O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

DEMOKRATIK  TAMOYILLAR  –  huquqiy  demokratik  jamiyat  asosini  belgilaydigan 
demokratik  qonun-qoidalar  majmui.  Bugungi  kunda  ularsiz  demokratiyani  tasavvur  qilib 
bo‘lmaydi.  Barcha  fuqarolarning  qonun  oldidagi  tengligi  va  xalqning  hokimiyat  manbai  bo‘lib 
xizmat qilishi D.t. asosini, o‘zagini tashkil etadi. 
DEMOKRATIYA EKSPORTI – 1) jahondagi ayrim qudratli davlatlar yoki bo‘lmasa davlatlar 
guruhi tomonidan suveren davlatlarning o‘z taraqqiyot modelini o‘zi tanlash huquqiga, qolaversa, 
demokratiyaning  ma’no-mazmuni,  pirovard  maqsadlariga  zid  ravishda  uning  “hammabop 
uslubi”ni kuch ishlatish yo‘li bilan boshqa jamiyatlarga tiqishtirish amaliyotini anglatadi; 2) yosh 
mustaqil davlatlarda demokratiya tanqisligini ro‘kach qilib, bu mam-tlardagi demokratlashtirish 
jarayonlarini sun’iy ravishda jadallashtirishga urinayotgan ayrim kuchlar va siyosiy doiralarning 
xatti-harakatlarini ifoda etuvchi tushuncha. 
INDIVIDUALIZM (lot. individium — bo‘linmas) — insonning shaxsiy hayoti jamoaga bog‘liq 
bo‘lmagan, faqat uning o‘ziga tegishli  alohida bir hodisa deb qaraydigan, jamiyat manfaatlaridan 
inson huquqlarini mutlaq ustun qo‘yadigan fal-y-axloqiy ta’limot. I.ning naz-y talqini negizida har 
qaysi shaxsning yagona beqiyos ekanini, uning huquqlarini mutlaqlashtirish yotadi. 

---

PATERNALIZM  (lot.  paternus  —  otaga  taalluqli)  —  1)  dastlab  Italiyada  paydo  bo‘lgan, 
kattaning  kichikka,  qarindoshning  qarindoshga,  ustozning  shogirdga,  yaqinlarga  nisbatan 
g‘amxo‘rligi  asosida  faoliyat  yuritishni  ifodalagan  atama;  2)  ijtimoiy  munosabatlarga 
kirishayotgan tomonlar o‘rtasidagi mavjud ishlab chiqarish munosabat larini uyg‘unlashtirish va 
barqarorlashtirishga ma’naviy omil ta’sirini ifodalaydigan tushuncha. 
PLYURALIZM  (lot.  pluralus  –  ko‘plik,  ko‘p  xillik,  ko‘p  sonlik)  —  monizmga  butunlay  zid 
bo‘lgan fal-y ta’limot. P. atamasi birinchi bo‘lib nemis faylasufi X.Volf tomonidan 1712 yili ilmiy 
muomalaga  kiritilgan.  P.  ijtimoiy  -siyosiy  hayotda  turli  ijtimoiy  guruhlar  va  ular  manfaatlarini 
himoya etuvchi siyosiy partiyalar, kasaba uyushmalar, diniy va b. tashkilotlar erkinligini, o‘zaro 
raqobatni ifodalaydi; hozirgi  zamon reformizmining asosiy g‘oyalaridan biri.