Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkеnt moliya instituti
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Uch bosqichli model
deb ataladigan aksiyalar qiymatini va daromadliligini baholash moduli eng umumiy model hisoblanadi. Barcha korxonalar hayotiy sikli tushunchasiga hamohang tarzda mazkur model ham taraqqiyotning uchta bosqichi: oʻsish bosqichi, oʻtish bosqichi va rivojlanishning eng yuqori bosqichi tarzida amal qiladi. Har bir bosqich daromadlar va dividendlarning mos oʻsish surʻatlari bilan tavsiflanadi. Umumiy holda birinchi bosqichda korxonaning muvaffaqiyatli rivojlanishi jarayonida dividend toʻlovlarining oʻsishi g 1 oʻrtacha tarmoq darajasigacha oʻsishi yoki bir muncha pastroq boʻlishi mumkin. Undan keyin qandaydir oʻtish davri mobaynida korxona rivojlanishining barqarolashuvi kuzatiladi va bu davrda dividendlarning nisbatan barqarorligi yoki g 2 koeffitsientda oʻzgarishi kuzatiladi. Oxirgi bosqich boshlangandan soʻng maʻlum darajada barqarorlashadi yoki yuqori boʻlmagan g 3 koeffitsientda oʻsib boradi. Shunday qilib korxona rivojlanish bosqichlariga mos ravishda dividend toʻlovlarining g 1 , g 2 , g 3 koeffitsientlardagi oʻsish surʻatlarini, shuningdek, har bir bosqich davomiyligi prognozini amalga oshirish lozim. Korxona rivojlanishining real jarayonlari bilan bir xil boʻlgan bunday modelning bir xil prognozlarini yuqori aniqlikda hisob-kitob qilish amaliyotda bir muncha murakkablik kasb etadi. DDM modelining koʻrib chiqilgan turlari kutilayotgan dividendlar va ularning oʻsish surʻatini prognozlashga asoslanadi. Lekin bu model ham nazariy jihatdan asoslanganligiga qaramasdan qator kamchiliklarga ega. Masalan, bu modellar umuman dividend toʻlamaydigan, nomuntazam dividend toʻlovlarini amalga oshiradigan, arzimas summada dividendlar toʻlaydigan korxonalar aksiyalarini baholash uchun toʻgʻri kelmaydi. Pul oqimlarini diskontlashga asoslangan modellar xorijiy tajribada keng qoʻllaniladigan modellardan biri hisoblanadi. Bu model shakllanishiga nisbatan ikkita asosiy yondashuv amal qiladi. Birinchisi korxona aktivlaridan boʻsh pul oqimlari FCFF t ni prognozlashga va keyin esa korxona bozor qiymati V ni baholashga asoslanadi. Korxona qiymatini baholash umumiy formulasi quyidagi koʻrinishga ega: 𝑉 = ∑ 𝐹𝐶𝐹𝐹 𝑡 (1 + 𝑟) 𝑡 ∞ 𝑡=1 bu erda r – korxona kapitalining oʻrtacha qiymati ( r = WACC ). Undan keyin xususiy kapital qiymati – MV (E) ni baholash uchun V miqdordan korxonaning sof qarzi bozor qiymati ayriladi. Oxirgi bosqichda olingan natija chiqarilgan aksiyalar soniga boʻlinadi va natijada bitta aksiyaning haqiqiy qiymati aniqlanadi. Boshqa yondashuvda FCFF t pul oqimlari diskontlanadi. Bunda diskontlash stavkasi sifatida korxona xususiy kapitali boʻyicha talab qilinadigan daromadlilik koʻrsatkichidan foydalaniladi. Natijada xususiy kapital qiymatini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi: 𝑉 𝐸 = ∑ 𝐹𝐶𝐹𝐹 𝑡 (1 + 𝑟 𝐸 ) 𝑡 ∞ 𝑡=1 bu erda r E – xususiy kapital boʻyicha talab qilinadigan daromadlilik. 48 Bitta aksiyaning haqiqiy qiymati V E miqdorni muomaladagi aksiyalar soniga boʻlish orqali aniqlanadi. Aksiyalarni baholashda keng qoʻllaniladigan yondashuvlardan yana biri turli xil moliyaviy koeffitsientlardan foydalanish hisoblanadi. Aksiyalarni baholashda koʻpchilikka maʻlum va keng qoʻllaniladigan koeffitsient aksiya bahosining foydaga nisbati koeffitsienti hisoblanadi ( Yüklə 2,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|