun  
 
5.0.25  versiyasi  va  undan  yuqorisi  Moodle  2.0 
uchun 

PostgreSQL  
 
8.0 versiyasi va undan yuqorisi Moodle 1.9 uchun 
 
8.3 versiyasi va undan yuqorasi Moodle 2.0 uchun 

Microsoft SQL Server  
 
9.0 versiyasi va undan yuqorisi Moodle 1.9 uchun 
 
2005  versiyasi  va  undan  yuqorisi  uchun  Moodle 
2.0 uchun 

Oracle  
 
9.0  versiyasi  va  undan  yuqorisi  uchun  Moodle  1.9 
uchun 
 
 10.2  versiya  va  undan  yuqorisi uchun  Moodle  2.0 
uchun 
MySQL  Moodle  tizizmiga  ma‘lumotlar  omborining  serveri  sifatida 
ishlatilishi  mumkin,  chunki  MYSQL  juda  mashhur  va  ishlatishga  qulay. 
Boshqasini ha ishlatish mumkinmi savoliga javob-ha. Bu-  PostgreSQL.  
5. §.YAKUNLASH VA JOYLASHUV 
Moodleni hosil qilish ikki uslubda amalga oshiriladi  – arhiv faylini yuklash 
yoki CVS orqali.  

 
102 

 
 http://download.moodle.org/  satrida  arhivlarning  ikki  turi 
mavjud: faqat Moodle fayllaridan iborat arhiv va to‘liq o‘rnatuvchi paket, u 
o‘z navbatida, Moodle bilan ishlash uchun to‘liq dasturlardan iborat.  

 
CVSniishlatish  buyicha  yuriqnoma  administratorlar  uchun 
―CVS  Администраторам‖
2
  sahifasida  joylashgan.  Undan  tashqari 
Moodlening Sourceforgeda to‘liq repozitariysidan foydalanish mumkin.  
Yuklashdan keyin, arhivni quyidagi buyruqlarni qo‘llab oching:  
tar -zxvf [filename] 
yoki ОСga qarab 
unzip [filename] 
Agar  Siz  CVSdan  foydalansangiz,,  Checkout  CVC  buyrug‘ini  qo‘llang. 
Unda  siz  "moodle"  deb  nomlanuvchim  pakani  olasiz,  u  o‘z  navbatida  barcha 
kerakli fayl va papkalarni o‘z ichiga olgan.  
Hosil qilingan moodle papkani o‘zingizning serveringizga nusha qilishingiz 
mumkin,agar  saytingiz  http://yourwebserver.com/moodle  bolsa,  agar  saytingiz 
http://yourwebserver.com.bo‘lsa,  papkaning  ichidagi  ma‘lumotni  veb-sreverga 
kuchirish mumkin.  
Agar  siz  Moodleni  kompyutringizga  kuchirsangiz,  keyin  uni  veb-saytga 
yuklasangiz,butun  arhivni  bitta  fayl  sifatida  yuklash  ancha  qulay  bo‘ladi.,  keyin 
esa  uni  serverda  uni  arhivini  ochish  mumkin.Veb  hostin  interveysi  ,  misol 
uchun,Cpanel  kabi,  bizga  file  menedgeri  sifatida  faylni  ochishi  mumkin  ("File 
Manager").  
6. §. MOODLE KATALOGINI TARKIBI 
Biz  Moodle  katalogining  tarkibin  keltiramiz,  bu  unda  ishlashda  bizga 
yordam beradi:  
config.php – asosiy sozlovlarni o‘z ichiga olgan.Bu fayl yuklash jarayonida 
paydo o‘ladi. 
install.php  -  config.php  ni  hosil  qilish  uchun  yuklash  zarur  bo'lgan 
fayl 
                                 
2
 
www.google.com

www.google.ru
, Vikipediya materiallari. 

 
103 
version.php - sizda yuklangan Moodlening versiyasi haqida ahborotni 
o‘z ichiga olgan. 
index.php – эbu saytingizning bosh sahifasi. 
admin/ - saytingizni adminlash skriptlari. 
auth/ 

sayt 
foydalanuvchilarini 
autentifikatsiyalash 
uchun 
yuklanuvchi modullar 
blocks/  -  ko‘pkina  sahifalarda  quyilshi  mumkin  bo‘lgan,  kichik 
bloklarning ulanuvchi modullari 
calendar/ - taqvimlar bilan boshqarish va kiritish uchun scriptlar 
course/  -  o‘quv  kurslarni  chqarish  va  ular  bilan  boshqarish  uchun 
scriptlardoc/ - помощь по Moodle (например, эта страница) 
files/ - yuklangan fayllar bilan boshqarish va ko‘rib chiqish scriptlari 
lang/  -  turli  tillardagi  matnlar,  bitta  direktoriya-bitta  til(Moodleni 
lokalisatsiya uchun) 
lib/ - Moodle yadrosining asosiy kutubhonalari. 
login/ - o‘quv yozuvlarini yaratish va kirishni ishlash uchun scriptlar 
mod/ - kurslarni yaratish uchun ishlatiladigan barcha asosiy modullar 
pix/ - sayt uchun rasmlar 
theme/ - saytni shakllantirish uchun mavzular 
user/ - foydalanuvchilarni boshqarish uchun scriptlar 
7. §.SIZNING SISTEMANGIZNI SOZLASH 
Moodleni samarali yuklash uchun veb-serverning sozlovlarinin korrektligini 
tekshirish  zarur,keyin  Moodle  uchun  berilganlarning bo‘sh bazasini  yarsaqlanishi 
mumkin,  diskda  ohirda  katalog  yaratish  mumkin.  Bu  sizning  diskingizda 
kurslarning materiallarini va fayllarni saqlash mumkin  
8. §. VEB-SERVER SOZLOVLARINI TEKSHIRISH 
Birinchida, index.php  fayl  veb-serveringizda bosh sahifadek o‘rnatilganinin 
aniqlang,bunday  sahifalar  sifatida  index.html,  default.htmlarni  ishlatamiz). 
Apacheda,  DirectoryIndex  orqali  httpd.conf.  papakada  sozlanadi.  Quyidagi  satrga 
o‘hshash satrni faylingizdan toping:  

 
104 
DirectoryIndex index.php index.html index.htm 
 index.php  ni  unda  ro‘yhatga  olingan  fayllar  ro‘yhatiga  kiritingIshning  tez 
amalga oshirilishi uchun ro‘yhatning boshiga kiriting.  
Ikkinchidan,  siz  Apache  2ni  qo‘llaganingizda,  sizga  AcceptPathInfo 
o‘zgaruvchini  o‘rnatish  zarur  bo‘ladi,  http://server/file.php/arg1/arg2.kabi 
scriptlarga  argument  berishga  qodirdir.  Bu  sizning  resusrlaringiz  o‘rtasida  nisbiy 
ssilkalarni  hal  etish  va  sizning  saytingizni  foydalanuvchilar  mashinalariga 
yuklashni  tezlashtirish  uchun  zarur.Bu  sahifani  httpd.conf.  faylingizga  qushing 
AcceptPathInfo on. 
 9. §. PHP SOZLOVLARINI TEKSHIRISH 
Moodle  o‘zining  ishi  uchun  PHPning  ko‘pkina  sozlovlaiga  muhtoj. 
Ko‘pchilik  serverlarda  bu  sozlovlar  "по  умолчанию"  amalga  oshirildi.  Lekin 
PHPning  qandaydir  serverlarida  va  qandaydir  versiyalarida  qandaydir  sozlovlar 
farq etishi mumkin.Ular konfiguratsiya fayllarida amalga oshiriladi (asosan php.ini 
fayllar hisoblanadi):  
magic_quotes_gpc = 1 (kerakl, lekin zaruriy emas) 
magic_quotes_runtime = 0 (zarur) 
file_uploads = 1 
session.auto_start = 0 
session.bug_compat_warn = 0 
Siz  zarur  bo‘lmagan  boshqa  sozlovlarni  ham  bajarishingiz 
mumkin,agarda  faylni  tahrilayotgan  bo‘lsangiz,  bu  amalga  oshadi.Misol 
uchun  2  M<  etib  cheklab  quyilgan  yuklanuvchi  fayllarning  maksimal 
hajmini  katttalahstirishni  hohlab  qolishingz  mumkin.  Bu  qiymani  16MB 
gacha kattalshtirish krak bo‘lsa, quyidagi sozlovlarni amalga oshiring: 
post_max_size = 16M 
upload_max_filesize = 16M 
htaccess faylini beb-serverning va PHPning sozlovi uchun qo‘llash 
Agar  siz  serverda  httpd.conf  yoki  php.fayllariga  dostup-ularni  qo‘llashga 
imkoniyatga  ega  bo‘lmasangiz,  siz  Moodleni  serverga  boshqa  dasturiy  taminot 

 
105 
bilan  o‘rnatasiz,bu  boshqa  sozlovlarni  talab  etadi,  bunda  по  "умолчанию" 
sozlovlaridan voz kechish mumkin bo‘ladi.  
Moodlening  barcha  fayllari  joylashgan,  .htaccess  faylni  direktoriyada 
yaratishnga  tug‘rikeladi,  unda  pastda  ko‘rsatilgan  satrlarni  yozish  mumkin.  Bu 
Apache  boshqaruvida  serverda  ishlaydi  va  unda  Qayta  aniqlashlar  asosiy 
konfiguratsiyasida hal etiladi. 
DirectoryIndex index.php index.html index.htm 
 
 AcceptPathInfo on 
 
php_flag magic_quotes_gpc 1 
php_flag magic_quotes_runtime 0 
php_flag file_uploads 1 
php_flag session.auto_start 0 
php_flag session.bug_compat_warn 0 
Quyida  keltirilgan  kabi  siz  yuklanuvchi  fayllarni  2  megabaytlar  bilan 
cheklash uchun yozishingiz mumkin:  
LimitRequestBody 0 
php_value upload_max_filesize 2M 
php_value post_max_size 2M 
  
Moodle/lib/  papakasidan  taqribiy  sozlovlari  bilan  bittaanomli  faylni  nussha 
qilish va bizga kerakli holga keltirish osonroq. Buni turlicha qilish mumkin. Misol 
uchun, Unix qobig‘ida bunday buyruqni kiritsh mumkin:  
cp lib/htaccess .htaccess 
htaccess  faylni  qo‘llash  sizning  MO'Tning  samaradorligiga  ta‘sir  qiladi  va 
sahifalarning yuklanishini sekinlashtirishi mumkin..  
10. §. BERILGANLAR OMBORINI YARATISH. 
Sizga berilganlar omborining bo‘sh bazasini BOBTda mahsus buning uchun 
yaratilgan  (misol  uchun  "moodleuser")  berilganlar  bazasiga  kirish  ruhsati  bo‘lgan 

 
106 
foydalanuvchi  tomonidan  ("moodle"  turdagi)  berilganlar  bazasini  yaratish 
mumkin.  Siz  hohlasangiz,  "root"  foydalanuvchini  tanlashingiz  mumkin,  serverni 
testlashtirish  uchun,  lekin  hafsizlik  tomonlarini  o‘ylab  buni  amalga  oshirmaslik 
kerak.  
 Moodle  и  1.5.x  versiyasi  "STRICT_TRANS_TABLES"  из  MySQL5.x. 
opsiya  bilan  ishlamaydi.  Agar  siz  MySQL  5.x,  qo‘llasangiz,  MySQL  (обычно 
"my.ini" в Windows и "my.cnf" в Unix/Linux) konfiguratsiyasini tahrirlang va bu 
opsiyani izohlang yki umuman olib tashlang.O‘zgarishlar ishlashi uchun MySQLni 
boshdan ishga tushirish mumkin. 
Agar  siz  webhostni  qo‘llasangiz,  unda  siz  veb-interfeys  orqali  berilganlar 
omboringiz ni yaratish va uni boshqarish uchun boshqaruv paneliga egasiz..  
Cpanel – buning uchun eng mashhur vositalaridan biri. Cpanelda berilganlar 
omborini yaratish uchun quyidagi amallarni bajarish kerak,  
1. 
 "MySQL Databases" sivol ustida chertib quying. 
2. 
 "moodle"  ni  BO  nmli  maydonda  chop  eting  va  "Add 
Database"ni bosing. 
3. 
Foydalanuvchi  ismi  va  parolini  mahsus  maydonlarga  kiriting 
(ularni hech qaerda qo‘llamang) va "Add User"ni bosing. 
4. 
Endi  "Add  User  to  Database"  tugmani  "ALL"  huquqini  va 
ro‘yhatga olish uchun yangi berilganlar omborida qo‘llang. 
5. 
"username"  va  "database  names"  lar  qushimchaga  ega  –  bu 
sizning  Cpanelda  "account  name"ingizdir.  Siz  Moodle  instalyatoriga 
axborotni kiritsangiz, to‘liq ismlarni kiriting. 
Unix  buyruqli  satrga  ruhasatingiz  bo‘lsa,  siz  buni  o‘zini  buyruqlarnikiritib 
amalga oshirishungiz mumkin.  
MySQL uchun bu erda shunday misollar keltirilgan(agar sizda Moodle 1.6va 
keying  versiyalari  bo‘lsa  xhop  eting  va  sizda  Moodle  1.5.x  versiya  no‘lsa,  yoki 
undan o;dingi versiyalari bo‘lsa chop etmang):  
 # mysql -u root -p 

 
107 
 >  CREATE  DATABASE  moodle  DEFAULT  CHARACTER  SET  utf8 
COLLATE utf8_unicode_ci;  
 >  GRANT  SELECT,  INSERT,  UPDATE,  DELETE,  CREATE,  DROP, 
INDEX, ALTER ON moodle.* 
 TO moodleuser@localhost IDENTIFIED BY 'yourpassword';  
 > quit  
 # mysqladmin -p reload 
MySQL  4.0.2  yoki  undan  oldingi  versiyalarini  ishlatsangi,  siz  CREATE 
TEMPORARY TABLES jadvalini GRANT orqali amalga oshirishingiz kerak:  
 >  GRANT  SELECT,  INSERT,  UPDATE,  DELETE,  CREATE,  CREATE 
TEMPORARY TABLES, 
 DROP, INDEX, ALTER ON moodle.*  
 TO moodleuser@localhost IDENTIFIED BY 'yourpassword';  
 PostgreSQL uchun buyruqlar:  
 # su - postgres 
 > psql -c "create user moodleuser createdb;" template1 
 > psql -c "create database moodle with encoding 'unicode';" -U moodleuser 
template1 
 > psql -c "alter user moodleuser nocreatedb;" template1 
 > psql -c "alter user moodleuser with encrypted password 'yourpassword';" 
template1 
 > su - root 
 # /etc/init.d/postgresql reload 
Agarda (>psql -c "create database moodle...") berilganlar omborini qo‘llash 
hatoikga olib elsa, quyidagi qiymatni kiritish kerak:  
psql  -c  "create  database  moodle  with  template=template1  encoding  = 
'unicode' 
owner 

moodleuser  
 location = '/var/mydata';" 
11.§.BERILGANLARNI SAQLASH UCHUN PAPAKANI YARATISH 

