O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

1-jadval

	Mavzu	O`quvmaretiallari	Ajratilgansoat	O`tiladiganvaqti
1	MeningVatanim – O`zbekiston	OlqorDamin. ”Vatan - onajon”,	20 daqiqa	sentabr
2	Kuz – yi`g`im-terim fasli	”Elyordehqon” hikoyat	20 daqiqa	sentabr
3	Ertaklar - jon-u dilim	Abdurahmon Akbar ”Manmanlik haqida ertak”	20 daqiqa	sentabr
4	Ertakchishoirlarbilanuchrashuv	Tursunboy Adashboyev, Rauf tolib, Anvar Obidjon.	20 daqiqa	sentabr
5	Ustozlargata`zim	”Beruniyning dam olish kunlari” rivoyat	20 daqiqa	oktabr
6	Ajdodlarimizjasorati	Hikmatlarxazinasi	20 daqiqa	oktabr
7	Ona tilimiz – o`zbek tili	RaufTolib. ”Onatilim”	20 daqiqa	oktabr
8	Bog`larim – gulbog`larim	Tolib Yo`ldosh. ”Yerning tili”	20 daqiqa	oktabr
9	Odobnio`rganamiz	Xolmurod Safarov. ”Savollarga javoblar”. Abdurahmon Akbar ”Buvijonim”	20 daqiqa	noyabr
10	Tabiatniasraymiz	Nosir Fozilov. ”Quyoncha”, Erkin Malik. ”Chumolining uyasi”	20 daqiqa	noyabr
11	Mehrjonbayrami	Tolib Yo`ldosh. ”Uzumlar oilasi”.	20 daqiqa	noyabr
12	Yer yuzi – tinchlik bog`i	Olqor Dmin. ”Tinchlik qo`shig`i”.	20 daqiqa	noyabr
13	Qomusimiznio`rganamiz	”Qomusimiznio`rganamiz” suhbat.	20 daqiqa	dekabr
14	Qishkihavo – tangadavo	HamzaImonberdiyev. ”Quyoshbobogaxat”	20 daqiqa	dekabr
15	Qorbobomehmongakelmo`chi	Mahmud Murodov. ”Qorni kim kuragan?”	20 daqiqa	dekabr
16	Hammahunarsevimli	AbdulhayNosirov. ”Aytishuv”.	20 daqiqa	dekabr
17	Quvnoqalifbe	Dilshod Rajab. ”Alifboni o`rganamiz”.	20 daqiqa	dekabr

2-jadval
Birinchi bosqich- tayyorlov davri STO` darslarining texnologiyasi quyidagicha bo`ladi.

Mavzu: Ajdodlarimizjasorati
Maqsad: 1. afsonaviy qahramonlar haqida ma`lumot berish 2. o`quvchilarda vatanparvarlik tuyg`usini tarbiyalash
Mashg`ulot rejasi: 1. Kirish suhbatlashish. 2. “Cho`pon yigit Shiroq” afsonasini eshittirish. 3. Afsona yuzasidan suhbat 4. Uyga vazifa berish
O`quv faoliyati O`qituvchi 1.Mashg`ulot maqsadini aytadi, o`quvchilarni mashg`ulotga tayyorlaydi. 2.Kirish suhbatini uyushtiradi 3. Kitobni targ`ib qiladilar. 4. Matnni o`qib eshittiradi 5. Lug`at ishi 6. O`qigan matn yuzasidan kichik suhbatni tashkil qiladi 7. Rasm asosida matnni qayta hikoya qildiradi. 8. Uyga vazifa topshiradi	O`quvchilar Eshitadilar Suhbatni tinglaydilar. O`quvchilar kitobni varaqlab ko`radilar Eshitadilar Tenglaydilar Suhbatda ishtirok etadilar. Matnni hikoya qilib beradilar. Vazifani bilib oldilar

