O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Esingizda tuting!
Turli gaplar bemorni ham uning oila a’zolarini ham tushkunlikka olib keladi. Esda tutish kerakki, oila a’zolari ham o‘layotgan kishi ham qayg‘uning barcha bosqichlaridan o‘tadi. Ko‘pincha qayg‘urish o‘lim sodir bo‘lmasdan boshlanib, o‘limdan keyin oylar, hattoki yillar davomida kuzatiladi. O‘layotgan odam haqida savol bera turib, uning yaqinlariga siz yordamingizni ayamasligingizni bildira olishingiz lozim. Umr bu yo‘qotishlar tizimi. Tibbiy-ijtimoiy xodimlar o‘z faoliyati davomida yo‘qotishdan qayg‘urayotgan bemorlar bilan ish olib borishlariga to‘g‘ri keladi. Qayg‘u hissi, qayg‘urish odamga yo‘qotishga moslashishga imkon beradi. 1969-yili dok- tor Elizabet Kabler Ross (AQSH) yo‘qotish oldi haqida xabari bor odamning 5 hissiy bosqichini aniqlagan. 1 - bosqich « bunday bo‘lishi mumkin emas » inkor etish reaksiyasi. 127 2 - bosqich jaholat, alam xuruji bosqichidir. Bemor bu bosqichda nega uning boshiga tushganligidan aziyat chekib, barcha alamlarini tibbiyot xodimlaridan olishi mumkin. 3 - bosqich qayg‘urish. Ba’zida qayg‘urish bilan bog‘liq qayg‘urish depressiya bilan almashishi mumkin. Lekin bir tomondan qayg‘urish odamga yo‘qotishga moslashishga imkon beradi. 4 - bosqich depressiya bosqichi. Odam sarosimaga tushushi, o‘zini yo‘qotib qo‘yishi mumkin. 5 - bosqich yo‘qotishni qabul qilish – eng ijobiy reaksiya hisoblanadi. O‘limga yaqin holatlar statsionarda ham turmushda ham tez-tez uchrab turadigan hodisadir. Terminal holat quyidagi bosqichlarda kechadi: • Predagonal davr. Bu davrda gemodinamikaning va nafas- ning buzilishi qayd etiladi. Arterial bosim pasayib, barcha to‘qimalarning kislorodga bo‘lgan tanqisligi oshib boradi. Miyaning elektr faolligi pasayadi. • Terminal pauza bir necha sekunddan uch daqiqagacha davom etadi. U nafasning to‘xtashi va mugoz parda reflekslarini so‘nishi bilan xarakterlanadi. • Agonal davrning asosiy belgisi nafas olishning buzilishidir. Yurak qisqarishlari sustlashadi. Uning soni minutiga 20 – 40 ta bo‘lib, arterial bosim 20 – 10 mm simob ustuniga to‘g‘ri keladi. • Klinik o‘lim davri. Bu davrda 4 – 6 daqiqagacha bemor organizmi yashashga layoqatli bo‘lib qoladi. O‘z vaqtida ko‘rilgan jonlantirish tadbirlari bemorni hayotga qaytarishi mumkin. • Biologik o‘lim. Jonlantirish tadbirlari bosh miya faoliyati, qon aylanish va nafas funksiyasini tiklashga olib kelmaganda yuz beradi. O‘limga olib keluvchi sabablardan biri nafas yo‘li obstruksi- yasidir. Bunday hollarda nafas yo‘llariga biror jism, shilliq tiqilib, erkin nafas olishga xalaqit beradi. Nafas yo‘li to‘liq tiqilganda bemor bo‘yin sohasini qo‘llari bilan ushlab oladi, gapira olmaydi, yo‘tala olmaydi, nafas ola olmaydi. Qisman tiqilganda nafas olish qiyinlashadi, samarasiz, xushtaksimon yo‘taladi. Bunday holda bemorni Xeymlix usulida yordam beri- 128 ladi. Agar bemor hushsiz bo‘lsa, chap kaftni bemor epigastral sohasiga qo‘uyib, o‘ng qo‘l bilan bemor og‘iz bo‘shlig‘ini tekshiriladi va yot jismni olib tashlashga harakat qilinadi. Iloji bo‘lmasa Xeymlix usuli qo‘llaniladi. Shoshilinch yordam deganda hayot uchun xavf tug‘di- radigan holatlarni oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar maj- muyi tushuniladi. O‘ta shoshilinch holat deb klinik o‘lim holatini tushunish mumkin. Bunday holatlarda jonlantirish tad- birlarini samarali o‘tishi tibbiy xodimlarning xatti - harakatlariga bevosita bog‘liqir. Bunday holatlarda uning harakatlari maq- sadga muvofiq, puxta o‘ylangan, vazmin, qat’iy va tez bo‘lishi kerak va quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 1. Eng avvalo, shoshilinch holatga tushib qolgan kishining ushbu holatga olib keluvchi sababi aniqlanadi va ushbu holatdan chiqish choralari ko‘riladi. 2. Shoshilinch yordamga muhtoj odamning ahvoliga tez va to‘g‘ri baho berish zarur. Buning uchun holat sababini, joyini, vaqtini aniqlash zarur. 3. Shoshilinch yordam nimadan boshlanish kerakligi aniq- lanadi. 4. Shoshilinch yordam ko‘rsatilayotganda bemorga ortiqcha shikast yetkazmaslikning ahamiyati kattadir. 5. Dori-darmonlarni to‘g‘ri tanlash, ular ketma-ketligiga e’tibor berish. 6. Har qanday shoshilinch holatlarga tayyor turish. 7. Shifokor ko‘rsatmalarini aniq va so‘zsiz bajarish. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|