O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti agrokimyo-Ekologiya kafedrasi



Yüklə 0,7 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/25
tarix17.11.2022
ölçüsü0,7 Mb.
#69567
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   25
meva daraxtlarini xosildorligiga sugorish usullarini tasiri

 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.4 Agrofizik ko‘zatuvlar: 
Tuproq donadorligi tuproqda o‘suvchi va yashovchi jonvorlarning usib rivojlanishida 
muhim ahamiyatga ega tuproqning mehanik tarkibidagi zarachalar turli omillar va sabablar 
ta’sirida bir-biriga yopishib, qovushqoq donador holatga utadi va dona –dona tuproq zarachalar 
paydo bo‘ladi. Bu zarachalarning shakli va yirikligiga qarab ular yig‘indisidan tuproq dondorligi 
tashkil topadi. Manashu holatdagi donador tuproqni ilmiy tilda strukturali tuproq deb ataydi. 
Agar tuproq donador bo‘lmasa u strukturasiz tuproq hisoblanadi. Donador tuproq doim sochilib 


16 
g‘ovak bo‘lib turadi. Tuproqning dondor agregatlari katta kichikligiga qarab ikki guruhga 
bo‘linadi. Agar tuproq agregatlari 0,25 mml dan katta bo‘lsa makrodonador, 0,25 mml kichik 
bo‘lsa mikrodonador deb ataladi. Tuproq agregatlari tashqi muhit ta’siriga chidamliligi bilan 
ham ikki hil bo‘ladi. Birinchi mehanik chidamliligidir, tuproq agregatlarining mehanik 
chidamliligi yoki yopishqoqligi shu agregatning mustahkamligini ya’ni ular ezilganda 
buzilmasdan bardosh berishi. Yopishqoqlik, qovushqoqlik kuchiga hamda tuproq namligiga 
bog‘liq. 
Ikkinchi tuproq agragatlarining suv ta’siriga chidamliligidir, agar agregatlar namlanganda 
yoki suvga chuktirilganda unga chidash berib mustahkasm turib parchalanmasa suvda yuvishga 
bardoshli hisoblanadi. Tuproqning agrofizikaviy sifat ko‘rsatgichlari uning tarkibidagi organik 
moddalarga bog‘liqdir, agronomik nuqtaiy nazardan suvga chidamli tuproq agregatlari katta 
ahamiyatga egadir. Tuproqning strukturali bolishida shu yerda o‘stiriladigan ekinlar muhim 
ahamiyatga ega bo‘lgan sifat ko‘rsatgichlaridan biri tuproq zichligi dehqonchilikda, 
paxtachilikda tuproqning muhim ekologik ahamiyatga ega bo‘lgan sifat ko‘rsatgichlaridan biri 
uning zichligidir. Tuproq zichligi hajim og‘irligi bilan belgilanadi tuproqning hajm og‘irligi deb 
tabiiy holatdagi ma’lum bir miqdordagi vazninng shunday hajmdagi suv og‘irligi bo‘lgan 
nisbatiga aytiladi va g\sm ko‘p bilan belgilanadi. Tadqiqotlarda ma’lum bo‘lishicha tuproqning 
hajm og‘irligigi juda o‘zgaruvchan bo‘lib tuproqniong zichlanish holatiga bog‘liqdir odatda 
tuproqning ustki haydalma qatlami chirindi miqdoriga donachalar sifatiga qarb har hil hajim, 
vazniga ega bo‘lishi mumkin va odatda 1,0 dan 1,6 g\sm ko‘pgacha o‘zgarib turadi, haydalma 
qatlamining ostki qismida tuproq hajm vazni og‘iroq bo‘ladi.


17 

Yüklə 0,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   25




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin