O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sh. Dj. Ergashxodjaeva strategik marketing toshkent – 2019

1.1.-rasm. Marketingning ikki qiyofasi 

1. Birinchi yo‘nalish - iste’molchilarning hal qiluvchi guruhlari ehtiyojlari va

talablarini muntazam va doimiy tahlil qilib borish, shuningdek, kompaniyaga tanlab
olingan xaridorlar guruhlariga raqobatchilarga qaraganda yaxshiroq xizmat
ko‘rsatishga imkon beruvchi va shu yo‘l bilan ishlab chiqaruvchiga raqobatchilikdagi
barqaror ustunlikni ta’minlovchi samarali tovar va xizmatlar konsepsiyasini ishlab
chiqishdan iborat.
2. Ikkinchi yo‘nalish esa potensial xaridorlarni xabardor qilish va xaridorlarni
izlash xarajatlari kamayganda tovarning o‘ziga xos sifatlarini namoyish qilish
maqsadida savdoni va kommunikasiyalar siyosatini tashkil qilishdan iborat.
Operasion marketingning roli shulardan iborat.
Bu ikki yondashuv bir-birini to‘ldiradi va firmaning marketing siyosati 
doirasida o‘zining muayyan ifodasini topadi. Bu o‘rinda J.J. Lamben marketingga
quyidagicha ta’rif beradi:
“Marketing - bu kishilar va tashkilotlarning ehtiyojlari va istak - 
xohishlarini xaridor uchun qiymatli bo‘lgan tovarlar va xizmatlarni erkin 

---

---

18

raqobatli ayirboshlash bilan qondirishga qaratilgan ijtimoiy jarayondir”.
1

Bu ta’rifda e’tibor uch asosiy tushuncha - ehtiyoj, tovar va ayriboshlashga

qaratiladi. Ehtiyoj tushunchasi xaridorning xulq-atvori va uni bir tovar yoki xizmatni
sotib olishga undagan sababni ifodalaydi; tovar konsepsiyasi harakat usullari, ishlab
chiqarish va ishlab chiqaruvchilarning tashkiloti bilan bog‘liq; ayirboshlash
e’tiborni bozorga hamda talab va taklifning o‘zaro ta’sirlashuvini ta’minlovchi
mexanizmlarga jalb qiladi.

1.2. Kompaniyada marketingning roli 

“Marketing” atamasi tom ma’noda bozor sari harakatlanish jarayoni ma’nosini

beradi, bu atama jarayonning ichki ikkiyoqlamalik xossasini to‘la ochib bera olmaydi
va marketingning “tahliliy” jihatiga nisbatan uning “faolroq” tomoniga ko‘ra ko‘proq
urg‘u beradi. Bu ikkiyoqlamalikni xarakterlash uchun “strategik” va “operasion”
marketing atamalaridan foydalaniladi.