II Bob. Boshlang’ich sinf ona tili darslarida qo’shimcha mashqlardan foydalanish
2.1. Qo’shimcha mashqlardan foydalanish uslublari
Boshlang’ich sinflarda yangi mavzuni mustahkamlashda o’quvchilarga mavzuga oid mashqlar bajarish muhim ahamiyatga ega. Chunki, qoida va mavzuga oid grammatik tushuncha o’quvchilarga o’rgatilgandan so’ng mavzuga oid mashqlar bajarilmasa, o’rgatilgan qoida va grammatik tushunchalarni o’quvchilar mukammal ravishda o’rganib, o’zlashtirib olishlari qiyin bo’ladi.
Boshlang’ich sinflarda mavzuga oid qo’shimcha mashqlarni bajarishning afzalliklarini tekshirish, tahlil qilish uchun tajriba sinfda mavzuni o’tib bo’l gandan so’ng, uni mustahkamlash maqsadida mavzuga oid ikkita qo’shimcha mashqlarni bajarib ko’rdik. Mavzu o’quvchilar tomonidan mustahkam o’zlashtirildi. Nazoratga olgan sinfimizga mavzuga oid grammatik tushunchalarni ayrim misollar orqali tushuntirdik, darslikda berilgan mashqni bajartirib ko’rdik, biroq mavzuga oid qo’shimcha mashqlar bajartirmadik. Natijada mavzuga oid qoidani o’quvchilarga tushuntirishimiz biroz qiyin bo’ldi. Grammatik tushunchalarni berish jarayoni bir muncha vaqtni sarflashni talab qildi.
O’quvchilarning mavzuni o’zlashtirganliklarini aniqlash uchun savollar berganimizda, savollarga berilgan javoblar biz kutgan natijani bermadi. Mavzuni 40% o’quvchilar o’zlashtirganini guvohi bo’ldik. Demak, yangi mavzuni o’zlashtirishda va o’quvchilar tomonidan mustahkamlashda, albatta, mavzuga oid qo’shimcha mashqlar bajarilishi kerak.
O’quvchilarda yangi mavzuni mustahkamlashda mavzuga oid qo’shimcha mashqlar bajartirganimizda quyidagi natijalarga erishdik; yangi mavzu o’quvchilar tomonidan to’la o’zlashtirildi; nazariyani amaliyotda sinab ko’rishdi;

1. 
   Nazariya amaliy mashq bilan bog’lanmoqda;
   
2. 
   Amaliy mashqlar bajarish orqali o’quvchilarda shakllangan, grammatik tushunchalar mustahkamlanmoqda;
   
3. 
   O’quvchilarning mustaqil ravishda mashq bajarish ko’nikmalari shakllandi;
   
4. 
   Uyga berilgan mashqlarni qanday bajarish haqida o’quvchilarda ko’nikma paydo bo’ldi.
   

Boshlang’ich sinflarda yangi mavzuni o’zlashtirish va mustahkamlashda mavzuga oid qo’shimcha mashqlar bajarish ta’lim-tarbiya jarayonida muhim o’rin egallaydi. O’quvchilar, dastlab, o’qituvchi nazorati ostida mashqlar bajarishlari lozim. Chunki mavzuga oid mashq ilk marta bajarilayotganda o’quvchilar mashqni notog’ri bajarib qo’yishlari mumkin. Birinchi va ikkinchi mashqlar o’qituvchi nazorati ostida, ba’zan uning ko’magi bilan bajarilsa, mashq to’g’ri bajariladi, mashqdagi so’zlarga savol berib qoidalar chiqariladi, amaliy mashq nazariya bilan bog’lanadi.
Mashqlar bajarishda interfaol usullardan foydalanish o’quvchilarni darsga bo’lgan munosabatlarini oshiradi, qo’shimcha mashqlar bajarishga qiziqishlarini oshiradi. Asosiysi, o’quvchilarda grammatik tushunchalarni shakllanib borishi rivojlanadi. O’quvchilar darsda qo’shimcha mashqlar bajarishi jarayonida erkin harakat qiladilar, erkin fikrlaydilar, bajarilayotgan mashqqa o’zlarining erkin ravishda munosabatlarini ifodalay oladilar.
Biz malakaviy ishimizni yozish mobaynida tajriba o’tkazayotgan sinfimizda yangi mavzuni bayon qilish va mustahkamlashda bajariladigan mashqlarni interfaol usullardan foydalanib bajarishni sinovdan o’tkazib, ushbu interfaol usullarni qo’shimcha mashqlar bajarishda ulkan samaralar berishini yoritishga harakat qildik.
Tajriba olib borayotgan sinfimizda quyidagi interfaol usullardan foydalanndik.

•