O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Adoptasiya
- 
(optatio - xoxish, tanlov), kishi tomonidan professional 
taraqqiyotning bosqichi tanlanishi. 
Idrok
- predmet va hodisalarning sezgi organlariga bevosita tahsir 
etishi jarayonidir. 
Idrok
konstantligi
– olam biz tomonimizdan nisbatan doimiy, 
o‘zgarmas sifatida idrok etiladi. 
Mustahkamlash-
esda qoldirilgan muayan materialni turli usullar 
bilan ongimizda yanada mustahkamlashga qaratilgan xotira jarayoni. 
Dinamika
–tovushlarning qattiq-sekin ijro qilinishi. 
Ohangdoshlik
-birnechatovushlarningbiryo‘lgasolibkuylanishi.
Cholg‘uchi
-musiqachi.sozandacholg‘uasboblardaijro etuvchi. 
Akkord
(it. Accordo, fr. Accord - birdamlik)– turli balandlikdagi uch 
va undan ortiq tovushlarning qo‘shilib, yaxlit holda yangrashi. Akkord 
odatda tersiya intervali bo‘yicha taqsimlanadigan tovushlardan hosil 
bo‘ladi. To‘rt tovushli akkord – septakkord, besh tovushli akkord – 
nonakkord, olti tovushli akkord – undesimakkord deyiladi. 
Ansambl
(fr. Ensemble - birgalikda)- 1. Vokal yoki cholg‘u musiqa 
asarining bir necha ijrochi tomonidan ijro etilishi. 2. Bir to‘da 
san‘atkorlarning bir butun badiiy jamoa holda chiqishi. 3. U qadar katta 
bo‘lmagan xonanda yoki sozandalar jamoasi uchun yaratilgan musiqa 
asari. Ijrochilar soniga qarab bu ansambllar turlicha ataladi. Ikki ijrochi 

---

242 
– duet, uch ijrochi – trio yoki terset, to‘rt ijrochi – kvartet, besh ijrochi 
– kvintet, olti ijrochi – sekstet, yetti ijrochi – septet, sakkiz ijrochi – 
oktet va h.k. Ba‘zan ansambl so‘zini orkestr yoki xor jamoasining 
kichraytirilgan turiga ham aytiladi. 
Applikatura 
(nem. Applicatur - qo‘ymoq, bosmoq) – musiqa 
cholg‘u asboblarini ijro qilganda barmoqlarni to‘g‘ri qo‘yish va 
almashtirish tartibi. Bu tartibning notalarda kыrsatilishi ham 
applikatura deyiladi. Applikatura arab raqamlari bilan notalarning osti 
yoki ustiga qo‘yiladi.
Diapazon 
(yun. Diapason – barcha (torlar) orqali)– xonandaning 
ovozi, cholg‘u asbobining tovush щajmi. Musiqiy matodagi eng pastki 
va eng yuqorigi tovush oralig‘i. 
Diatonika
(yun. Diatonikos – bir tondan ikkinchi tonga o‘tish) – 
ladning asosiy bosqichlari izchilligidan vujudga keladigan musiqiy 
tovushlar tizimi. Tabiiy mador, minor va o‘rta asr ladlari uchun asos 
bo‘lgan asosiy yetti pog‘onadagi ton va yarim tonlar diatonikaga kiradi.