O‟zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta„lim vazirligi namangan davlat universiteti yunusova gulshoda nozihovna

 
 
 
 
  
 
 
Vebkamera  kompyuterga  videotasvirli  ma‘lumotlarni  to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
kiritish uchun xizmat qiladi.  
Takrоrlash uchun savоllar 
1.Kоmp yuter arxitekturasi deganda nimani tushunasiz? 
2. EHMning avlоdlari haqida gapirib bering. 
3. Kоmp yuterning asоsiy qurilmalari va ularining vazifalarini aytib bering. 
4.  Kоmp  yuterning  yordamchi  qurilmalari  va  ularining  vazifalarini  aytib 
bering. 
5. Markaziy prоtsessоrning vazifasi nimadan ibоrat? 
6. Оperativ xоtira qanday vazifani bajaradi? 

 
38 
7. Mоnitоrlar qanday xоlatlarda ishlashi mumkin? 
8. Disklarning qanday turlari bоr? 
Adabiyotlar. 
1. 
M.Aripоv,  A.  Xaydarоv,  N.  Muxitdinоva.  Algоritm  asоslari  va 
algоritmik tillar (ma`ruzalar matni). Tоshkent,2000. 
2. 
M.Aripоv  .  Infоrmatika  va  xisоblash  texnikasi  asоslari  buyicha 
inglizcha 
kiskartmalarning 
inglizcha-ruscha-uzbekcha 
lugati.Universitet 
nashriyoti., 2001. 
3. 
M.Payk,  D.Gibbоns,D.Fоks,A.Vestenburg  ,D.  Kreven.  Internet 
(entsiklоpediya, rus tilida),S.-Peterburg, 1996,635b 
4.  A.Sh.  Daliev,  B.J.  Bоltaev,  M.  Maxkamоv.  Infоrmatika  va  xisоblash 
texnikasi asоslari. 11- sinf uchun kullanma. Tоshkent 1999.  
 
Amaliy mashg‟ulotga doir TOPSHIRIQLAR: 
1.Quyidagi  zamonaviy  axborot  texnologiyalari  o‘quv  vositalari  haqida 
internetdan ma‘lumotlarni olib, konspekt yozing: kompyuter sinflari,multimediali-
proektor, electron doska, Smart mobil qurilmalari hamda ular bilan ishlash usul va 
vositalari.Quyidagi  saytlarga  kirib,  Smart  Board  electron  doska  haqida 
ma‘lumotlarni o‘rganing: 
1.  http://smartboard.com.ua/ru/main.htm - SMART  Board  boshlovchilar 
uchun. 
2. SMART Board начинающим –Interaktive texnologiyalar. 
3. http://www.smartboard.ru/view.pl?mid=1125315109 – SMART namunali 
o‘qituvchi ko‘rigidagi bir necha draslar ko‘rsatilgan. 
4. SMARTinteraktive doskaga bir necha darslar - http://edcommunity.ru/. 
2.Turli tizimli va boshqa kurinishdagi ilovalar tasnifi va tavsifi, foydalanish 
tartibi haqida ma‘lumotlarni internetdan o‘rganing va konspekt qiling. Ruscha va 
inglizcha ma‘lumotlarni buhaqida internetdan topib, o‘zbek tiliga o‘girib yozing. 

 
39 
Baholash jadvali: 
Maximal baho 
5 baho 
1-Topshiriq 
2-Topshiriq 
Talabaning bahosi  
 
 
Talabaning imzosi 
 
 
O‘qituvchining imzosi 
 
 
 
 
AMALIY MASHG‟ULOT №3 
 
Mavzu: Kompyuter lingafon sinflari, turlri va ularda ishlash usullari. 
Amaliy  mashg‘ulotning  texnik  ta‘minoti:  videoproektor,  kompyuter 
Pentium-4,  audio-video  tasvirlar,  plakatlar,  video-lavhalar.  Video-roliklar, 
ko‘rgazmali qurollar va kartochkalar. 
Amaliy  mashg‘ulotninng  maqsadi:  Talabalarni  kompyuter  lingafon  sinfi 
bilan  tanishtirish,u  erdagi  asosiy  jihozlar,  kompyuter  va  dasturiy  ta‘minot  bilan 
tanishtirish,  kompyuter  lingafon  sinflari,  ularning  turlari  haqida  tushunchaga  ega 
qilish  va  ularda  ishlash  usullari  haqida  tuchuncha  berish?  Talabalarning  mustaqil 
bu kabunetda ishlashlarini ta‘minlash. 
Amaliy  mashg‘ulotning  nazariy  bayoni:  Kompyuter  lingafon  sinflari  oddiy 
va  masofaviy  bщladi.  Kompyuter  lingafon  sinfida  eshitish  va  kщrishga  oid  vide-
ma‘ruzalar, video-filmlar, audiolar, Listining uchun turli xil eshitishga oid vositalar 
bo‗ladi.  Kompyuter  lingafon  sinfida  eshitishga  mo‗ljallangan  ingliz  tilidagi 
xikoyalar,  tarixi  voqealar  aks  ettiruvchi  audio  tovushli  lingafon  eshittirishlar 
bo‗ladi. Kompyuter lingafon sinfidagi kompyuterlar Comtasiya studio, Bandicam, 
Snagit,  iSpring  Sute  paketi  dasturlariga,  Articulate,  iSpring  Free  dasturlariga, 

 
40 
Promt,  Socrat,  Magic  Goody,  Google  Translate,  Lingvo,bir  tildan  ikkinchi  tilga 
uguruvchi lug‗atlarga ega bo‗lishi zarur. Undan tashqari dasturiy ta‘minotida ofis 
dasturlari.  Internet,  masofaviy  ta‘limga  mo‗ljallangan  o‗quv  platformalar,  o‗quv 
kurslarini  yaratishga  oid  dasturlar,  on-layn  taqdimotlar  yaratish  uchun  dasturlar, 
dasturiy  vositalar bo‗lishi  zarur. Masofaviy  kompyuter  lingafon  kabinetlarida  esa 
shularga  qushimcha  Moodle  o‗quv  platformasiga  o‗rnatilgan  o‗quv  kurs  bo‗lishi 
kerak. Bunday sinflarda on-layn tarjimon dasturlar, boshqa tarjima qilish vositalari, 
lug‗atlar,  on-layn  lug‗atlar  va  boshqa  vositalar  tarjima  qilishga  xizmat  qiladi. 
Lingafon  sinflarida  listinig-eshitishga  oid  mashg‗ulotlar,  xikoyalarni  eshitishga, 
so‗zlarni  o‗qilishiga  va  eese,  insho  yozishga  mashg‗ulotlar  o‗tkaziladi.  Tarjima 
dasturlari  yordamida  tarjima  qilishga  mashg‗ulotlar  o‗tkazish  mumkin.  On-layn 
tarzda  matnlarni  tarjima  qilish,  lug‗atlar  orqali,  on-layn  va  mobil  telefonlardagi, 
kompyuterlardagi  tarjimon  dasturlarini  qo‗llash  maqsadga  muvofiqdir.  Audio-
xikoyalarni  eshitib,  bayon  yozish  mashqlarini  tashkil  qilinadi.  Video-ma‘ruzalar 
yordamida  mavzularni  o‗rganish,  til  grammatikasiga  o‗qish  mumkin.Bu 
asosdakompyuter orqali testlar o‗tkazish mumkin. Talabalar bilimin test dasturlari 
orqali nazorat qilish mumkin.  
Kompyuterli 
multimedia 
lingafon 
kabinet 
lokal 
tarmoqga 
birlashgan 
personal 
kompyuterlar 
asosida  qurilgan.  Lingafon  kabinetning 
imkoniyatlarini  "NordMaster®  5.0"  u 
o‗z  navbatida  o‗qituvchining  PKga 
o‗rnatilgan) 
va 
(o‗quvchining 
kompyuteriga 
o‗rnatilgan) 
"NordKlient®" 
dasturiy 
ta‘minot 
ta‘minlab 
beradi. 
Multimedia- 
lingafonnыy  kabinet  "NORD"  yangi  avlod  lingafon  kabineti  hisoblanadi,  u  o‗z 
navbatida ijod qiluvchi o‗qituvchi uchun yangi aspektlarni va yo‗nalishlarni, yangi 
uslebiyotni  ochib  berishga  yordam  qiladi.  Kompyuter  lingafon  media  kabinetlari 

 
41 
"Nord" ish uchun sozlangan va o‗z ichiga mahsus dasturiy ta‘minotni oladi.Bu esa 
qushimcha  sozlovlardan  xolis  qiladi.  Sizga  faqat  kabinetni  yig‗ish  lozim,  kerakli 
kabellarni ulash kerak xolos, va u ishga tayyor bo‗ladi.Xar  bir lingafon kabinetga 
kabellar va o‗rnatish uchun, montaj uchun kerakli o‗rnatiluvchi elementlar kiradi. 
SHuningdek,  tuliq  dokumentlar  kiradi:  pasport,  qo‗llash  ko‗rsatmasi, 
dasturlarni  o‗rnatish  bo‗yicha  yo‗riqnoma,  yig‗ish  va  montaj  qilish  bo‗yicha 
yo‗riqnoma.  "Nord"  kompyuter  lingafon  multimedia  kabinet  qushimcha  boshqa 
dasturlarni  ulash  imkonini  beradi  (sputnikli  TV,  kamerani  va  boshqalarni  )  yoki 
axborotni  akslantirish  vositalarini  (multimedia  proektor,  interaktiv  doskuani 
televizorni va boshqalarni). 
 
Lingafon  kabinetining  yangi  modeli  «Nord»  o‗qituvchining  ish  o‗rnida 
personal  kompyuterni  ishlatishga  imkon  beradi,  o‗quvchi  ishchi  joyida  esa 
boshqaruvning  raqamli  pultini  qo‗llash  imkonini  beradi.  «Nord»  raqamli  lingafon 
kabinet  kompyuterli  lingafon  kabinetning  barcha  imkoniyatlarini  yaratib 
beradi.lingafon  kabinetni  nutq  madaniyatiga  erishi  uchun  ham  qo‗llash  mumkin, 
teatr  to‗garaklarida  professional  ko‗nikmalarga  ega  bo‗lish  uun  ham 
qo‗llaniladi.Lingafon kabinetlarni qo‗llash spektrini kengaymoqda!  
 

 
42 
Lingafon  kabinetda  ishlash-bu  interaktivlik  va  ko‗rgazmalilikni  amalga 
oshirish,  bu  esa  o‗qish  jarayonini  qiziqarli  jarayonga  o‗tkazadi.  Bunday  lingafon 
kabinetlarda  turli  xil  fanlarni  o‗qish  mumkin,  turli  o‗rgatuvchi  dasturlardan 
foydalanish maqsadga muvofiq, pedagogik dasturlarni qo‗llash imkoni bor.  
 
 
 
Lingafon tizimlar individual va guruxlarda ishlashga mo‗ljallangan Lingafon 
kabinetda  ishlash  o‗qituvchi  uchun  o‗quv  jarayonni  korrektlash  va  nazorat  qilish 
uchun keng imkoniyatlar beradi. 
Lingafon  kabinetlarni  jixozlanishi  o‗qituvchiga  o‗zining  shaxsiy  mualliflik 
uslubiyoti  asosida  qushimcha  o‗rgatuvchi dasturlarni  yaratish  imkonini  beradi.Bu 
esa lingafon kabinetlarda o‗qitish samarasini oshirishga yordam beradi.. 
 
 

 
43 
 
 
Maktabda  lingafon  kabinetardan  foydalanishda  o„quvchilarning 
fikrlari 
 3A sinf o„quvchilarining fikrlari: 
«  menga  yangi  texnika  asosida  ishlash  yoqadi, 
chunki uning yordamida o‗qituvchi bilan naushnik 
va mikrofon orqali so‗zlashish mumkin.ju da yangi 
qurilmada ishlash yoqdi, unda ishlash qiziqarli.»  
4 A sinf o„quvchilarining bu haqidagi fikrlari:  
«Menga  yangi  qurilma  unda  mikrofon  borligi 
uchun  yoqdi,  unda  juftlikda  gapirish  va  ishlash 
mumkin» «menga unda o‗qituvchi bilan bog‗lanish borligi uchun yoqdi, unda ovoz 
balandligini regulyasiya qilish mumkin, ovozni kuchaytirish va pasaytirish imkoni 
bor.»   «Menga  bir  vaqtning  o‗zida  gapirish  va  eshitish  mumkinligi  uchun  ham 
yoqdi» 
Fikrlardan  ko‗rinib  turibdiki,  o‗quvchilar 
bunday  darslardan  zavq  olishadi,  fanga 
qiziqishlari 
ortadi, 
mikrofonlarni 
olib, 
qulqlariga  naushniklarni  taqib  talaba  va 
o‗quvchilar  dars  boshlanishini  kutishadi,  bu 
dars  ularning  individual  ishlashiga  undaydi,  bunday  dars  ularning  masuliyatini 
oshiradi,  ingliz  va  xorijiy  tillarni  o‗rganish  samarasini  oshiradi,  materialni 
o‗zlashtirish  yanada  tezkor  amalga  oshadi,  bir  necha  marta  qaytarishga  xojat 
qolmaydi. 
AUDITORIYALARNING TEXNIK TASNIFI: 
№ AUDITORIYA 
ULTIRADIGAN 
JOYLAR SONI 
ULTIRADIGAN 
JOYLARNING 
TAQSIMLASH 
KONFIGURATSIYASI 
JIHOZLASH 
5510 
30 
Qatorlar bilan 
Personal-kompyuter#1(sist.blok DESTEN 
eVolution526+Monitor Aser 
 

 
44 
B193+klav+sichqoncha) – 30dona., Ovozberish 
tizimi Logitech 5.1 Z-906, Televizor LG 
42LN540V – 4dona., naushniklar Sanako SLH07 
– 30dona.. 
№ AUDITORII 
KOLICHESTVO 
POSADOCHNЫX 
MEST 
KONFIGURATSIYA 
RASSTANOVKI 
POSADOCHNЫX MEST 
OBORUDOVANIE 
5510a 
15 
Ryadami 
Personal-kompyuter#1(sist.blok 
DESTEN 
eVolution526+Monitor  Aser  B193+klav+sichqoncha)  – 
14dona.,  Interaktivnыy  monitor  Qomo  QIT  600,  Kolonki 
Microlab  2.0  SOLO4C,  proektor  NEC  M271X,  ekran 
Lumien Eco Picture, naushniklar Sanako SLH07 – 15 dona. 
№ AUDITORIYA 
ULTIRADIGAN JOYLAR 
SONI 
ULTIRADIGAN 
JOYLARNING 
TAQSIMLASH 
KONFIGURATSIYASI 
JIHOZLASH 
5634 
24 
Ryadami 
Personal-kompyuter#1(sist.blok DESTEN 
eVolution526+Monitor Aser 
B193+klav.+sichqoncha) – 24dona., proektor 
NEC M271X, ekran Lumien Eco Picture, 
Kolonkalar Microlab 2.0 SOLO4C, 
naushniklar Sanako SLH07 – 24 dona. 
 
