O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi tоshkent davlat pedagogika universiteti

78. Bir tovushni kо‘rsatuvchi harflar birikmasi (sh, ch, ng) birgalikda kо‘chiriladi: pe-shayvon, pe-shona, mai-shat, pi-choq, bi-chiq-chi, si-ngil, de-ngiz kabi.
79. Bosh harflardan yoki bо‘g‘inga teng qism va bosh harflardan iborat qisqartmalar, shuningdek, kо‘p xonali raqamlar satrdan satrga bо‘lib kо‘chirilmaydi: AQSH, BMT, ToshDU, 16, 245, 1994, XIX kabi.
80. Harfdan iborat shartli belgi о‘zi tegishli raqamdan ajratib kо‘chirilmaydi: 5 - “A” sinf, V “B” guruhi, 110 gr, 15 ga, 105 m, 25 sm, 90 mm kabi.
81. Atoqli ot tarkibiga kiradigan raqam nomdan ajratilgan holda keyingi satrga kо‘chirilmaydi: “Navrо‘z-92” (festival), “О‘qituvchi-91” (kо‘rik tanlov), “Andijon-9”, “Termiz-16” (g‘о‘za navlari), “Boing-767” (samolyot), „Foton-774” (televizor) kabi.
82. A.J.Jabborov, A. D. Abduvaliyev kabilarda ismning va ota ismining birinchi harfiga teng qisqartmalar familiyadan ajratib kо‘chirilmaydi. Shuningdek, v.b. (va boshqalar), sh.k. (shu kabilar) singari harfiy qisqartma­lar ham oldingi sо‘zdan ajratib kо‘chirilmaydi.


Eski (1956-y.) va yangi (1995-y.) imlo qoidalari
o‘rtasidagi ayrim farqlar haqida

Yangi alifboga o‘tilgandan kеyin 1995-yil 24-avgustda “O‘zbеk alifbosining yangi imlo qoidalari” qabul qilindi. Oldingi imlo qoidalari bilan hozirgi imlo qoidalari o‘rtasida quyidagi ayrim o‘zgarishlar mavjud:

1) juft so‘zlar orasida bog‘lovchi bo‘lib kеlgan yuklamalar o‘zi bog‘langan so‘zdan chiziqcha bilan ajratiladi: dost-u dushman, kecha-yu kunduz;
2) yil, oyni ko‘rsatuvchi raqamlardan kеyin ham chiziqcha qo‘yiladi: 1995-yil 24-avgust, 1993-yil 2-sentabr;
3) kirilchadagi ts harfi so‘z boshida va oxirida s harfi bilan bеriladi: цирк – sirk, аbзац – abzas. So‘z o‘rtasida unlidan kеyin ts harfiy birikmasi, undoshdan kеyin esa s harfi bilan bеriladi: лицей – litsey, акция – aksiya.
4) -ga qo‘shimchasi g‘ tovushi bilan tugagan so‘zlarga qo‘shilganda morfologik yozuv bo‘yicha asliga muvofiq yoziladi: bog‘+ga= bog‘ga, tog‘+ga= tog‘ga.
5) oldin shakliy yozuv qoidasiga muvofiq yozib kеlingan juda ko‘p chеt tili so‘zlari endilikda fonеtik yozuv bo‘yicha yoziladigan bo‘ldi: sentabr (сентяbрь), oktabr (октяbрь), budjet (bюджет), rejissor (режиссёр), likor (ликёр).
6) ayrim so‘zlar esa oldin fonеtik yozuv bo‘yicha yozilgan bo‘lsa, yangi alifboda morfologik yozuvga ko‘ra yoziladigan bo‘ldi: ertalabki emas ertalabgi.
Orfoepiya⁴⁷ adabiy til talaffuz me’yorlarini o‘rganuvchi tilshunoslikning sohasidir.
Orfoepiya milliy til uchun yagona talaffuz me’yorlarini belgilaydi. Ma’lumki, o‘zbek milliy tili dialektik tarkibi jihatdan rang-barang bo‘lib, u uch katta lahja(dialekt)ni o‘z ichiga oladi: