O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi №2018 yil «Tasdiqlayman»
Yüklə 3,31 Mb.
|
|
gorstli tizmasidir. Bu tizma shimoli-sharqqa tomon Koroleva Mod tizmasi shaklida
davom etadi. Sharqiy Antarktidada qadimgi va yosh razlomlar (yorilish chiziqlari) ko’p. Doleritlarning suqilib kirgan joylari va qadimgi vulqonlar (Gauss) qadimgi razlomlar atrofida ko’proq, yosh razlomlarda esa rel‘efning pasaygan joylari va hozirgi vaqtda otilayotgan vulqonlar (Erebus) bor. Makenzi dengizi (qo’ltig’i)dan materikka kiradigan razlom depressiyasi ayniqsa buyuk. Bu depressiyada juda katta Lambert muzligi bor. G’arbiy Antarktidada paleozoy erasidan to kaynozoy erasigacha hosil bo’lgan jinslarning butun bir seriyasi mavjud. Ularning hammasi Sharqiy Antarktidaga qarama-qarshi o’laroq juda ham dislokatsiyalangan va intruziyalar yorib kirgan. Bu strukturalar And strukturalarining bevosita davomi hisoblanadi. G’arbiy Antarktidaning tog’lik rel‘efi va Sharqiy Antarktidani G’arbiy Antarktidadan ajratib turgan bukilma (tog’ oldidagi bukilma) o’sha strukturalarga bog’liq. G’arbiy Antarktidaning yura va bo’r davrlarida hosil bo’lgan yotqiziqlarida (ayniqsa Antarktika yarim orolining shimoliy chekkasida) ammonitlar, mollyuskalar, chuvalchanglar, marjon poliplar, igna tanlilar, baliqlarning qoldiqlari, araukariyalarning toshga aylangan qoldiqlari keng tarqaltan. Miotsen davrining yotqiziqlarida janub buk daraxtlarining qoldiqlari topilgan. Bu buk daraxtlari hozir Olovli Yer va Yangi Zelandiya orollarida o’sadi. Bu orollardagi yillik o’rtacha temperatura Antarktika yarim orolidagidan 10°C yuqori. Neogen davrining oxirida, yarim orolning qirg’og’i yonida dengiz mollyuskalarining qoldiqlari taxlangan. Bular Antarktida qirg’oqlari yonidagi okean suvlari hozirgidan issiqroq bo’lganini ko’rsatadi. Antarktidaning paleografik taraqqiyotidagi eng yosh voqea muzlik bo’ldi. Ehtimol, muzlik YYevropadagidan ilgariroq boshlangandir. Antarktidaning chekka qismida materik muzlari hozirgidan qalinroq bo’lib, hozirgi zamondagi shel‘fni qoshib turtan. Janubiy okean tubidan olingan grunt namunalari shuni ko’rsatadiki, to’rtlamchi davr mobaynida sovuqroq sharoit bir necha marta issiq sharoit bilan almashingan, ammo bu sharoit butun muzlik qatlamini eritib yubora oladigan darajada issiq bo’lmagan va uzoq davom etmagan. Antarktidaning muzlik qatlami hosil bo’lgan paytidan buyon doim mavjud. 1908 yildayoq bikon yotqiziqlarida toshko’mir qatlamlari topilgan edi. Ammo Antarktida ko’mirining hozircha iqtisodiy ahamiyati yo’q, chunki ko’mir konlari qirg’oqdan uzoqda, Georg V Qirg’og’ida esa ko’mirli slanetslar topilgan, xolos. G’arbiy Antarktidada kvars-pirit tomirlari, qo’rg’oshin, temir, mis borligi ma’lum. Sharqiy Antarktidada monatsit, temir, marganets, oltin bor deb taxmin qilishadi. Lyutsov-Xolm qo’ltig’i qirg’og’ida yapon tadqiqotchilari uran rudasi topilganligini ma’lum qildilar. Hozircha, Antarktidaning biron joyida ham foydali qazilmalar chiqarilayotgani yo’q. Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|