 
Amaliy mashg‟ulotga oid TOPSHIRIQLAR: 
1.  Zamonaviy  lingafon  sinflarida  chet  tilini  o‘rganish  uchun  listening 
topshiriqlari  va  masofaviy  ingliz 
tilini  o‘rgatishga  oid  saytlar, 
tarjimon  dasturlar:  Magic  Goody, 
Сократ, Google Translate, BMobil 
Enlis  tilini  o‘rgatuvchi  vositaar: 
Bigg  En-Ru,  English  listening  and 
speaking, 
Camridje, 
Garvard 
electron 
mobil 
or 
kompyuter 

 
45 
dictionary,  Dictionary-translyatorlar  va  boshqalar  haqida  ma‘lumotga  ega 
bo‘ling va ular haqida konspekt qiling. 
2.  Zamonaviy  lingafon  snflari  turlari  va  ulardagi  asosiy  dasturiy  vositalar 
haqida bayon eting: audio-lavhali vositalar, kolonkalar, bunga oid qurilmalar 
haqida  va  iSpring  Sute  paketi  dasturlari  tug‘risida,  Sound  Forge  dasturi 
buyicha,  Google  Translate  on-line  ingliz  tilini  o‘rgatuvchi  va  tarjimon 
dasturlar  haqida,  animatsiya  yaratuvchi  va  electron  darslik  yaratuvchi 
SunRavBookOffice va bu dasturning turlri haqida,Front Page, Macromediya 
Flash dasturlai tug‘risida, ularning vazifasi haqida bayon eting. 
3.  Lingafon  kabinetda  bajariladigan  mashg‘ulotlar  turlari  haqida  bayon  eting, 
ularni boshqarish usullarini konspekt qiling. 
4.  Lingafon  kabinetingizda  fakultetda  qanday  vositalar,texnik  jihozlar  va 
dasturiy ta‘minot borligini bayon eting 
  Baholash jadvali: 
Max baho 
5 baho 
1-Topshiriq 
2-Topshiriq 
3-Topshiriq 
4-Topshiriq 
Talabaning bahosi    
 
 
 
Talabaning imzosi 
 
 
 
 
O‘qituvchining 
imzosi 
 
 
 
 
 
AMALIY MASHG‟ULOT №4 
Mavzu: Ta‟lim jarayonida qo‟llaniladigan dasturiy vositalar. 
Amaliy  mashg‘ulotning  texnik  ta‘minoti:  videoproektor,  kompyuter 
Pentium-4,  audio-video  tasvirlar,  plakatlar,  video-lavhalar.  Video-roliklar, 
ko‘rgazmali qurollar va kartochkalar. 
Amaliy 
mashg‘ulotninng 
maqsadi:  Talabalarni  ta‘lim  jarayonida 
qo‘llaniladigan dasturlar haqida tushuncha berish: iSpringSute paketi dasturlarida 
ohirgi  avlod  ta‘lim  resurslarini  yaratishga  o‘rgatish,  iSpring  Kinetics  dasturida 

