Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov

 
12.2 Loyihani boshqarishning kadrlar jihatlari 
 
Inson (mehnat) resurslari loyihani boshqarish tizimida alohida oʻrin tutadi. 
Loyiha xodimlarini boshqarish quyidagi jarayonlarni oʻz ichiga oladi: 

 
tashkiliy rejalashtirish; 

 
loyihani kadrlar bilan ta’minlash; 

 
loyiha komandasini (jamoasini) yaratish. 
 
Bundan  tashqari,  loyiha  xodimlarini  boshqarish  ishni  samarali  bajarish  va 
loyihani muvaffaqiyatli yakunlash uchun zarur boʻlgan loyiha ishchilarini monitoring 
qilish va motivatsiya qilish funksiyalarini amalga oshiradi. 

---

 
 118 
 
Tashkiliy  rejalashtirish  -  loyihada  rollarni  aniqlash,  hujjatlashtirish  va 
loyihadagi rollarni tarqatish, mas’uliyat va javobgarlik. 
Boshqaruvning  asosiy  ob’yekti  –  individ,  shaxs  (ishchi,  ijrochi)  boʻlgan 
an’anaviy  xodimlarni  boshqarishdan  farqli  oʻlaroq,  loyiha  xodimlarini  boshqarish 
loyiha  jamoasiga  qaratiladi.  Ushbu  loyihaning  muvaffaqiyatini  asosan  belgilovchi 
aynan jamoaviy harakatlardir. 
Loyihani  amalga  oshirishning  eng  qiyin  vazifasi  loyiha  menejeri 
(boshqaruvchi) ni tanlashdir. Tanlashning asosiy omillari quyidagilardir: 

  loyihani boshqarish tajribasi;  

  loyiha jamoasi bilan muvofiqligi;  

  shaxslararo koʻnikmalar;  

  loyihaning joylashuvi;  

  vakolat;  

  ish hajmlari;  

  obroʻsi;  

  ish haqi (gonorar);  

  boshqalar. 
Loyiha rahbarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 

  loyiha guruhini shakllantirish va uning faoliyatini tashkil etish;  

  mavjud resurslardan foydalanib, loyihaning yakuniy natijalarini ma’lum bir vaqt 
oraligʻida amalga oshirish;  

  yuqori noaniqlik sharoitida qaror qabul qilish;  

  taqvimli rejalashtirish va loyihalashtirish;   

  loyiha 
tashkilotlari, 
yetkazib 
beruvchilar, 
pudratchilar, 
investorlar, 
konsultantlar, mijozlar va kompaniya boshqaruvi bilan oʻzaro hamkorlik qilish;  

  ishni  bajarish  va  xarajatlarni  nazorat  qilishni  ta’minlash  -  boshqaruvchi 
jarayonlar va funksiyalarni boshqarishni ta’minlashi kerak. 
 
Loyiha rahbarini tanlashda toʻrt muhim qoidaga e’tibor qaratilishi kerak: 

---

 
 119 
 
1. Korxona boshqaruvida yuqori lavozim egalari boʻlganligi sababli loyiha boshqaruv 
funksiyalarini odamlarga oʻtkazishning hojati yoʻq.  
2. Loyiha rahbarining ish haqi loyiha vazifalarini bajarish natijalari bilan belgilanadi, u 
boshqaradigan boʻgʻinlarning soni boʻyicha emas.  
3. Loyiha menejeri uchun kompaniyaning eng yuqori haq toʻlanadigan xodimi boʻlish 
shart emas.  
4.  Loyihani  amalga  oshirishning  eng  yuqori  samaradorligiga  erishish  uchun, 
menejerlarning  ragʻbatlantirilishi  va  mansab  oʻsishi  uchun  amalga  oshiriladigan 
loyihalarning  murakkabligi  va  koʻlamiga,  mahoratga,  kasbiy  mahoratga  qarab 
kompaniya tarkibidagi boshqaruv loyihalarining aylanishini ta’minlash kerak. 
Loyiha  rahbarining  yetakchilik  darajasi  uning  maxsus  bilimlari,  shaxsiy 
xususiyatlari,  buyuq  (farmoyish)  berish  qobiliyatiga,  shuningdek,  tajribaga  ega 
boʻlgan  boshqa  koʻplab  fazilatlarga  asoslangan.  Ularning  ba’zilariga  e’tibor 
qaratamiz: 
muammolarni oldindan bilish qobiliyati; 
toʻgʻri echimini oʻz vaqtida topish qobiliyati; 
          loyihaning vaqt va xarajatlar parametrlarini boshqarish qobiliyati (bir vaqtning 
oʻzida); 
         konsensusga ochiqlik; 
         madaniy (keng ma’noda) farqlarni (madaniyat, mentalitet va boshqalar) hisobga 
olish qobiliyati; 
hokimiyatni vakolatli xodimlarga topshirish qobiliyati; 
jamoa  a’zolarining  fikrlarini  jamlash  (umumlashtirish)  va  jamoa  uchun 
katalizator vazifasini bajarish qobiliyati. 
U  tayinlanganidan  keyin  loyiha  menejeri  loyiha  ishining  boʻlinmasini, 
loyihaning tashkiliy tuzilishini belgilaydi, keyinchalik xodimlarning ishlarini muvofiq 
ravishda tashkil qiladi. 
Bundan tashqari, loyiha menejeri har bir xodimning mas’uliyatini tavsiflovchi 
tashkiliy  tuzilma  va  zarur  ish  ta’riflarini  oʻz  ichiga  olgan  loyihani  tashkil  etish 
boʻyicha qoʻllanma ishlab chiqishi kerak. 

---

 
 120 
 
Xodimlarning  ishlashi  (ishga  olish,  loyihaga  tasdiqlash,  baholash,  qayta 
tayinlash,  lavozimni  koʻtarish/pasaytirish,  ish  faoliyatining  samaradorligini 
baholash)ning barcha jihatlari hujjatlashtirilishi va mehnat qonuniga muvofiq boʻlishi 
kerak. 
 
Aynan loyiha  jamoasi  yaratilishida, ya’ni  loyihani  amalga oshiruvchi loyiha 
menejeriga  qarashli  bir  guruh  xodimlarni  tuzish  va  uning  rejasini  bajarilishini 
ta’minlashga  qaratilgan  chora-tadbirlarga,  va  shuningdek  jamoaning  soni  va  kasbiy 
malakasini aniqlashga katta miqdorda vaqt va kuch sarflanadi. 
Loyiha qatnashchilarining taxminiy tarkibi 14-rasmda keltirilgan. Ishtirokchilar 
soni bir necha dan bir necha yuzgacha yoki undan ham koʻproq boʻlishi mumkin. Agar 
loyiha murakkab va keng miqyosli boʻlsa, uni amalga oshirishda bir nechta jamoalar 
ishtirok etishi mumkin. Shu bilan birga, loyihaning asosiy maqsadi har bir jamoaning 
mahalliy maqsadlarini amalga oshirish orqali erishiladi. 
Loyiha jamoasi an’anaviy va norasmiy guruhlardan farq qiladi. 
An’anaviy  jamoa  barqaror  jamoa  boʻlib,  bir  rahbarga  boʻysunadigan 
xodimlardan tashkil topgan.  
 
Norasmiy  jamoa  oʻz  manfaatlariga  yoki  boshqa  sabablarga  koʻra  ixtiyoriy 
ravishda ishtirok etadigan turli boʻlinmalar xodimlaridan iborat boʻlishi mumkin. 
 
Loyiha  jamoasi  loyihaning  maqsadlariga  erishish  uchun  yaratilgan  turli 
idoralar mutaxassislarini vaqtinchalik rasman tartibga soluvchi birlashma hisoblanadi. 
An’anaviy jamoa singari loyiha jamoasi loyiha muddati davomida loyiha menejeriga 
boʻysunadi. 
Loyiha menejeri oʻzlarining va jamoa a’zolarining funksional majburiyatlarini 
aniq  ta’riflashlari  kerak.  Rasmiy  munosabatlarning  oʻziga  xos  xususiyatlari  va 
funksiyalari  bilan  birgalikda  funksional  majburiyatlar  loyiha  jamoasidagi  rollarning 
taqsimlanishini aniqlaydi. 
Loyiha  jamoasi  tarkibida  asosiy  rollarni  aniqlashga  qaratilgan  koʻplab 
yondashuvlar mavjud. 
Har  bir  jamoa  a’zosining  oʻziga  xos  xususiyatlariga  koʻra,  quyidagi  rollarni 
ajratish mumkin: 

---

 
 121