O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s. R. Sharipov yer tuzish asoslari

 
 
Rejani ishlash, ishlab chiqarish va ijtimoiy 
dasturlarning moliyaviy ta’minotini hisoblash 
bilan yakunlanadi.

---

57 
Xo‘jalikda ichki yer tuzishda birinchi navbatda quyidagilar zarur: 
* 
xo‘jalik yerlarining bioiqlimiy salohiyatini va uning ishlab chiqarish resurslari bilan 
ta’minlanishini baholash; unda qanday mahsulotni va qanday hajmda ishlab chiqarish foydali 
ekanligini aniqlash;
* bajarilishi mumkin bo‘lgan ishlab chiqarish va ijtimoiy dasturni tuzish, u resurslar 
bo‘yicha balanslangan bo‘ladi, kengaytirilgan qayta ishlab chiqarishni, talab etiladigan 
hajmdagi foydani olishni, tuproq unumdorligini to‘htovsiz oshirib borishni va ishlab 
chiqarishning maksimal iqtisodiy samaradorligini ta’minlaydi; 
* xo‘jalik xududini qabul qilingan ishlab chiqarish dasturini hisobga olgan holda oqilona 
tashkil etish.
Yangi yer egaliklarini va yerdan foydalanishlarni tashkil etish va mavjudlarini qayta tashkil 
etish bo‘yicha tadbirlarni rejalash va amalga oshirish, yerlardan oqilona foydalanishni tashkil etish 
va ularni muhofaza qilish uchun har bir ma’muriy tumanda yer tuzish chizmalari ishlanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qishloq xo‘jalik korxonalarida va fermer xo‘jaliklarida yer tuzish jarayonida kelajak uchun joriy 
va tezkor rejalashtirish materiallariga aniqlik kiritilishi mumkin. Bu yer tuzishda aniqligi katta 
tuproq, tuproq-eroziya, geobotanika, yo‘l, irrigatsiya va melioratsiya izlanishlarini, ishchi 
loyihalashda esa - boshqa injenerlik qidiruv va izlanishlarini o‘tkazish bilan bog‘liq. Bunda har bir 
yer uchastkasining o‘ziga xos xususiyatlarini - uning shakli, maydoni, xo‘jalik markazidan uzoqligi, 
texnologik xususiyatlari (ishlov berish yo‘nalishi uzunligi, to‘siqlar mavjudligi, madaniy texnik 
axvoli) hisobga olinadi.
Xo‘jalikda ichki yer tuzish loyihalarida mavjud axborotlar brigadalarda, ijara jamoalarida, 
shirkatlarda ishlab chiqarish o‘z-o‘zini ta’minlashi bo‘yicha topshiriqlarni ishlash uchun ham 
foydalanilishi mumkin. Buning uchun yer solig‘i, yer uchun ijara haqi, qishloq xo‘jalik ekinlarining 
hosildorligi, o‘g‘itlarni solish me’yorlari, yonilg‘i sarfi va boshqalar bo‘linmalarga biriktirilgan 
uchastkalar sifatini hisobga olib, tabaqalashtiriladi. Ishlab chiqarishni, mehnatni va yerdan 
foydalanishni moslab tashkil etish ko‘p jihatdan qabul qilinadigan yer tuzish yechimlari 
samaradorligini belgilaydi.