 
46 
interactive  kitob,  katalog,  tez-tez  beriladigan  savollar,  vaqt  buyicha  yoki 
vaqtinchalik  shkala  yaratishni, iSpringProda ohirgi  avlod taqdimotlarni  audioli va 
videoli qilib yaratishni, Youtubedan yoki masofaviy biror vositalardan videolarni, 
audiolarni  olib  o‘rnatishni  o‘rgatish.  Talabalarning  mustaqil  bu  dasturlarda 
ishlashlarini ta‘minlash. 
Amaliy mashg‘ulotning nazariy bayoni:konspekt qilinsin: 
iSpring  Sute  paketi  dasturlari  bo‘lmish  iSpring  Kinetics,  iSpring  PRO, 
iSpring  Quiz  Maker,  iSpring  Sute  dasturlari  kiradi.  Ta‘lim  resurslariga 
animatsiyalar,  virtual  laboratoriyalar,  virtual  modellar  ham  kiradi.  Videо-dаrsni 
кo‘rib  chiqqаn  tаlаbа  dаrsni  to‘liq  qаytаrishi  mumкin,  birоr  sаbаb  bilаn  dаrsgа 
кelmаgаn  tаlаbаgа  hаm  bu  dаrsni  o‘zlаshtirish  zаrur.  Videо-dаrslаrni  yarаtish 
uchun  кerакli  коmpyutyer  dаsturlаrini  o‘rgаnish,  shuning  uchun  hаm  dоlzаrb 
mаsаlаlаrdаn  hisоblаnаdi,  chunкi  bugungi  кundа  multimediаli  o‘qitish  hаm 
rivоjlаnishi zаrur. Internetgа rus tilidа birоr mаvzuni qidiruvgа bersаngiz, yonidа 
videо-dаrslаri  hаm  chiqаdi,  leкin  o‘zbeк  tilidа  birоr  mаvzuni  qidirsаngiz, 
mаvzulаr, ulаr qаtоridа shu mаvzuni yoкi dаsturni zo‘r o‘rgаtuvchi videоlаrni tоpib 
bo‘lmаydi, shu muаmmоni bаrtаrаf qilish uchun biz videо-mаteriаllаrni tаyyorlаsh 
uchun nimа qilish кerак, qаndаy dаsturlаrni o‘rgаnish lоzim vа qаndаy o‘rgаnmоq 
кerак degаn sаvоllаrgа jаvоb berishni o‘zimizgа mаqsаd qilib quydiк. Yuqоridаgi 
fiкrlаrgа  кo‘rа,  biz  аniqlаgаn  muаmmо  quyidаgichа  ifоdаlаnаdi.  Internet 
manbalarni tahlil  qilib, rus tilida  qidiruvga  biror  mavzuni bersangiz, uning  oldida 
bu  mavzuga  oid  qator  materiallar  va  ularga  oid  video-darslarni  ko‘rish  mumkin. 
Lekin  o‘zbekcha  materiallarni  qidirsangiz  ziyonet.uz  saytidan  kerakli  materiallar 
topiladi,  lekin  mavzuga  doir  video-darslar  yo‘q.  Bo‘lsada  juda  kam  topiladi. 
O‘zbeк tilidа yarаtilgаn fаnlаrgа оid videо-dаrslаr vа videо-tа‘lim resurslаri yo‘q. 
Bu muаmmоni yechish uchun quyidаgi vаzifаni qo‘yamiz: 
 Аniq  fаnlаrgа  оid  ta‘lim  resurslarini,  videо-dаrslаrni  vа  videоli  tа‘lim 
resurslаrini yarаtish uslubiyotini ishlаb chiqish. Buning uchun quyidаgi vаzifаlаrni 
аmаlgа оshirish zаrur: 

 
47 
Videо-dаrslаrni  yarаtish  uchun  tаsvirlаrni  qаmrаb  оluvchi  vа  videоlаrni, 
videо-tа‘lim resurslаrini yarаtuvchi коmpyutyer dаsturlаri vа dаsturlаr pакetlаrini 
аjrаtib оlish. 
Videоlаrni коmpyutyer dаsturlаridа yaratisni o‘rgаnish va o‘rgatish uslubini 
ishlab chiqish. 
Коmpyuter  dаsturlаrining  ishlаsh  prinsipi,  videоni  оlish,  yozish,  tаsvirni 
qаmrаb оlish jаrаyonlаrini o‘rgаnish vа аmаliy bаjаrib chiqish. 
Коmpyutyer  dаsturlаridа  ishlаsh  jаrаyonlаrini  uslubiy  jihаtdаn  bоsqichmа-
bоsqich yozib chiqish. 
Bоshqа tа‘lim resurlаrini (misоl uchun, virtuаl lаbоrаtоriyalаrni) yarаtuvchi 
dаsturlаrdа  ishlаshni  o‘rgаnish.  Dаsturlаrning  аsоsiy  menyusi,  ishlаsh  jаrаyoni 
bilаn  tаnishish  vа  tа‘lim  resurslаrini  yarаtishni  o‘rgаnish  vа  tа‘lim  resursini 
yarаtish uslubini ishlаb chiqish.  
Mаvzugа  оid  mа‘ruzа,  аmаliy  topshiriqlаr  ishlаnmаsi,  mustаqil  ishlаr, 
pedagogic texnologiyalar vа bоshqа mаteriаllаrni tаyyorlаsh. 
Mаvzu bo‘yichа zаmоnаviy pedаgоgiк teхnоlоgiyalаrdаn fоydаlаnishgа оid 
mаteriаllаr  tаyyorlаsh.  Ta‘lim  resursi-bu  biror  kompyuter  dasturida  yoki  dasturiy 
vositada amalga oshirilgan va o‘quv faoliyatida tadbiq etiladigan resurs. 
Ta‘lim  resurslari  qaysi  dasturda  yaratilsa  o‘sha  dasturning  kengaytmasiga 
ega  bo‘ladi,  misol  uchun  Flashda  yaratilsa  fla,  Power  Pointda  yaratilsa,  ppt  yoki 
pptx. 
Audio, video-darslarni ovoz yoki video hamda ovozni yozuvchi dasturlarda 
amalga  oshiriladi.  Bunday  dasturlarga  Bandicam,  Snagit,  Comtasiya  studio 
dasturlari kiradi.  
iSpring Sute paketidagi dasturlardan foydalanaib, iSpring Kinetics dasturida 
interaktiv  kitoblarni,  iSpring  Quiz  Maker  dasturida  testni,  iSpring  Pro  dasturida 
taqdimotni,  iSpring  Suteda  esa  bizga  yuqoridagi  dasturlarning  kombinatsiyasini 
ishlatib, ta‘lim resursi yaratishimiz uchun yordam qiladi, dasturlarni kombinatsion 
uslubda qo‘llashimiz uchun imkon yaratiladi. 
 

