O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar

“Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik 
jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” 
muhim ahamiyat kasb etmoqda. 
Korrupsiya muammolari bilan shug‘ullanuvchi 
“Transparency International”
tashkilotining ma’lumotlarga ko‘ra, ayni damda dunyoda ko‘plab jinoyatlarga sabab bo‘layotgan 
nafs balosi, ya’ni korrupsiya va poraxo‘rlik natijasida yiliga bir trillion dollardan ortiq mablag‘ 
o‘zlashtirilar ekan. SHu bois korrupsiya va poraxo‘rlikni hech ikkilanmay “taraqqiyot 
kushandasi” deb atash mumkin. Birlashgan Millatlar Tashkilotining oldida turgan eng global 
muammolardan 
biri 
sanalgan 
korrupsiyaga 
qarshi 
kurashning 
davlatlar 
o‘rtasida 
muvofiqlashtirilgan dasturlari va boshqa huquqiy me’yorlari ishlab chiqilgan. Xususan, 2005 yil 
dekabr oyida kuchga kirgan "Korrupsiyaga qarshi" konvensiyasi global doirada qabul qilingan 
xalqaro-huquqiy hujjat bo‘lib, uning loyihasi ikki yil davomida 130 dan ortiq davlatlar 
ishtirokida muhokama etilgan. Unda korrupsiyaga qarshi xalqaro va milliy kurash amaliyotini 
yo‘lga qo‘yish hamda ularni amalga oshirish mexanizmlari belgilangan. 
Mamlakatimiz rahbari Islom Karimov o‘zining “YUksak ma’naviyat – engilmas kuch” 
asarida shunday ta’kidlaydi: “Biz o‘z mustaqilligimizni qo‘lga kiritib, yangi taraqqiyot yo‘liga 
qadam qo‘yganimizdan so‘ng xalqimizning xohish-irodasi, asriy orzu-intilishlariga tayangan 
holda, sho‘ro davridan og‘ir meros bo‘lib qolgan ma’muriy-buyruqbozlik tizimini tubdan isloh 
qilish, uning o‘rnida mohiyat e’tibori bilan butunlay yangi – erkin bozor munosabatlariga 
asoslangan huquqiy davlat, demokratik jamiyat barpo etishga azmu qaror qildik”. Lekin, 
taassufki, “Har bir davlat tarixida yangi ijtimoiy sifat holatiga o‘tish, afsuski, korrupsiya va 
jinoyatchilik kabi jirkanch hodisa bilan birga yuz bergan... 
Barchamizga ma’lumki, so‘nggi paytlarda korrupsiya keng ildiz otib borayotgan salbiy 
illatlardan biridir. Korrupsiya – mansab mavqeidan shaxsiy maqsadlarda foydalanish bilan 
bog‘liq bo‘lgan jinoyat. Korrupsiya faoliyati xufyona iqtisodiyotning asosiy turlaridan biri 
hisoblanadi. Aksariyat hollarda korrupsiya deganda davlat amaldorlari tomonidan shaxsiy 
maffatlarni ko‘zlab, boylik orttirish maqsadida fuqarolardan pora olish, qonunga xilof pul 
daromadlarini qo‘lga kiritish tushuniladi. Ammo, umuman olganda, davlat amaldorlarigina emas, 
balki, masalan, firmalarning menejerlari ham korrupsiyaga doir munosabatlarning ishtirokchilari 

---

126 
bo‘lishi; pora pul bilan emas, balki boshqa shaklda berilishi mumkin; korrupsiyaga doir 
munosabatlarning tashabbuschilari ba’zan davlat amaldorlari emas, balki tadbirkorlar 
hisoblanadi. 
Etimologik jihatdan “korrupsiya” atamasi “buzish, pora evaziga og‘dirish” degan 
ma’noni anglatadigan lotincha “corruptio” so‘zidan kelib chiqqan. YUridik ensiklopediya 
mualliflarining ta’kidlashicha, “korrupsiya – mansabdor shaxslar tomonidan ularga berilgan 
huquqlar va hokimiyat imkoniyatlaridan shaxsiy boylik orttirish uchun foydalanishda 
ifodalanuvchi siyosat yoki davlat boshqaruvi sohasidagi jinoiy faoliyat”. 
Korrupsiya jinoyatchiligi – sinfiy va tarixan o‘zgaruvchan hodisa. E.I.Kairjanov fikriga 
ko‘ra, “jinoyatchilik tushunchasi xususiy mulk paydo bo‘lishi va jamiyat antagonistik sinflarga 
parchalanishi natijasida vujudga kelganini hech kim inkor eta olmaydi. Sinfiy jamiyat paydo 
bo‘lishidan oldin jinoyat tushunchasi ham, jinoyatchilik ham mavjud bo‘lmagan”.
“Tarixiy tajriba va hozirgi amaliyot, shu jumladan ba’zi yangi mustaqil davlatlardagi 
voqelik korrupsiya va jinoyatchilik xavfsizlikka soladigan tahdidni yaqqol tasavvur etish 
imkonini bermoqda”- deb ta’kidlagan edi Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov. 
Birinchidan, siyosiy jihatdan olganda, korrupsiya amalga oshirilayotgan islohotlarga 
qarshilik ko‘rsatish ifodasidir. Unda o‘z umrini yashab bo‘lgan, yangi iqtisodiy munosabatlarni 
o‘ziga qarshi tahdid deb bilgan holda, ularning rivojlanishini sekinlashtirib qo‘yishga harakat 
qiladigan ma’muriy-buyruqbozlik tizimi bilan “xufyona” iqtisodiyotning manfaatlari ob’ektiv 
ravishda birlashib ketadi. Korrupsiya domiga ilingan amaldorlar shaxsiy boylik orttirish 
maqsadlarini va urug‘-aymoqlarning manfaatlarini davlat manfaatlaridan ustun qo‘yadi. Bu esa, 
mamlakatning siyosiy va iqtisodiy yo‘liga hamda aholining aksariyat qismiga tuzatib 
bo‘lmaydigan zarar etkazadi. Bundan tashqari, yangi iqtisodiy munosabatlarga endigina asos 
solinayotgan va sifat jihatidan boshqa siyosiy tizim shakllantirilayotgan o‘tish davrida 
korrupsiya o‘z xatti-harakati bilan bu jarayonning yo‘lini to‘sib qo‘yish imkoniga egadir. 
Ikkinchidan, “jinoyatchilik va korrupsiyaning avj olishi davlatning konstitutsiyaviy asoslarini 
emiradi, fuqarolarning huquq va erkinliklari jiddiy tarzda buzilishiga olib keladi. “Qonunlar va 
farmonlarni qabul qilishdan maqsad ularni chetlab o‘tishdir” degan mutlaqo yaramas qoida 
jamiyatning eng oddiy huquqiy tartibot va jamoat tartibini saqlab turish qobiliyatidan mahrum 
bo‘lishiga olib boradi”. 
Uchinchidan, “jinoyatchilik va korrupsiya jamiyatning ma’naviy-axloqiy asoslarini emiradi. 
Jamiyat a’zolarining fuqarolik mavqeini yo‘qqa chiqaradi. Amalga oshirilayotgan o‘zgarishlarga 
salbiy munosabat vujudga kelishi uchun sharoit yaratadi. Islohotlar g‘oyasining o‘zini 
obro‘sizlantiradi va eski zamonlarni, shu jumladan “qudratli markazning kuchli qo‘li”ni 
qo‘msash hissini tug‘diradi”. 
To‘rtinchidan, “hokimiyat organlarining jinoyatga aralashib qolishi rivojlanayotgan jamiyat 
uchun eng jiddiy xavf-xatarlardan biridir. Jinoiy tuzilmalarning davlat organlari amaldorlari 
bilan chatishib ketishi, ularning turli hokimiyat tarmoqlariga kirib olishi jamoatchilik nazdida 
fuqarolarning himoyasizligi hissini kuchaytiradi. Davlatning o‘zini obro‘sizlantiradi. Mamlakat 
ichkarisida ham, tashqarisida ham unga ishonchsizlik ortib boradi”. 
Ayni vaqtda qonunchilar, huquqni qo‘llovchilar va nazariyachilarning butun sa’y-
harakatlari korrupsiya tushunchasiga ta’rif berish va uning asosiy turlarini aniqlashga qaratilgan. 
Bunda asosiy muammo – korrupsiyaga qarshi kurashni qanday qilib va qaysi vositalar 
yordamida amalga oshirish zarur degan savolga javob topish ikkinchi darajali ahamiyat kasb etib 
qolmoqda. 
Bu savolga mamlakatimiz rahbari Islom Karimov aniq javob berdi: “Mana shunday 
noma’qul holatlarga butunlay barham berish uchun boshqaruv sohasida, avvalambor, samarali 

