Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov

 
Oʻz-oʻzini nazorat qilish uchun savollar 
1. Xatarlar turlari qanday?  
2. Tashqi (ekzogen) omillarni keltiring.  
3. Endogen omillarga nom bering.  
4. Siz qanday investitsiya xavfini baholash modellarini bilasiz?  
5. Moliyaviy xatarlarni bartaraf etish yoʻllarini tavsiflang. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                                                                                                                                         
 
XII BOB. LOYIHANING INSON RESURSLARINI BOSHQARISH 
12.1. Xodimlarni boshqarishning asosiy prinsiplari 

---

 
 113 
 
 
Samarali  xodimlarni  boshqarish  loyihani  boshqarishning  asosi  hisoblanadi. 
Odatda, investorlar loyihani boshqarish xodimlarini loyihani amalga oshirishda asosiy 
muvaffaqiyat omili sifatida koʻrishadi. 
 
Loyiha  xodimlarini  boshqarish  tizimi  inson  resurslari  bilan  bogʻliq  boʻlgan 
jarayonlarni boshqarish usullari, proseduralari, dasturlarini oʻz ichiga oladi va ularning 
doimiy  yaxshilanishini  ta’minlaydi.  Birlikda  olingan  ushbu  uslublar,  proseduralar, 
dasturlar  quyidagi  parametrlar  bilan  tavsiflangan  loyiha  kadrlarini  boshqarish 
tizimini ifodalaydi: 
• xodimlarning loyihaning maqsadi va vakolati (ta’lim darajasi, malakasi, missiyani 
tushunish, ish munosabati) bilan muvofiqligi;  
•  xodimlarni  boshqarish  tizimining  samaradorligi  -  xarajatlar  va  imtiyozlarning 
nisbati, investitsiyalarga boʻlgan ehtiyoj, xodimlar bilan ishlash natijalarini baholash 
mezonlarini tanlash;  
•  xodimlarning  ortiqcha  yoki  kamligi,  ehtiyojlarni  hisoblash,  miqdor  va  sifatni 
rejalashtirish; 
•  professional  faoliyatning  ayrim  guruhlari  va  ijtimoiy-psixologik  xususiyatlari 
boʻyicha xodimlar balansi;  
•  boshqaruv  xodimlari  guruhlariga  ustunlik  qiladigan  manfaatlar  va  qadriyatlar 
tuzilmasi, ularning ish faoliyatiga boʻlgan ta’siriga ta’siri va natijalari;  
•  faoliyatning  ritmi  va  intensivligi,  ishning  psixologik  holati  va  sifatini  belgilash;           
•  xodimlarni  tanlash  va  ulardan  foydalanishni  aks  ettiradigan,  uning  rivojlanish 
tizimini tashkil etuvchi boshqaruv xodimlarining intellektual va ijodiy salohiyati. 
Xodimlarni boshqarish samaradorligi loyihaning umumiy maqsadlarini amalga 
oshirish  darajasi  bilan  belgilanadi.  Har  bir  jamoa  a’zosidan  foydalanishning 
samaradorligi  uning  zarur  funksiyalarini  amalga  oshirish  qobiliyatiga  va  ushbu 
funksiyalarni amalga oshiradigan motivatsiyasiga bogʻliq. 
Kadrlar bilan ishlashni samarali tashkil etish loyiha xodimlarini boshqarishning 
asosiy  tashvishlari  va  shunga  mos  ravishda  loyiha  komandasining  kadrlar 
menejerining ham  asosiy tashvishlari hisoblanadi. 
Inson resurslarining oʻziga xosligi quyidagicha: 

---

 
 114 
 
- 
inson  resurslarini  boshqarishda  psixologik  omillarga,  inson  faoliyati 
ragʻbatlantirilishiga va motivatsialashga ustuvor ahamiyat beriladi;  
- 
odamlar  ongli,  fikrlash  va  aql-zakovat  bilan  shugʻullanishadi,  shuning  uchun 
ularning  boshqaruvga  boʻlgan  munosabati  faol  va  hissiy  jihatdan  mazmunli  va 
passiv-mexanik emas;  
- 
inson resurslari doimiy rivojlanishga qodir; 
- 
tashkilot  va  inson  resurslari  oʻrtasidagi  oʻzaro  munosabatlar  jarayoni  ikki 
tomonlama boʻladi; 
- 
inson resurslari faoliyatining xabardorligi, maqsadlarini belgilash, ragʻbatlantirish 
va oʻzini oʻzi anglash talablari bilan ajralib turadi;  
- 
inson resurslarini notoʻgʻri ishlatish bilan ishlatish samaradorligi boshqa manbalar 
turiga nisbatan tezroq tushadi;  
- 
inson  resursidagi  investitsiyalar  (moddiy  va  ma’naviy)  resurslarning  boshqa 
turlaridan koʻra koʻproq samara beradi.