O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti agrokimyo-Ekologiya kafedrasi

2.2. Xo‘jalikning iqlimi. 
Tajriba olib borgan Nishon tumanidagi Paxtaobod fermerlar uyishmasiga qarashli mevali 
bog‘lar ekilgan maydonlar turon iqlimli zonasini tashkil qiladi.
Turon iqlimning o‘ziga xosligi: Yer ustiga quyoshning haroratli nuri ko‘p tushishi yillik 
va sutkalik haroratning sezilarli ravishda o‘zgarishi bilan birga keskin yog‘in sochin miqdorining 
kamligi qurg‘oqchilikda o‘z ifodasini topadi. Bu zona mavsumlarning issiq va sovuq davrlarga 
bo‘linishi ham muhim tavsilotlardan hisoblanadi. Turon iqlimining ob-havo o‘zgarishi 
atmosferaning aylanib turishi ko‘p jihatdan ta’sir ko‘rsatadi.
G‘arbdan keladigan Atlantik havo janub va g‘arbda issiq va sovuq oqimlar tog‘li zonaga 
yaqinlashgan sari yon bag‘irliklardan yuqqoriga ko‘tarilib keskin soviydi. Joining dengiz 
sathidan balandligi ko‘tarilib brogan sari yog‘i-sochin miqdori qoida tariqasida ko‘payib borishi 
bilan izohlanadi. Tekisliklarda yog‘in-sochin 70-200 mm qalinlikda tushsa tog‘ oldi rayonlarida 
300-400 mm tog‘li zonada undan ham ortiq yog‘adi.
O‘zbekistonda har 100 metr balandlikka 1-3 m dan 75-95 mmgacha o‘zgarib turadi. 

---

14 
Geografik kenglik virtikal zonalar ta’siri natijasida havodagi namlik hamda tempiratura 
o‘zgarishlari munosabati bilan Qashqadaryo tertoryasi turon ekstraarid iqlimi dasht kenglik 
zonasiga turon arid, subnival deb ataluvchi uch xil zonaga ajratadi.
Ekstaarid iqlimi dasht zonasi sug‘oriladigan dehqonchilik maqsadlari uchun foydalaniladi.
Arid zonasiga esa tog‘ etaklari tekisliklarining yuqori qismi tog‘ oldi rayonlari kiradi. Bular 
keng miqoyosida lalmikor dehqonchilik uchun foydalaniladi. Ayni vaqtda ushbu zonaga 
Toshkent, Mirzacho‘l, Qarshi va Farg‘onaning tog‘ oldi rayonlari singari katta vohalar kiradi.
Subnival iqlimli zonaga tog‘ tizmalarining eng baland qismi tog‘larini o‘z ichiga oladi.