O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi №2018 yil «Tasdiqlayman»

Oqimlari 
Hind okeani akvatoriyasidagi oqimlarning hosil bo‘lishi va ularning yo‘nalish
harakteri atmosfera sirkulyatsiyasi bilan chambarchas bog‘liq. Okeanning shimoliy 
qismidagi oqimlarning hosil bo‘lishiga musson shamollari va ularning mavsumiy
almashinishi ta’sir ko‘rsatadi. Musson shamollari yil fasllariga qarab suv harakati 
yo‘nalishini o‘zgartiradi, suv massasining vertikal sirkulyatsiyasini vujudga
keltiradi. Natijada mavsumiy shakllangan oqimlar tizimini ham o‘zgartirib 
yuboradi. Musson shamollari ta’sirida yozda shimoli-sharqiy va sharqiy musson
oqimlari harakat qiladi. Ekvator atrofida musson oqimiga qarama-qarshi ekvatorial 
yoki passatlararo qarshi oqim harakat qiladi. Musson oqimlarining maksimal
tezligi yoz oylarida 100 sm/sek. ni tashkil etadi. 
Qish oylarida Arabiston dengizida va Bengaliya qo‘ltig‘ida oqimlar alohida-
alohida kichik halqasimon harakat hosil qiladi. Biroq Arabiston dengizidagi 
halqasimon oqim harakati siklonal sirkulyatsiya (soat strelkasi harakati bo‘ylab)
yo‘nalishda bo‘ladi. Kichik halkasimon oqim harakatlarning tezligi o‘rtacha 20-40 
sm/sek. ga teng. Yoz oylarida kichik halqasimon harakatlarning qiyofasi, harakteri
va yo‘nalishi birmuncha o‘zgaradi. 
Hind okeani akvatoriyasidagi oqimlar janbiy yarimsharda katta halqasimon

harakat, hosil qiladi. Bu halqasimon harakat shimolda Janubiy Passat, g‘arbda
Madagaskar, Igna burni iliq oqimlarini, Janubda G‘arbiy Shamollar va Sharqda 
G‘arbiy Avstraliya sovuq oqimlaridan tashkil topgan. G‘arbiy Avstraliya sovuq
oqimi G‘arbiy Shamollar sovuq oqimining shimoliy tarmog‘i hisoblanadi. Bu oqim 
Avstraliyaning g‘arbiy qirg‘oqlari yaqinida harakat qilib janubiy yarimsharning
tropik kengliklarida Janubiy Passat oqimiga aylanadi. Oqimning tezligi soatiga 0,7-
0,9 km atrofida. Suvning harorati janubdan shimolga qarab fevralda 19 °S dan 16
°S gacha va avgustda 15°S dan 21°S gacha o‘zgarib boradi. 


Organik dunyosi
Hind okeani akvatoriyasining asosiy qismini tropik mintaqalardan boshlab to 
mo‘’tadil kengliklargacha joylashishi organik dunyoning rivojlanishi uchun juda
qulay iqlimiy va gidrologik sharoit vujudga keltiradi. Tropik mintaqaning sayozroq 
joylarida marjonlar, ohaqli qizil suvo‘tlar-litotamnilar va ohaqli yashil suvo‘tlar-
xolimedalar ko‘p tarqalgan. Ular orollar va atollar hosil qiladi. Arabiston dengizida 
ko‘k-yashil suvo‘tlar ko‘p uchraydi, hatto ular suv osti o‘tloqlarini hosil qiladi.
Okeanda baliqlar ko‘p tarqalgan. Uning o‘rta va shimoliy qismlarida sardanella, 
skumbriya, uchar baliq nur sochuvchi anchous, korifen, tunes, miktofid va turli xil
akulalar yashaydi. Janubiy qismida sovuq, iqlim sharoitaga moslashgan hayvonlar: 
baliqlardan oqqonli baliq (muzbaliq), qushlardan fregat, albatros, pingvinlar bor.
Bulardan tashqari okeanda sudralib yuruvchilardan ulkan dengiz toshbaqalari, 

---

---

zaharli dengiz ilonlari, sut emzuvchilardan ko‘k kitlar, kashalotlar, delfinlar,

tyulenlar, dengiz fillari yashaydi. Okeanda kalmarlar, qisqichbaqasimonlar, 
meduzalar, mollyuskalar, dengiz tipratikonlari, sifonoforlar, radiolyariyalar va
boshqa hayvon turlari ham mavjud.