Qarshiliklarni o’lchash. O’zgarmas tok zanjiridagiqarshiliklarni ikki usul bilan o’lchash mumkin: ulardan biri qarshilikni bevosita o’lchaydigan asbob – ommetr bo’lsa , ikki nchisi –voltmetr va ampermetrdan foydalanib o’lchash.
Ommetr – magnitoelektrik sistemasidagi elektr o’lchash asbobidir. Asbob o’natilgan qutichaning ichiga u bilan ketma –ket ulangan o’zgarmas tok manbai (masalan, kichik batareya ) joylashtirilgan bo’ladi. Endi o’lchanadigan qarshilikni shu zanjirga ketma – ket ulasak, yopiq elektr zanjiri hosil bo’ladi va ommetr hamda qarshilik orqali tok o’tadi.
Zanjirdagi tok kuchi o’lchanadigan qarshilikning kattaligiga bog’liq emas. Qarshilik kichik bo’lsa zanjir orqali kuchli tok , qarshilik katta bo’lsa kuchsiz tok o’tadi. Tokning kuchiga qarab ommetr strelkasi siljiydi va tegishli vaziyatni oladi. Ommetrning shkalasi om hisobida qarshilik bevosita ko’rsatadigan qilib graduirovka qilingan bo’ladi. Zanjir uzub qo’yilsa zanjir orqali tok o’tishi to’xtaydi va ommetrning strelkasi cheksizlikni ko’rsatadi. Zanjirning qarshilik ulangan klemmelarini bir biriga bevosita ulansa, ya’ni zanjir qisqa tutashtirilsa, qarshilik nolga teng bo’ladi. Shuning uchun ommetrning strelkasi nolni ko’rsatadi.
AMALIY MASHG’ULOT
6-Mavzu: Vattmetr va varmetrlarni o’zgarmas va o’zgaruvchan tok zanjirlariga ulash sxemalari Simmetrik sistemalarda uch fazali quvvatni o‘lchash uchun bitta vattmetrdan foydalansa bo‘ladi, chunki bunda iste’molchilarning toki, kuchlanishi, faza siljishi va har bir fazadagi aktiv quvvat bir xil bo‘ladi.
Iste’molchilarning aktiv quvvatini o‘lchash uchun vattmetrni ulash sxemasi keltirilgan. Rasmda vattmetr chulg‘amlarining bosh uchlari yulduzcha bilan belgilangan. Aktiv quvvatni o‘lchash uchun vattmetr sun’iy neytral nuqta orqali ulash sxemasi keltirilgan. CHunki ko‘pgina hollarda neytral nuqtaga ulash va uchburchakni uzish mumkin bo‘lmay qoladi.
Qarshilik R2 va R3 lar vattmetrdagi kuchlanish cho‘lg‘amining qarshiligi RW ga teng bo‘lishi shart.
Uch fazali sistemaning aktiv quvvatini aniqlash uchun to‘rtala sxemada ham vattmetr ko‘rsatgan quvvat RW ni uchga ko‘paytirish kerak:
