VIII bob. XALQARO QIMMATLI QOGʻOZLAR BOZORI 8.1. Xalqaro qimmatli qogʻozlar bozori iqtisodiy mohiyati, qoʻllanish xususiyatlari va turlari Emitentlar faoliyatining kengayib borishi natijasida ular tomonidan
chiqarilgan qimmatli qogʻozlarning xorijiy mamlakatlarda ham muomalada
boʻlishi bugungi kunda koʻplab mamlakatlarda oddiy holatga aylandi. Bunda
“moliya bozorining globallashuvi kuchayishi muhim tendensiyaga aylangan”
35
.
Hattoki, maʼlum bir mamlakat yoki kompaniyalar oʻz qimmatli qogʻozlarini xorijiy
valyutada emissiya qilib mamlakat ichida emas balki xorijiy davlatlarda
joylashtirish amaliyotlari ham tez-tez kuzatilayotgan holatlardan biridir. “1980
yilgacha amerika moliya bozori AQSHdan tashqaridagi moliya bozoridan kattaroq
edi, lekin oxirgi yillarda bu holat barham topgan”
36
. Bunday amaliyot birinchi
marta Amerika qoʻshma shtatlari emitentlari tomonidan oʻz qimmatli qogʻozlarini
Yevropada joylashtirishda roʻy berganligi sababli xorijda xalqaro miqyosda
joylashtiriladigan qimmatli qogʻozlarga nisbatan yevroqogʻozlar tushunchasi
qoʻllaniladi.
Yevroqogʻozlar – xorijiy investorlar oʻrtasida joylashtirish maqsadida
emitent
uchun
xorijiy
valyutada
chiqariladigan
qimmatli
qogʻozlardir.
Yevroqogʻozlar muomalasi xalqaro darajada muomalada boʻlishi bois xalqaro
qimmatli qogʻozlar deb ham yuritiladi. Yevroqogʻozlarning asosiy turlari
quyidagilar (-rasm).
8.1-rasm.
Yevroqogʻozlar turlari Yuqorida keltirilgan yevroqogʻozlar turlarining har biri iqtisodiy mohiyatiga
toʻxtalib oʻtamiz.
Yevroaksiyalar – kompaniyalar, umumiy holda transmilliy kompaniyalar,
banklar, investitsion fondlarning ham milliy bozorda, ham boshqa mamlakatlar
35
Frederic S.Mishkin, Stanley G.Eakins. Financial markets and institutions. – 7th ed. – USA: Pearson, 2012.– P. 20.
36
Frederic S.Mishkin, Stanley G.Eakins. Financial markets and institutions. – 7th ed. – USA: Pearson, 2012.– P. 20.
