O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti
Yüklə 6,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Animatsion kompyuter grafikasi. Bo‘sh vaqtda televideniening reklama e’lonlarini ko‘zdan kechira turib, biz ularda animatsiya elementlaridan foydalanilganligining guvohi bo‘lamiz. Bundan 50 yil mukaddam Vold Disney studiyasi «Oqqiz va etti gnomlar» multfilmini yaratgan. U animatsiya tarixida munosib o‘rin egallagan. Bu 1,5 soat davom etuvchi birinchi animatsiyali tasma bo‘lgan. U rassom 41 animatorlarning bir necha yillik mashaqqatli mehnatini ta’riflaydi. 1991 yilda ushbu kompaniyaning Silicon Graphics kompaniyasi IRIS INDIGO grafik studiyasida tayyorlangan «Go‘zal qiz va maxluq» animatsion filmi katta muvafaqqiyatlar bilan namoyish qilindi. Bu barcha filmlar animatsion kompyuterli grafikasi tufayli amalga oshirilgan edi. Animatsion grafik o‘zida rang, tasvir va illyustrativ grafika stsenariyasi bilan ishlashdagi muvaffaqiyatlarni muxandislik grafikasi uch o‘lchamli ob’ektlarning yutuqlari bilan birlashtirgan. Hozirda o‘z televizorlarimiz ekraniga qarab, biz kompyuter reklama kliplari va teleeshittirishlarning bezaklari ko‘rinishidagi ushbu unumdor ittifoqning mevalarini o‘z ko‘zimiz bilan ko‘ramiz. Animatsiya - bu, ob’ektlar, kameralar, yorug’lik manbalarini o‘zaro joyini almashtirish yoki ularning parametrlarini vaqt bo‘yicha o‘zgarishiga ega vazifa, topshiriq. Hozirgi vaqtda kompyuterli grafikasi vositalarini qo‘llashning ushbu sohasi g’oyat kuchli rivojlanishni boshdan kechirmoqda. Xorijiy tajribaning ko‘rsatishicha, hozir dunyoning ko‘pgina mamlakatlarida kompyuterlashtirilgan reklama axborotlarining manbalari, ixtisoslash- tirilgan kompyuter tizimlarining ma’lumotlar bazasi mavjud, ularga reklama beruvchilar belgilangan to‘lovlar hisobiga o‘z firmalari va ular tomonidan ishlab chiqarilgan tovarlar (xizmatlar) haqidagi ma’lumot- larni kiritadi. U yoki bu axborot maxsulotini xarid qilishga qiziqqan bo‘lajak xaridorlar ushbu ma’lumotlar banklariga telefonlar yoki maxsus terminlar yordamida hisobli sotsiyalar davomida o‘zlari uchun kerakli axborotlarni oladi. Tanishtirishlar, ko‘rgazmalar, anjumanlar va videozallarda kompyuterlashtirilgan reklamani namoyish qilishning eng samarali vositasi video proektsion tizimlardan iborat bo‘ladi. Reklamalarni katta ekranli video tizimlar orqali tarqatish odamlarning axborot extiyojlarini kanoatlantirishga imkon beradi, bu o‘z navbatida, yangi xaridorlarni jalb qiladi. Ko‘pgina ekspertlar televideniega yuqori aniqlikdagi katta ekranli tizimlarni tezroq tatbiq etilishi kompyuterlashtirilgan reklamani tarqatishda xal qiluvchi rolni o‘ynaydi deb faraz qiladilar. 42 Zamonaviy reklamani ishlab chiqishni takomillashtirish va marketing tadqiqotlari natijalarini tahlil qilishning qurol sifatida xudtsi animatsion kompyuterli grafikasi vositalari tanlanishining sabablarini tadkik qila turib, ushbu sohaga butun dunyoda hisoblash texnikasini qo‘llashning eng yuqori aqliy va yuqori texnologik sohasi sifatida qaralishi haqidagi xulosaga kelish mumkin, ammo bu ham ShKlarda video tasvirlar bilan to‘laqonli ishlashning ta’minlovchi texnik va dasturiy yechimlarining murakkabligi va ham kompyuterli grafikasining zamonaviy usullari asosida yotgan jiddiy matematik baza bilan bog’lik. Bundan tashqari, hozirgi kunda yuqori sifatli kompyuterlashtirilgan reklamani hisoblash vositasi yordamida tayyorlash faoliyatining yetarlicha foydali turi bo‘ladi. Bugun garbda kompyuterlashtirilgan reklamaning bir daqiqasi shakli va ishlab chiqishning murakkabligiga qarab 2000 dan 50000 AQSh dollarigacha turadi. Bizning respublikamizda kompyuterlashtiril- gan reklamaning bir daqiqasi ancha arzon turadi. Animatsion kompyuter grafikalarining dasturiy vositalariga, eng avvalo, 3D-Studio, Animator Rgo va boshqalar kiradi. Animatsion grafika quyidagilarga imkon beradi: 1) sinchli 3D ob’ektni modellashtirish va ko‘rishga, uni zamonaviy- lashtirish va u bilan manipulyatsiya qilishga; 2) qurilgan sinchli ob’ektning sirtini qoplash uchun materialni kutubxonadan tanlash yoki yaratish (bunday material matnura deb ataladi); 3) oldin yaratilgan modellarni joylashtirish, ya’ni bu ob’ektlar uchun sahna, harakat joyini ko‘rish (masalan, stol, unda pichok yordamida «beqiyos mazali apelsinni» kesish mumkin); 4) matnura ob’ektlarini ulash; 5) yoritishning xarakterini belgilash, yorug’lik manbalari va kameralarni sahnada joylashtirish; 6) kadrlarning izchilligini belgilash, ob’ektlarni kadrdan kadrga joyini o‘zgartirish yoki zamonaviylashtirish (yana kameralar va yorug’lik manbalari uchun harakatlarni ham berish mumkin); 43 7) yakka kadr yoki bir necha kadrning palitra, yorug’lik, soyalar, ko‘rish burchagi, ob’ektlarning o‘zaro joylashuvi va ularni kadrdan kadrga o‘zgarishlarini hisobga olish bilan hisoblash; bunday hisoblash rendering (inglizcha «rendering»dan) deb ataladi. Bu animatsiyaning oxirgi bosqichi, bunda tayyor ayrim ob’ektlar, epizodlar va pallalardan yaxlit reklama kadri olinadi; 8) ekranga yakka tasvirlar va kadrlarning film ko‘rinishidagi olingan izchilligini chikarish. MDH mamlakatlarida kompyuter grafikasi ustida ishlayotgan ko‘pgina jamoalar xatto tegishli texnika va dasturiy ta’minlashga ega bo‘lmay ham, yakin kelajakda zamonaviy reklama, eng avvalo, uning video va tele tasvirlar sintezi bilan belgilanishini yaxshi tushunadilar. O‘zbekistonda hozir yuqori sifatli va texnik darajada bajarilgan ko‘pgina ajoyib ishlarni sanab o‘tish mumkin. Bu, xususan, «Axborot», «Respublika mulk birjasi», «Avto birja», «50G’50», «Sariq suv osti kemasi» kabi eshitgarishlarning kompyuterlashtirilgan reklamasi. Kompyuterlashtirilgan reklamani ishlab chiqish kompyuter grafikasining texnik va dasturiy vositalarini xarid qilish uchun katta moliyaviy xarajatlarni talab qiladi. Agar firma vazifani aniq shakllantirmasa, reklama byudjetiga, reklama vositalarini tanlashga nisbatan yetarlicha mulohaza qilinmagan qarorini qabul qilsa, reklama faoliyati natijalarini baholashni hisobga olmasa, bu xarajatlarni havoga uchirib yuborishi mumkin. Shuning uchun reklamaning iqtisodiy samaradorligi ushbu reklama tadbirini o‘tkazishda qo‘yiladigan maqsadlar va uni o‘tkazish uchun ajratiladigan moliyaviy mablag’lar summasiga bog’likdir. Ya’ni, boshqacha qilib aytganda, ushbu savollar tug’iladi: 1. Reklamaga ajratilgan mablag’lar qo‘yilgan maqsadlarga mos keladimi? 2. Reklama tadbirini o‘tkazish natijasida qo‘yilgan maqsadga erishiladimi? Agar bu ikki omil bir biriga mos kelsa, unda iqtisodiy foydali bo‘ladi. Buning ustiga, kompyuterlashtirilgan reklamaning iqtisodiy samaradorligini aniqlab turib, ko‘p reklamalar oldida foyda olish 44 maqsadi turmaganligi holini hisobga olmaydilar. Masalan, imij- reklamaning 80%i to‘gridan to‘gri foyda olish maqsadini ko‘zlamaydi, chunki bu holda biror axborot maxsuloti emas, balki umuman interaktiv xizmat reklama qilinadi. Kompyuterlashtirilgan reklamani yaratish texnologiyasi zamonaviy axborot texnologiyalarini rivojlantirish va marketingning axborot kommunikatsion, bazasini takomillashtirish ishida fundamental tadqiqotlarni o‘tkazishning yangi shaxobchasini yaratish uchun qudratli rag’bat bo‘ladi. Reklama tarqatishning radio va televidenie kabi vositalaridan foydalanishda efirga buyurtma berish va sifatli reklama syujetini yaratishga qo‘shimcha xarajatlar mavjud, agar mavjud bo‘lgan hisoblash texnikasidan kompyuterlashtirilgan reklamani tarqatishda foydalanilsa, bu xarajatlardan chetlash mumkin. Axborot mahsulotlari va xizmatlarining reklama vositalari va usullarini tahlil qilish ularni kompyuter grafikasi vositalari bilan takomillashtirish yo‘llarini belgilashga imkon beradi, ya’ni: a) animatsiya elementlariga jonli video va audio materiallarini kiritish; b) telekommunikatsion kompyuter tarmogi orqali tarqatish; v) reklama axboroti iste’molchilariga ruxiy ta’sir ko‘rsatuvchi, oldin erishib bo‘lmaydigan ko‘rish samaraligini olish imkoniyatini ta’minlash; g) tasvirlarning aniqligiga, 16 mln. va undan ortiq rang-tuslardan foydalanish imkoniyatlariga erishish; d) kerak bo‘lgan holda tabiiy suratga olishni to‘ldirish (masalan, axborot maxsulotlari va xizmatlarining xususiyatlarini ko‘rsatishda); e) iste’molchilarni reklama kommunikatsiyalarining faol ishtirokchi- lariga aylantiruvchi reklamani tarqatish vositalarini yaratish; j) grafik axborotning yangi manbalaridan foydalanish. Muhandislik grafikasi o‘z ichiga tahlil, sintez, modellashtirish, testdan o‘tkazish, chizmachilik, real vaqtda boshqarish (ya’ni butun loyihalashtirish, avtomatlashtirishni tashkil qilishni) oladi va ikki asosiy vazifaviy xususiyatlar: ob’ektning qurilishi va u bilan manipulyatsiya qilish bilan ta’riflanadi. 45 Bunday bo‘linish ikki koordinatli tizimlar kontseptsiyasiga olib kelgan: mustaqil (dunyoviy), unda ob’ekt va koordinataning apparatli tizimi quriladi. Yüklə 6,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|