---

127 
ishlaydigan izchil sistema, tizimni shakllantirish kerak. Va bu tizim shunday ishlashi kerakki, 
bordiyu biror-bir mansabdor shaxs davlat siyosatidan chekinib, qonunga xilof ishlar bilan 
shug‘ullanadigan, o‘z manfaatini davlat, xalq manfaatidan ustun qo‘yadigan bo‘lsa, u kimligi, 
kimning qarindoshi, qaysi rahbarning og‘aynisi ekanidan qat’i nazar, muqarrar ravishda jazosini 
olishi shart. YA’ni, bunday jazoning muqarrarligini shu odamdan yuqori lavozimda o‘tirganlar 
emas, balki tizimning o‘zi talab etishi zarur. Jamiyatda ana shunday qarash, ana shunday 
tushuncha shakllangan taqdirdagina qonun ustuvorligi so‘zda emas, amalda ta’minlanadi”. 
Xulosa qilib aytganimizda, Korrupsiya – davlat amaldorlari yoki o‘zga xizmatchilar pora 
evaziga og‘dirilishi va shu asosda ular o‘z xizmat vakolatlaridan shaxsiy yoki muayyan guruh 
manfaatlarda foydalanishi bilan tavsiflanuvchi ijtimoiy hodisa.
YUqorida bu salbiy illatning oqibatlarini ko‘rib o‘tdik. Korrupsiyaga qarshi kurash olib 
bormas ekanmiz, u tobora chuqur ildiz otib boraveradi. Birinchidan, korrupsiyani faqat uni 
vujudga keltiruvchi muammolar va shart-sharoitlarni echish yo‘li bilan kamaytirish va cheklash 
mumkin, ikkinchidan esa, bu muammolarni echishga korrupsiyaga qarshi barcha yo‘nalishlarda 
qat’iy kurash olib borish ko‘maklashadi. 
Korrupsiyaga qarshi nafaqat sud va huquqni muhofaza qilish organlari, balki har birimiz 
bir tan-u bir jon bo‘lib kurashsakgina ijobiy natijalarga erishishimiz mumkin. 
Barchamizga ma’lumki, so‘nggi paytlarda korrupsiya keng ildiz otib borayotgan salbiy 
illatlardan biridir. Korrupsiya – mansab mavqeidan shaxsiy maqsadlarda foydalanish bilan 
bog‘liq bo‘lgan jinoyat. Korrupsiya faoliyati xufyona iqtisodiyotning asosiy turlaridan biri 
hisoblanadi. Aksariyat hollarda korrupsiya deganda davlat amaldorlari tomonidan shaxsiy 
maffatlarni ko‘zlab, boylik orttirish maqsadida fuqarolardan pora olish, qonunga xilof pul 
daromadlarini qo‘lga kiritish tushuniladi. Ammo, umuman olganda, davlat amaldorlarigina emas, 
balki, masalan, firmalarning menejerlari ham korrupsiyaga doir munosabatlarning ishtirokchilari 
bo‘lishi; pora pul bilan emas, balki boshqa shaklda berilishi mumkin; korrupsiyaga doir 
munosabatlarning tashabbuschilari ba’zan davlat amaldorlari emas, balki tadbirkorlar 
hisoblanadi. 
Etimologik jihatdan “korrupsiya” atamasi “buzish, pora evaziga og‘dirish” degan 
ma’noni anglatadigan lotincha “corruptio” so‘zidan kelib chiqqan. YUridik ensiklopediya 
mualliflarining ta’kidlashicha, “korrupsiya – mansabdor shaxslar tomonidan ularga berilgan 
huquqlar va hokimiyat imkoniyatlaridan shaxsiy boylik orttirish uchun foydalanishda 
ifodalanuvchi siyosat yoki davlat boshqaruvi sohasidagi jinoiy faoliyat”. 
Korrupsiya jinoyatchiligi – sinfiy va tarixan o‘zgaruvchan hodisa. E.I.Kairjanov fikriga 
ko‘ra, “jinoyatchilik tushunchasi xususiy mulk paydo bo‘lishi va jamiyat antagonistik sinflarga 
parchalanishi natijasida vujudga kelganini hech kim inkor eta olmaydi. Sinfiy jamiyat paydo 
bo‘lishidan oldin jinoyat tushunchasi ham, jinoyatchilik ham mavjud bo‘lmagan”.
“Tarixiy tajriba va hozirgi amaliyot, shu jumladan ba’zi yangi mustaqil davlatlardagi 
voqelik korrupsiya va jinoyatchilik xavfsizlikka soladigan tahdidni yaqqol tasavvur etish 
imkonini bermoqda”, deb ta’kidlaydi Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov. 
Birinchidan, siyosiy jihatdan olganda, korrupsiya amalga oshirilayotgan islohotlarga 
qarshilik ko‘rsatish ifodasidir. Unda o‘z umrini yashab bo‘lgan, yangi iqtisodiy munosabatlarni 
o‘ziga qarshi tahdid deb bilgan holda, ularning rivojlanishini sekinlashtirib qo‘yishga harakat 
qiladigan ma’muriy-buyruqbozlik tizimi bilan “xufyona” iqtisodiyotning manfaatlari ob’ektiv 
ravishda birlashib ketadi. Korrupsiya domiga ilingan amaldorlar shaxsiy boylik orttirish 
maqsadlarini va urug‘-aymoqlarning manfaatlarini davlat manfaatlaridan ustun qo‘yadi. Bu esa, 
mamlakatning siyosiy va iqtisodiy yo‘liga hamda aholining aksariyat qismiga tuzatib 
bo‘lmaydigan zarar etkazadi. Bundan tashqari, yangi iqtisodiy munosabatlarga endigina asos 

---

128 
solinayotgan va sifat jihatidan boshqa siyosiy tizim shakllantirilayotgan o‘tish davrida 
korrupsiya o‘z xatti-harakati bilan bu jarayonning yo‘lini to‘sib qo‘yish imkoniga egadir. 
Ikkinchidan, “jinoyatchilik va korrupsiyaning avj olishi davlatning konstitutsiyaviy asoslarini 
emiradi, fuqarolarning huquq va erkinliklari jiddiy tarzda buzilishiga olib keladi. “Qonunlar va 
farmonlarni qabul qilishdan maqsad ularni chetlab o‘tishdir” degan mutlaqo yaramas qoida 
jamiyatning eng oddiy huquqiy tartibot va jamoat tartibini saqlab turish qobiliyatidan mahrum 
bo‘lishiga olib boradi”. 
Uchinchidan, “jinoyatchilik va korrupsiya jamiyatning ma’naviy-axloqiy asoslarini emiradi. 
Jamiyat a’zolarining fuqarolik mavqeini yo‘qqa chiqaradi. Amalga oshirilayotgan o‘zgarishlarga 
salbiy munosabat vujudga kelishi uchun sharoit yaratadi. Islohotlar g‘oyasining o‘zini 
obro‘sizlantiradi va eski zamonlarni, shu jumladan “qudratli markazning kuchli qo‘li”ni 
qo‘msash hissini tug‘diradi”. 
To‘rtinchidan, “hokimiyat organlarining jinoyatga aralashib qolishi rivojlanayotgan jamiyat 
uchun eng jiddiy xavf-xatarlardan biridir. Jinoiy tuzilmalarning davlat organlari amaldorlari 
bilan chatishib ketishi, ularning turli hokimiyat tarmoqlariga kirib olishi jamoatchilik nazdida 
fuqarolarning himoyasizligi hissini kuchaytiradi. Davlatning o‘zini obro‘sizlantiradi. Mamlakat 
ichkarisida ham, tashqarisida ham unga ishonchsizlik ortib boradi”. 
Beshinchidan, nopok yo‘l bilan boylik orttirganlar jazodan qutulib qolish va o‘zlarining 
jinoiy sarmoyalarini himoya qilish uchun har qanday xatti-harakatlarga tayyor turishlarini yaxshi 
bilib olish lozim. Bunday kimsalar adolatli jazodan qo‘rqib, hamma ishni qilishga, hatto 
vaziyatni beqarorlashtirishga, ommaviy tartibsizliklarni keltirib chiqarishga shay turadilar. 
Oltinchidan, jinoiy usullar bilan boylik va mo‘may pul orttirgan kimsalarning yangi huquq 
himoyachilari va hatto demokratiya uchun jafo chekkan kurashchilar sifatida siyosatga kirib 
olishga harakat qilayotganidan dalolat beruvchi misollar, jumladan, bizda ham oz emas. Ular 
bunday xatti-harakatlari bilan insoniyatning adolat va demokratiya kabi olijanob ideallariga 
jiddiy zarar etkazadilar, o‘z xalqlari va mamlakatlarining taqdiriga, ozodlik va mustaqillik 
ideallariga mutlaqo befarq qaraydilar. Bunday shaxslar o‘z manfaatlari yo‘lida respublikadagi 
vaziyatga ta’sir ko‘rsatishga urinayotgan tashqi kuchlarga xizmat qilishga hamisha tayyor 
turadilar. 
Ettinchidan, korrupsiyachilarning xatti-harakatlari nafaqat mamlakatimizning halol 
fuqarolarini tadbirkorlikdan chetlatadi, balki chet ellik sheriklarda ishonchsizlik uyg‘otadi va 
ularni cho‘chitib qo‘yadi. 
Islom Karimov O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining 
qo‘shma majlisidagi ma’ruzasida sud va huquqni muhofaza qilish organlarida korrupsiyaga 
qarshi kurash o‘ta muhim ahamiyatga ega ekanligiga e’tiborni qaratib, jumladan, shunday dedi: 
“Sud va huquqni muhofaza qilish organlari xodimlarining mas’uliyatini kuchaytirish haqida 
alohida to‘xtalishni o‘rinli, deb bilaman. Takror-takror aytishga to‘g‘ri keladi, bu sohada xizmat 
qiladigan odamlar o‘zining professional va fuqarolik burchini, o‘z vazifasini qanchalik halol va 
sidqidildan ijro etishi, hech mubolag‘asiz, butun hokimiyatning obro‘si va kishilarimizning 
adolatga ishonchi qay darajada bo‘lishini belgilaydi. Hech shubhasiz, mamlakatda korrupsiyaga 
qarshi kurashning darajasi, uning amaliy samarasi ko‘p jihatdan huquq-tartibot, prokuratura va 
sud organlari tizimining o‘zida bu illatga qarshi qanday kurash olib borilayotgani bilan 
bog‘liqdir”. 
Ayni vaqtda qonunchilar, huquqni qo‘llovchilar va nazariyachilarning butun sa’y-
harakatlari korrupsiya tushunchasiga ta’rif berish va uning asosiy turlarini aniqlashga qaratilgan. 
Bunda asosiy muammo – korrupsiyaga qarshi kurashni qanday qilib va qaysi vositalar 

---

129 
yordamida amalga oshirish zarur degan savolga javob topish ikkinchi darajali ahamiyat kasb etib 
qolmoqda. 
Bu savolga mamlakatimiz rahbari Islom Karimov aniq javob berdi: “Mana shunday 
noma’qul holatlarga butunlay barham berish uchun boshqaruv sohasida, avvalambor, samarali 
ishlaydigan izchil sistema, tizimni shakllantirish kerak. Va bu tizim shunday ishlashi kerakki, 
bordiyu biror-bir mansabdor shaxs davlat siyosatidan chekinib, qonunga xilof ishlar bilan 
shug‘ullanadigan, o‘z manfaatini davlat, xalq manfaatidan ustun qo‘yadigan bo‘lsa, u kimligi, 
kimning qarindoshi, qaysi rahbarning og‘aynisi ekanidan qat’i nazar, muqarrar ravishda jazosini 
olishi shart. YA’ni, bunday jazoning muqarrarligini shu odamdan yuqori lavozimda o‘tirganlar 
emas, balki tizimning o‘zi talab etishi zarur. Jamiyatda ana shunday qarash, ana shunday 
tushuncha shakllangan taqdirdagina qonun ustuvorligi so‘zda emas, amalda ta’minlanadi”. 
Xulosa qilib aytganimizda, Korrupsiya – davlat amaldorlari yoki o‘zga xizmatchilar pora 
evaziga og‘dirilishi va shu asosda ular o‘z xizmat vakolatlaridan shaxsiy yoki muayyan guruh 
manfaatlarda foydalanishi bilan tavsiflanuvchi ijtimoiy hodisa.
YUqorida bu salbiy illatning oqibatlarini ko‘rib o‘tdik. Korrupsiyaga qarshi kurash olib 
bormas ekanmiz, u tobora chuqur ildiz otib boraveradi. Birinchidan, korrupsiyani faqat uni 
vujudga keltiruvchi muammolar va shart-sharoitlarni echish yo‘li bilan kamaytirish va cheklash 
mumkin, ikkinchidan esa, bu muammolarni echishga korrupsiyaga qarshi barcha yo‘nalishlarda 
qat’iy kurash olib borish ko‘maklashadi. 
Korrupsiyaga qarshi nafaqat Sud va huquqni muhofaza qilish organlari, balki har birimiz 
bir tan-u bir jon bo‘lib kurashsakgina ijobiy natijalarga erishishimiz mumkin. 
Fuqarolik jamiyati mavjud bo‘lmagan sharoitda bunday bozor davlatning qattiq nazorati 
bilangina tartibga solinishi mumkin. Davlat organlarining korrupsiyaga aralashib ketishi ehtimoli 
yuksakligini hisobga oladigan bo‘lsak, erkin bozorning shakllanishi sharoitida ko‘pgina 
mansabdorlarning jinoiy to‘dalar ta’siri ostida tom ma’nodagi erkin bozorni shakllantirishga 
to‘sqinlik qilishini kuzatish mumkin.
Ko‘rinib turganidek, fuqarolik jamiyati mavjud bo‘lmagan holatda bozorda beshafqat 
qonunlar hukm surishi kuzatiladi. Korrupsiya domiga tortilgan davlat mansabdorlari ko‘pgina 
hollarda qonunbuzarliklarga qarshi kurashga bardosh bera olmay qoladi. Davlat bunday 
boshboshdoqlikka qarshi kurashga intilar ekan, odatda fuqarolik institutlaridan foydalanmaydi va 
qaytadan avtoritar usul hamda qog‘ozbozlikka duchor bo‘ladi. Bu esa bozor munosabatlarining 
ko‘psonli ishtirokchilarining faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Mamlakatimizda demokratik jamiyat, huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati 
nistitutlarini shakllantirish va rivojlantirish ma’naviy hayotdagi muhim o‘zgarishlar va 
yangilanishlar bilan bog‘liq xolda kechadi. Bunga globallashuv davri ham o‘zining bevosita 
va bilvosita ta’sirini ko‘rsatmoqda. Ma’lumki globallashuv so‘zi “global” so‘zidan olingan 
bo‘lib, er shari ma’nosini bildiradi. Global o‘zgarishlar, ob’ektiv jarayoni, u ijtimoiy 
hayotning barcha sohalariga o‘zining ta’sirini o‘tkazmoqda. 
U ijobiy va salbiy jihatlariga ega. Ma’lumki, uinsonlar ma’naviy hayot sharoiti, 
imkoniyatlarini yanada oshirish bilan birga, ayni paytda ma’naviyatga tahdid soluvchi ayrim 
salbiy oqibatlarga ham olib kelmoqda. Bu global yutuqlardan qanday maqsadda va kim 
tomonidan qanday maqsadda foydalanishi bilan bevosita bog‘liq.Daxldorlik hissi fuqarolikni 
anglash, fuqarolik mas’uliyati, insonlarni inson sifatida qadrlash, uning hayotiga, sha’ni, qadr-
qimmatini, daxlsizligini hurmat qilish tuyg‘ulari bilan mujassam holda amalda namoyon 

---

130 
bo‘lishini hisobga olsak, daxldorlik xissiga salbiy ta’sir etuvchi omillar qatoriga quyidagilarni 
qo‘shish mumkin: 
O‘zbo‘larchilik; 
ommaviy 
madaniyat; 
beparvolik; 
loqaydlik; 
sotqinlik; 
xudbinlik;mahalliychilik; 
urug‘-aymog‘chilik; korrupsiya; qonunni hurmat qilmaslik; 
vatansizlik. 
Ana shunday globallashuv fenomeni haqida gapirganda, bu atama bugungi kunda ilmiy-
falsafiy, hayotiy tushuncha sifatida juda keng ma’noni anglatishini ta’kidlash lozim. Umumiy 
nuqtai nazardan qaraganda, bu jarayon mutlaqo yangicha ma’no-mazmundagi xo‘jalik, 
ijtimoiy-siyosiy