 
48 
iSping Sute paketi dasturlari. 
Zamonaviy  kompyuter  dasturlar  yordamida  ta‘lim  resurslari:  videoli 
taqdimotlar,  interaktiv  kitoblar,  kataloglar,bilimlarni  nazorat  qiluvchi  testlar 
yaratish uchun quyidagi dasturlardan foydalanamiz: 
iSpring  Sute  paketi  dasturlari: iSpring  Kinetics, iSpring  PRO, iSpring  Quiz 
Maker, iSpring Sute. 
iSpring Sute-dasturlarni kombinatsion holda qo‘llashga, Youtube, masofaviy 
dasturlarga  resurslarni  quyishga  qo‘llaniladi,iSping  Kinetics-interaktiv  kitoblarni, 
kataloglarni  yaratishga  mo‘ljallangan  dastur,  iSpring  Quiz  Maker-test  yaratuvchi 
dastur. 
 iSpring Kinetics dasturi. Dasturda interaktiv kitob yaratish. 
iSpring  Sute  dasturida  kitob,  k‘op  beriluvchi  savollar,  Vaqtinchalik  shkala, 
ko‘proq interaktivlik sohalari bo‘lib ularda interfaol resurslarni yaratamiz. 
iSpring Kinetics-o‘z nomi bilan ―kinetika‖-harakat demakdir, yani harakatga 
keltiruvchi interfaol dastur. 
 
iSpring Kinetics dasturida interactive kitob yaratish bosqichlari: 
Avval  KNIGA  –КНИГА  bulimini  tanlab,  uni  faollashtiramiz,  ekranda 
interaktiv  kitobning  bosh  muqovasi  va  ohirgi  muqovasi  turibdi.  Ularga  matn 
yozish  uchun  avval  T-text  sohasiga  kirib,  uni  tanlaymiz,  yani  piktogrammaga 
bosamiz,  va  kursorni  muqova  ustiga  olib  kelib,  matnni  yozishni  boshlaymz. 
Natijada ekranda matn paydo bo‘ladi. 