 
108 
Yuklanagan  fayllarni  saqlash  uchun  Moodle  qattiq  diskda  joy  talab  qiladi. 
Misol uchun, o‘quv kurslarning hujjatlari yoki o‘quvchilarning rasmlari.  
В  процессе  установки  Moodleni  o‘rnatish  jarayonida  bu  direktoriyani 
yaratishga  harakat  qilish  kerak.Agar  bu  narsani  o‘rnatish  qiyinchilik  keltirib 
chiqarsa, qo‘lda yaratishga tug‘ri keladi.  
Hafsizlik  uchun  bu  papakaga  internetdan  tug‘ridan-tug‘ri  yo‘lni  berkitish 
kerak.  Veb  direktoriyadan  tashqarida  uni  joylashtirib,  bunga  erishish  mumkin. 
Agarda  Siz  unga  o‘sha  joyda  faqat  erishgan  bo‘lsangiz,  unda  uning  himoyasi 
uchun  
deny from all 
satrni o‘z ichiga oluvchi htaccess,faylini tashkil eting. 
Moodle  bu  papkaga  yuklovchi  fayllarni  saqlashi  uchun  veb  server(misol 
uchun,  Appache)  yozuviga  qarang  va  bu  papkada  fayllarni  o‘qish  va  bajarish 
ruhsati borligini tekshiring. Unix tizimlarida bu shartni direktoriya egasi o‘rnatadi. 
Bu"nobody"  yoki  "apache" kurinishida. Bundan  so‘ng boshqa  foydalanuvchilarga 
ruhsat beradi.Buning uchun quyidagi buyruqni amalga oshirish kerak:  
chown -R nobody:nobody moodledata 
―По  умолчанию‖-  mysql  ROOT  nomida  yaratilgan,  berilganlar 
direktoriyasini  qabul  qilmaydi,lekin  Siz  papakani  qaerda  joylamoqchi  bo‘lsangiz, 
o‘sha erga joylashingiz mumkin. Keyinchalik Siz direktoriyani o‘zgartirishingiz va 
kuchirishingiz  mumkin.  Agarda  Siz  buni  bajarsangiz,  so‘zining  direktoriyasiga 
yo‘lini  saqlashi  kerak  bo‘lgan  config.php  faylni  tahrir  etishingizga  tug‘ri  keladi. 
Buning uchun quyidagiga o‘hshash satrga kirish kerak:  
$CFG->dataroot = '/data/moodledata'; 
Cpanelda  siz  "File  Manager"ni  papkani  qidirish  uchun  qo‘llaysiz. 
Topganingizda unga chertib, "Change Permissions"nitanlaysiz. Ko‘pchilik hosting-
serverlarda  Siz  faqat  Sizning  guruhingizning  barcha  fayllariga  cheklovlarini 
ruhsatini  cheklab  quyishingizga  tug‘ri  keladi,  (veb-hostingning  boshqa 
foydalanuvchilarga sizning fayllaringizni ko‘rish va o‘zgartirishni man etish uchun 
shu narsani amalga oshirishingiz kerak bo‘ladi.  

 
109 
Agar  sizda  hafsizlikni  sozlash  buyicha  qiyinchiliklar  amalga  oshirilsa, 
serveringizning  administratoriga  murojat  qiling.Bu  narsa  serverda  РНР  -  "Safe 
Mode.opsiya yoqilgan bo‘lsa amalga oshiriladi"  
config.php faylni yaratish uchun yuklovchi faylni ishga tushirish 
Чтобы  запустить  установочный  файл  (install.php)  o‘rnatiluvchi  faylni 
ishga  tushirish  uchun  ,  siz  o‘zingizning  Moodleingizga  kirishni  ta‘minlang,  unda 
web-brauzerdan 
foydalaning, 
buning 
uchun 
oddiy 
manzil 
satrida 
http://yourserver/install.phpni tering.  
(Installer cookieni qo‘llaydi. Agar siz bu haqida esga tushuruvchi ma‘lumot 
bilan suzib chiquvchi oynani ko‘rsangiz, unda cookiedan foydalaning!)  
Moodle  sistemangiz  konfiguratsiyasini  aniqlaydi  va  bir  necha  qadamlarda 
config.php.  konfigratsiya  faylini  yaratishi  mumkin.  Keyin  Moodle  uni  serverdagi 
o‘sha pakaga saqlaydi. Siz tugmani bosib faylni yuklashingiz mumkin config.php 
o‘rnatish dasturidan Moodle server direktoriyasiga nussha qilishngiz mumkin.  
Keyin o‘rnatiluvchi dastur sizning serveringizning sozlovlarini tekshiradi va 
qiyinchiliklarni  aniqlash  buyicha  maslahatlar  beradi.  Ko‘pchilik  hollarda  bu 
maslahatlar etarli bo‘ladi.  
Konfiguratsiyani davom etish uchun administrator sahifasiga o‘tish 
Bundan  keyin  config.php  asosiy  fayl  sifatida  yaratilib  bo‘ladi,  Sizga  bosh 
sahifaga o‘tish uchun o‘zingizning "admin" ingizni yzrztishingiz zarur.  
Avval  Sizga  ko‘rsatilgan  GPL  "shrinkwrap"  shartnomasi  shartlari  bilan 
tanishish  va  ularni  qabulqilish  to‘g‘ri  keladi.  Keyinchalik  Moodle  axborotni 
saqlash  uchun  berilganlar  bazasini  yaratishni  boshlaydi.  Avval  jadvallar 
berilganlarining  asosiy  bazasi  yaratiladi.  Avval  siz  asosiy  ma‘lumot  ortidan 
ketuvchi asosiy ma‘lumordan so‘ng keluvchi SQL ma‘lumotni ko‘rishingiz kerak. 
U qizil va zangor rangda yoziladi. Misol uchun:  
CREATE TABLE course ( id int(10) unsigned NOT NULL auto_increment, 
category  int(10)  unsigned  NOT  NULL  default  '0',  password  varchar(50)  NOT 
NULL  default  '',  fullname  varchar(254)  NOT  NULL  default  '',  shortname 

 
110 
varchar(15)  NOT  NULL  default  '',  summary  text  NOT  NULL,  format  tinyint(4) 
NOT  NULL  default  '1',  teacher  varchar(100)  NOT  NULL  default  'Teacher', 
startdate  int(10)  unsigned  NOT  NULL  default  '0',  enddate  int(10)  unsigned  NOT 
NULL  default  '0',  timemodified  int(10)  unsigned  NOT  NULL  default  '0', 
PRIMARY KEY (id)) TYPE=MyISAM  
SUCCESS  
...va undan keyin: Main databases set up successfully.  
Bu  papka  asosan  yaratilganligini  bildiradi.  Agar  siz  shunday  ma‘lumot 
olmagan  bo‘lsangiz,  unda  siz  papaka  yaratishda  yki  config.php.  faylida  hatolar 
kiritgansiz.  PHPda  "Safe  Mode"  cheklanmaganligini  tekshiring  (ba‘zan 
kommersiyali  vb-hostinglar  ba‘zan  o‘zida  "safe  mode"ni  yoniq  usulda  saqlaydi). 
Siz  PHPni  katta  bo‘lmagan    faylni  yaratib,  uni  brauzer  orqali 
ko‘rib  chiqib,  tekshirishingiz  mumkin.  Barchasini  tekshiring  va  papkani 
boshqatdan yaratilishiga harakat qiling.  
Keyin  sahifa  pastida  "Continue"ni  bosing.  Sizning  yuklash  variantingiz 
uchun, siz turli parametrlar kiritilishi mumkin shaklni ko‘rasiz, bu esa tilni, SMTP 
hostlarini va boshqalarni tanlanishi imkoninin beradi. Keyinchalik siz bu sahifaga 
qaytib,  u  yoki  bu  bo‘limlarini  o‘zgartirishingiz  mumkin.  Nihoyat,  sahifa  pastida 
"Save changes"ni bosing.  
If  (and  only  if)  you  find  yourself  getting  stuck  on  this  page,  unable  to 
continue, then your server probably has what I call the "buggy referrer" problem. 
This  is  easy  to  fix:  just  turn  off  the  "secureforms"  setting,  then  try  to  continue 
again
3
.  
Keyin siz ko‘pkina ma‘lumotlari bor sahifab=ni ko‘rasiz, ular Moodle ning 
turli modullari qo‘llovchi barcha jadvallarini sozlashadi. Oldin qanday bo‘lsa, ular 
shunday  bo‘lishi  kerak,  yani  barcha  narsalar  tog‘ri  tashkil  qilngan  bo‘lsa, 
ma‘umotlar yashil rangda bo‘lishi zarur.  
Sahifa pastida "Continue"ni bosing.  
                                 
3
 Horijiy adabiyotlar: 

 
111 
Kyingi satrda esa sizning Moodle ingizning kiritilishi kerak bo‘lgan shaklini 
topasiz, unda Sizning Moodlingizning bosh sahifasi va parametrlarini kiritish kerak 
bo‘ladi.Bularga  nomi,  format,  bayoni  va  boshqalar  kiradi.  Uni  to‘ldirib,  "Save 
changes" bo‘limini bosamiz.  
Ohirda  sizdan,  administrator  sahifasiga  keyin  ruhsat  uchun  yangi 
foydalanuvchini yaratish kerakmi deb so‘raladi, unda quyidagi detallarni tuldiring: 
Sizning  ismingiz,  e  mail  adressingiz,  keyin  "Save  changes"  knopkasini  bosing. 
Albatta barcha punktlar to‘ldirilishi shart emas, lekin asosiy eng muhim punktlarni 
to‘ldirmasangiz,  sizni  sahifangizga  qaytariladi.  Bu  parametrlarni  to‘ldirish  shart. 
Siz  o‘zingizning  administratorning  ―uchot‖-nazorat  yozuvi  uchun  username 
nomingizni  va  password  parolingizni  saqlab  qolganingizni  tekshirib  ko‘ring,  ular 
administrator  которые  Вы  выбрали  для  учетной  записи  администратора,  так 
sahifasiga kirish uchun sizga zarur bo‘ladi.  
(Shunday  sababalarga  ko‘ra,  sizning  yuklash  jarayoningiz  to‘htatilgan 
bo‘lsa, yoki qandaydir tizimli hatolar registrasiyangizga halaqit qilgan bo‘lsa, Siz 
doimo  "admin"  nomidan  va  parolidan  sistemaga  kirish  uchun  foydalanishingiz 
mumkin.)  
Samarali  registrasiyadan  so‘ng,  Sizning  yangi  saytingizning  uy  sahifasiga 
qaytish amalga oshirilladi. Sahifadan pastda chapda administrator bog‘lovlari hosil 
bo‘ladi(bu  bo‘limlar  administratorning  alohida  sahfasida  ham  hosil  bo‘ladi)  –  bu 
bulilar  faqas  sizgagina  kirishga  ruhsat  etiladi,chunki  siz  administrator-
foydalanuvchi  sifatida  registrasiya  qilingansiz.Keyingi  Sizning  amallaringiz 
menyuning quyidagibo‘limlari orqali amalga oshirilishi mumkin:  

 
Kurslarni yaratish va uchirish 

 
Foydalanuvchi hisobotlarni yaratish va tahrirlash 

 
O‘qituvchi hisobotlarini boshqarish 

 
Saytni o‘zgartirish 
Lekin siz ustanova qilishni-yani yuklashni tugatganingizcha yo‘q! Yana bitta 
muhi  narsa  bor,  buning  uchun  quyidagi  bo‘limni  sinchiklab,  tahlil  qilib,  o‘qib 
chiqing.  

 
112 
 cron Sozlovi  
Buning uchun quyidagi instrucsiyalarga o‘ting: cron instructions.  
12. 
Yüklə 6,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin