О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Payvand choklarda uchraydigan asosiy nuqsonlar 
Payvandlash birikmalarning puxtaligini pasaytiradigan nuqsonlar xilma-xildir, ularni 
tashqi va ichki nuqsonlarga ajratish mumkin. 

asosiy tashqi nuqsonlarga chokning eni va balandligi bo‟yicha talabdan chetga chiqishi, 
chuqurchalar, tob tashlash, chok yoni metalining kertilishi, tashqi darzlar, chala chok, toshma 
va boshqalar kiradi;

asosiy ichki nuqsonlarga g‟ovaklar, ichki darzlar, bo‟sh bog‟langan choklar va 
boshqalar kiradi. 
Ayrim nuqsonlarning hosil bo‟lish sabablari bilan tanishamiz: 
a) 
Chala payvand. Asosiy metal bilan chok metallining ba‟zi joylarida 
payvandlanmay qolgan joy chala payvand deb ataladi. Chala payvand ko‟p uchraydigan va juda 
xavfli nuqson, shuning uchun uni butunlay o‟yib tashlab qayta payvandlash kerak;
b) 
G’ovaklar. G‟ovaklar suyuq metall qotayotganda erigan gazlarning (ayniqsa, 
vodorod va azot) to‟la ajralib chiqmasligi sababi hosil bo‟ladi. G‟ovaklanishiga asosiy sabab 
elektrod qoplamasining namligi yoki gorelka alangasining noto‟g‟ri rostlanganligidir;
c) 
Toshma. Elektrod yoki chokban simning asosiy metall yuzasi hali etarli 
darajada qizimasdan unga suyuqlanib tushishi yoki payvandlash metallining ortiqcha bo‟lishi 
natijasida u tosha boshlaydi. Toshmalarni o‟yib tashlab, payvand chokda chala bor yoki yo‟qligi 
tekshirilib ko‟riladi. 
Takrorlash uchun savollar: 
1. 
Payvandlash deb nimaga aytiladi? 
2. 
Payvandlashning qfnday turlarini bilasiz? 
3. 
Payvandlashning qfnday afzalliklari bor? 
4. 
Payvand birikmalar va choklarning qanday turlari mavjud? 
5. 
Payvand choklarda qanday nuqsonlar kuzatilishi mumkin? 
 
16.2. Elektr yoyi bilan payvandlash 
 
Reja: 
1. 
Elektr yoyi, yonining issiqlik xarakteristikasi.
2. 
Elektr yoynita‟minlovchi manbalar. 

---

3. 
payvandlash elektrodlari. 
4. 
elektr yoy yordamida payvandlash usullari.