 
49 
iSpring Kinetics dasturida Kitob yaratish: 
 T-piktogrammani  bosib,  muqovaga  kursorni  olib  kelib,  u  erdan  ajratilgan 
sohaga  matn  teramiz.  Rasm  quyish  uchun  esa  ―Изображение‖  sohasini  bosib,  u 
sohaga  tasvirni  qo‘yamiz.  Rasmlarni  jpg  holatiga  o‘tkazib,  ularni  Paint  dasturida 
belgilashni  ―Выделить‖,  bulimi  orqali  ajratib  chiqib,  keyin  tasvir  o‘lchamini 
―Изменить‖  o‘zgartirish  orqali  amalga  oshirib,  ―Обрезать‖  orqali  rasmning 
ortiqcha  qismini  kesib  tashlash  mumkin.  Keyin  rasmni  nushalab  iSpring  Kinetics 
dasturidagi ―kitob sahifangizda‖ bulimi orqali ajratilgan sohaga quyish mumkin.  
 
  iSpring Kinetics dasturida tayyorlangan kitobning kurinishi: 
 
Rasmlarni  har  bir  sahifaga  quyish  ham  mumkin.  Kitobning  varaqlanuvchi 
betlarini qushish uchun ―Разворот‖ bo‘limini bosib, kitob sahifalarini qo‘shamiz. 

 
50 
 
iSpring Sute paketi dasturlari orasidagi iSpring Sute dasturi: 
  iSpring Sute dasturi. 
iSpring  paketi  dasturlarini  faollashtiramiz  va  ekranda  quyidagi  vkladkadan 
iSpring Pro dasturini tanlaymiz. 
 
   iSpring Pro dasturi: 
iSpring  Pro  dasturi  ishga  tushganda  Power  Pointni  ishga  tushiring  yozuvi 
chiqadi  va  uni  bosib,  biz  dasturni  ishga  tushiramiz.  Dasturda  taqdimotni  yaratib, 
unga  o‘z  ovozingiz  bilan  video-ma‘ruza  yozishingiz,  Youtubedan  kerakli  filmni, 

 
51 
videolarni  qushishingiz  mumkin.Bu  dastur  video-lavhalarni  taqdimotga  quyish 
uchun  va  kameradan  o‘zingizni  ma‘ruza  o‘qishingizni  ovozli  video  tariqasida 
yozishi mumkin. 
 
iSpring Quiz Maker dasturi: 
Bu  dastur  yordamida  test  yaratish  mumkin.  Alternativ  savollar  tuziladi. 
Javob vrsiyalari va tug‘ri javob versiyasi belgilanadi. 
 
iSpring Quiz Maker dasturida test yaratish: 
―Cоздать новый тест‖ sohasiga kiramiz. 
Ekranda  yangi  oyna  faollashadi.File  sohasidan  ―Создать  тест‖  bulimi 
tanlanadi.  ―Добавить  вопрос‖  sohasidan  ―Верно/Неверно‖,  ―Один.  Выбор‖, 
―Множество выборов‖ sohalari tanlanadi.  
 

 
52 
 
iSping  Quiz  Maker  dasturida  test  yaratishda  uch  hil  turdagi  testlarni 
tuzish mumkin: 
 
Ikki  javobli,  tanlashga  bitta,  ko‟p  tanlovli  javoblar  testlarini  tuzish 
imkoniyatlari bor: 
 

 
53 
iSpring Quiz maker dasturida test savoliga turli variantli javoblar yaratish: 
 
 Oldingi  holda  savolga  ko‘p  variantli  javoblar  tanlash  bulimidan 
foydalandik. Bunda ―Множ.выбор ― bulimidan foydalanimiz.‖Oдин. Выбор‖ esa 
bitta  savolga  bitta  javob  kurinishidagi,  ―Верно/Неверно‖  kurinishidagi  javob  esa 
savolga ikki qarashli javobni yaratish uslubini beradi.  
―Верно/Неверно‖ kurinishdagi test javobini yaratish: 
 
Quiz Maker dasturida testga ball quyish: 
Quiz Maker dasturida testga ball quyish mumkin. Dasturda ―Использовать 
настройки  по  умолчанию‖  sohasini  tanlanadi.  Undagi  qushcha  belgilovini  olib 
tashlanadi.  Pastda  ballar  quyish  sohasiga  savolga  ball  va  necha  marotaba  savolga 
javobni toppish imkonini belgilanadi. Yani necha popitka qilish kiritiladi. 

 
54 
 
Quiz Maker dasturida testga javobni toppish imkoniyatlarini kiritish: