O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar

So‘z va fikr erkinligi hamma fuqarolarga tegishli. Ayni chog‘da, saylov jarayonlari 
bilan bog‘liq holda tahlil etadigan bo‘lsak, ham milliy, ham xalqaro amaliy taj-ribaga 
muvofiq, ana shu muhim ijtimoiy-siyosiy voqeaga tayyorgarlik, uni o‘tkazish davrida 
aholining uch qatlami so‘z va fikr erkinligi huquqiga ega bo‘lishi ayniqsa jiddiy ahamiyat 
kasb etadi. Bular: 
1)
umumiy aholining muayyan qismi hisoblanuvchi saylovchilar; 
2)
ommaviy axborot vositalari; 
136
Каримов И.А. Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини 
ривожлантириш концепцияси: Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма 
мажлисидаги маъруза. 2010 йил 12 ноябрь. –Т.: «Ўзбекистон», 2010. –Б. 35-36. 

---

122 
3)
saylanadigan o‘rinlar uchun kurashayotgan yoki ovoz berish natijalariga ta’sir 
ko‘rsatadigan siyosiy kuchlar. 
Saylovchilarning bu boradagi erkinliklari ta’minlanishi, shak-shubahasiz, ularning to‘la va 
aniq axborotga ega bo‘lish huquqi nechog‘li ijobat etilishida namoyon bo‘ladi. Siyosiy partiyalar 
va saylovchilar tashabbuskor guruhlarining bunday erkinliklari esa o‘z qarashlarini erkin, hech 
qanday soxtalashtirishlarsiz bayon eta olish, shuningdek, bu fikrlar saylovchilarga tushunarli 
bo‘ladigan darajada etarli vaqtga ega bo‘lish layoqatiga bog‘liqdir. 
Demokratik saylovlarni erkin va mustaqil ommaviy axborot vositalarisiz tasavvur etib 
bo‘lmaydi. Negaki, ular fuqarolarning siyosiy partiyalar faoliyati, ularning saylovoldi dasturlari, 
deputatlikka ko‘rsatayotgan nomzodlari, saylov jarayonining barcha bosqichlari haqida axborot 
olish huquqini ta’minlashi lozim. SHunday qilib, ommaviy axborot vositalari demokratik 
saylovlarni ochiqlik, oshkoralik va transparentlik asosida o‘tkazishda muhim vosita bo‘lib, 
fuqarolik jamiyatining saylovda faol ishtirok etishiga jiddiy ta’sir ko‘rsatadi.
Mamlakatimiz saylov qonunchiligida ommaviy axborot vositalari saylovga tayyorgarlik 
ko‘rish jarayoni va saylov qanday o‘tayotganini yoritib borishi mustahkamlangan. Saylovoldi 
tashviqoti olib borilayotganda ommaviy axborot vositalari teng shart-sharoit va imkoniyatlar 
prinsipiga amal qilgan holda, deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalar vakillariga o‘z efir 
vaqti va nashr maydonini qonunda belgilangan tartibda taqdim etadi. Bundan tashqari, ular 
fuqarolik jamiyati institutlaridan biri sifatida saylov jarayonida jamoatchilik nazorati vazifasini 
bajaradi.
Saylov jarayonining barcha bosqichlari ochiqligi, oshkoraligini ta’minlash, jamoatchilikni 
saylovga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish to‘g‘risida OAV orqali o‘z vaqtida xolis xabardor 
qilish maqsadida Markaziy saylov komissiyasi tomonidan 2014 va 2015 yilgi saylovlarni yoritish 
bo‘yicha Respublika matbuot markazi tashkil qilindi. Ushbu markaz Markaziy saylov 
komissiyasi saylov kampaniyasining asosiy bosqichlariga bag‘ishlab o‘tkazadigan brifinglar, 
matbuot anjumanlarini tashkil etadi, mamlakatimiz va chet el OAV vakillarini mazkur muhim 
demokratik jarayon bilan bog‘liq zarur axborot materiallari bilan ta’minlaydi. Jurnalistlarni 
Markaziy saylov komissiyasining www.elections.uz saytida e’lon qilingan akkreditatsiyadan 
o‘tkazish tartibiga muvofiq, Markaziy saylov komissiyasiga xorijiy va milliy OAV vakillari 
bilan qaytma aloqalar o‘rnatildi.
Ommaviy axborot vositalari erkin demokratik saylovlarni o‘tkazishning muhim bo‘g‘ini 
hisoblanadi. Erkin va adolatli saylovlarning mazmun-mohiyati faqat maqbul muhitda o‘z ovozini 
berishdan iborat emas, balki saylov jarayonlarida barcha saylovchilarga saylovda ishtirok 
etayotgan siyosiy partiyalar, ro‘yxatga olingan deputatlikka nomzodlarning saylovoldi dasturi, 
shuningdek, saylov jarayonining mohiyati haqida to‘liq axborot olish shart-sharoitlari 
ta’minlanishi lozim. Buning natijasida saylovchilar to‘liq va etarli axborot asosida o‘zlari ongli 
ravishda munosib nomzodni tanlab ovoz berish imkoniga ega bo‘ladi. 
Mamlakatimiz 
saylov 
qonunchiligida 
ommaviy 
axborot 
vositalarining 
saylov 
kampaniyasini yoritib borish, saylovlarning adolatli hamda qonuniy o‘tishiga bilvosita 
ko‘maklashish imkoniyati huquqiy kafolatlangan. Binobarin, ushbu kafolatlar ommaviy axborot 
vositalarining mamlakatimiz saylov to‘g‘risidagi qonunlarida nazarda tutilgan huquq va 
erkinliklari, maqsad va vazifalari, burch hamda mas’uliyati bilan o‘zaro uyg‘unlik kasb etadi. 
Mamlakatimizdagi barcha ommaviy axborot vositalari saylovga tayyorgarlikning borishi 
va saylov qanday o‘tayotganligini keng yoritishlari ular faoliyatining asosiy yo‘nalishlaridan 
biriga aylangan. Erkin va adolatli saylovlar nafaqat muayyan muhitda fuqarolarning o‘z 
ovozlarini berish imkoniyati ta’minlanganligi, balki ularning tegishli nomzodlar va umuman 

---

123 
butun saylov jarayoni to‘g‘risidagi axborotlarga doir huquqlarni kafolatlash bilan ham amalga 
oshiriladi. Zero, har bir saylovchi o‘zining muayyan nomzodga bo‘lgan ovozini ushbu nomzod 
haqida to‘liq ma’lumotlarga ega bo‘lgan taqdirdagina ishonchli va asosli berishi mumkin. SHu 
jihatdan olganda, demokratik saylovlarni erkin va mustaqil ommaviy axborot vositalarisiz 
tasavvur qilib bo‘lmaydi. 
Saylovlar jarayonida ommaviy axborot vositalari tomonidan amalga oshiriladigan 
jamoatchilik nazorati saylovchilarning huquq va erkinliklari nafaqat davlat tomonidan 
kafolatlanganligini, balki davlat organlari faoliyatida ularning ustuvor bo‘lishini ham muayyan 
darajada ta’minlaydi. 
Ommaviy axborot vositalari davlat hokimiyati vakillik organlari saylovi jarayonida 
saylovchilarni xabardor qilishda xolis va haqqoniy bo‘lishlari, nomzodlar va partiyalarning teng-
ligi tamoyilini buzmasliklari kerak. Aynan ushbu holat ommaviy axborot vositalarining mazkur 
jarayonda amalga oshiradiganfaoliyatining xususiyati hisoblanadi. 
Saylovda ishtirok etadigan barcha nomzodlar, siyosiy partiyalar, qonunlarga va boshqa 
qonun hujjatlariga muvofiq, o‘z tashviqotini olib borishi uchun ommaviy axborot vositalaridan 
foydalanishlari, radioeshittirish, teleko‘rsatuvlarda saylovoldi dasturlari bilan chiqishlari uchun 
teng va adolatli shart-sharoit yaratiladi. Tashviqot faoliyatini yuritishda ommaviy axborot 
erkinligi suiiste’mol qilinishiga, shu jumladan, davlatning suvereniteti, yaxlitligi va xavfsizligiga 
qarshi qaratilgan, xalqning sog‘ligi va ma’naviyatiga tajovuz qiladigan, urush, milliy, irqiy va 
diniy adovatni targ‘ib etadigan, konstitutsiyaviy tuzumni zo‘rlik bilan o‘zgartirishga, 
fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlari va erkinliklarini kamsitishga qaratilgan da’vatlarga yo‘l 
qo‘yilmaydi. 
Amaldagi qonunchilik talablariga ko‘ra, Markaziy saylov komissiyasi qarorlari ommaviy 
axborot vositalarida e’lon qilinmoqda. Matbuot markazining asosiy vazifalaridan biri 
mamlakatimiz va chet el ommaviy axborot vositalari vakillarini saylovga tayyorgarlik ko‘rish 
hamda uni o‘tkazish bo‘yicha tegishli rasmiy ma’lumotlar, zarur materiallar bilan ta’minlashdir. 
Bu erda OAV vakillarining professional faoliyati uchun barcha zarur shart-sharoit mavjud, 
internet hamda aloqa vositalaridan foydalanish imkoniyatlari yaratilgan. 
Bugun jamiyat hayotining barcha jabhalariga axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, 
xususan, internet faol tatbiq qilinmoqda. Ayni shu nuqtai nazardan, saylovchilarning katta qismi 
internetdan keng foydalanadigan yoshlar hisoblanadi. SHu bois saylov jarayoniga oid barcha 
axborotlar Markaziy saylov komissiyasining rasmiy sayti (www.elections.uz)ga joylashtirilib, 
doimiy ravishda yangilab borilmoqda. Markaziy saylov komissiyasi sayti orqali fuqarolardan 
kelib tushayotgan saylovga tayyorgarlikning borishi va qonunchilikdagi yangiliklar haqida 
so‘rovlarga ham o‘z vaqtida javob qaytarilmoqda.