4. Tok va kuchlanish stabilizatorlari, ularning vazifasi Kuchlanish gazorazryad stabilizatorlari. Gazorazryad asboblari o‘zgarmas tokda kuchlanishni barqarorlashtirishda (stabilizatsiya) ishlatiladi. Buning uchun sekin yonadigan yoki toj razryadli stabilitronlar ishlatiladi.
5-rasm. Kuchlanish gazorazryad stabilizatorlar:a — stabilizator sxemasi; b — stabilitron tavsifi.
5–rasmdan korinib turibdiki, stabilitrondan o‘tgan tokning miqdoriga , stabilitrodagi kuchlanishning pasayishi bo‘gliq emas. 1—2 uchastka ishchi uchastka.1—2 uchastka ishchi uchastka. Ushbu uchastka atrofidagi stabilitronning kuchlanishi kuchlanish barqarorligi —U bar deyiladi.Gazorazryad stabilitronlar 5 dan 60 m a.ga teng bo‘lgan barqaror toklarda 70 V va undan yuqori kuchlanishlarni barqarorlashda ishlatiladi.
6-rasm. Baretter ulanish sxemasi Yana shuni aytishimiz kerakki, kuchlanish stabilizatorlari elektron lampalarda yoki tranzistorlardan iborat bo‘ladi.Tok stabilizatorlari – kuchlanishning ozgarishida zanjirdagi tok miqdorini o‘zgarmas qilib o‘tishini avtomatik tarzda
saqlab turadigan asboblardir. Tokni barqarorlashtirish uchun
mo‘ljallangan asboblar baretterlar deb ataladi.Baretterlar ko‘p incha elektron lampa cho‘g‘lanish tokini barqarorlashda ishlatiladi. Uni cho‘g‘lanish zanjiriga ketma-ket ulanadi, bunda lampani manbai uchun zarur kuchlanish ko‘p ligi baretterda o‘lchadi. Parallel
ulangan cho‘g‘lanuvchi hamma lampalarning umumiy toki baretterning nominal tokiga teng bo‘liadi:
7-rasm. Baretter tokining kuchlanishdan bog‘liqlik egri chizig‘i.
4-ILOVA Mustahkamlash uchun savollar: 1.O‘zgaruvchan tokni to‘g‘rilash mexanizmlari. 2. Uch fazali to‘g‘ilagichlar
3.Tiristorli to‘g‘irlagich.
4. Tok va kuchlanish stabilizatorlari, ularning vazifasi Mustaqil ta‘lim :Test savollari tuzish.
