O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi №2018 yil «Tasdiqlayman»

Amazonka pasttekisligi. Amazonka pasttekisligi yoki Amazonii maydoni
jihatdan faqat Janubiy Amerikada emas, balki barcha, materiklardagi tabiiy 
geografik o‘lkalar orasida eng yirik ekvator pasttekislik hisoblanadi. U shimolda
Gviana, janubda Braziliya yassi tog‘liklari bilan chegaralanib, g‘arbda And tog‘lari 
etagidan boshlanadi va sharqda Atlantika okeanigacha davom etadi. Maydoni 5
mln. km

2
dan ortiq. Amazoniya Janubiy Amerika platformasining sinekliza (botiq) 

qismini paleogen, neogen va antropogen davrlarining dengiz, ko‘l va daryo
yotqiziqlari bilan to‘lishi natijasida paydo bo‘lgan. 
Amazonka pasttekisligining qariyb hamma hududi ma’muriy jihatdan
Braziliya davlatiga, qolgan eng g‘arbiy chekka kismi Peru, Ekvador hamda 
Kolumbiya mamlakatlariga qaraydi.
Amazoniya tabiatining asosiy xususiyatlaridan biri relefining nihoyat 
darajada tekisligi bo‘lsa, ikkinchisi uning ekvatorial kengliklarda joylashganligidir.
Bu ikki omil o‘lkaning landshaft tuzilishi, iklim, tuproq-o‘simlik qoplami va 
hayvonot dunyosi xususiyatlarini belgilaydi.
Amazoniya son-sanoqsiz tabiiy resurslar mujassamlashgan o‘lka. SHulardan 
biri ozuqa mahsulotlari, qurilish materiallari, dorivor xom ashyolar zahirasiga boy
bo‘lgan qalin va ko‘p yarusli o‘rmonlardir. Er bag‘ri xilma-xil foydali qazilmalarga 
boy. Ammo boshqa rayonlarga qaraganda o‘lkaning tabiiy boyliklari kam

---

---

tekshirilgan va ulardan minimal darajada foydalanilmokda. SHu boisdan ham

Amazoniyaning tabiiy landshaftlari o‘zining dastlabki bokira qiyofasini yaxshi 
saqlagan. Inson xo‘jalik faoliyati ta’sirida o‘zgargan landshaftlar kam uchraydi.
Amazonka 
pasttekisligining
tashqi

qiyofasi,

tabiatining 
umumiy
xususiyatlari birinchi qarashda bir xildek tuyulsada, uning landshaft 
komplekslarida va tabiat komponentlarida ma’lum darajada ichki farqlar seziladi.
Bu farqlar Amazoniyaning g‘arbiy qismi bilan sharqiy qismi o‘rtasida mavjud 
bo‘lib, ular landshaft strukturasida, er usti tuzilishida, iqlim xususiyatlarida,
o‘simlik qoplamida namoyon bo‘ladi. SHu farqlarga asosan pasttekislik G‘arbiy va 
SHarqiy Amazoniyaga bo‘linadi.