O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti yoqilg‘i va organik birikmalar kimyoviy

4.ZANJIRLI KONVEYERLAR 
Zanjirli konveyerlarda yukni olib, tortib boruvchi tasma o‘rnida 
zanjir ishlatiladi. Ular konveyerning ikki uchiga o‘rnatilgan 
yulduzchalarga ulab quyiladi. Ulardan biri yuritmali bo‘ladi, 
ikkinchisi esa taranglab tortuvchidir. YUlduzchalar orasida zanjirlar 
yo‘naltiruvchi 
moslamalar 
yordamida 
ushlab 
turiladi.Zanjirli 
konveyerlarda bir necha zanjir bir-biriga parallel xarakat kilishi 
mumkin. 
Zanjirli konveyerlar pol ustiga o‘rnatilgan va osma ko‘rinishda 
bo‘ladi.Osma konveyerlar murakkab fazoviy trassaga ega bo‘lishi 
mumkin. 
Zanjirli konveyerlar tasmali konveyerlardan farqli o‘larok 
yuklarni gorizontga nisbatan istalgan burchak ostida (90ºgacha ) 
tashishi mumkin. O‘rmon, yog‘ochsozlik, sellyuloza, qog‘oz sanoatida 
zanjirli konveyerlar asosan yumaloq va arralangan yog‘och-taxta 
materiallarni,fanera,yog‘och-qirindili plita(DStP) va yog‘och-tolali 
plita(DVP)larni, o‘ram shaklidagi qog‘oz, kartonlarni tashishda 
qo‘llaniladi. 

---

14 
Zanjirli konveyerlarni asosiy elementlariga zanjir, yulduzchalar, 
yo‘naltiruvchi bloklar, yuk tashuvchi organlar va ularning tayanch 
konstruksiyalari(ramalari) kiradi. 
5.ELEVATORLAR 
Elevatorlar sochiluvchan yoki donali yuklarni vertikal yoki 
gorizontga nisbatan 70-75º burchak ostida yotgan maydonchalarga 
ko‘tarib berish uchun xizmat kiladi.Elevatorlarning eltuvchi elementi 
o‘rnida rezinalashtirilgan tasma yoki zanjirlar qo‘llaniladi. 
6 - rasmda 
a,b
tasmali va zanjirli elevatorlarning ishlash sxemasi 
ko‘rsatilgan. 
6 – rasm. Elevatorlar: 
a – tasmali, b – zanjirli; 1 – yuritma barabani, 2 – tortqi (natyajnoy) 
barabani, 3 – tasma, 4 – kovsh (cho‘mich). 
 
Tasmali elevator(6 - rasm, 
a
)larda tasma harakati tekis va ravon 
bo‘lib, u katta tezlikda harakat qilishi mumkin (3,5m/sek)gacha. 
Ammo tasmaning uncha pishiq bo‘lmasligi og‘ir yuklarni ko‘tarib 
tashishga imkon bermaydi. Zanjirli elevatorlarda esa ancha og‘irroq 
bo‘lgan yuklarni ko‘tarib tashish imkoni bor, lekin bunda zanjirning 
harakat tezligi 0,5-1m/sek dan oshmaydi. 
Cho‘michlar (kovshi) qalinligi 1-6 mm li po‘lat listlarni 
payvandlab yoki shtampovka qilib olinadi. Plastmassali(shisha tolali) 
va rezinali cho‘michlar ham mavjud. Ayrim vaqtlarda cho‘michning 
oldi qism chet qirralarini edirilishidan saqlash va uni kamaytirish 
uchun cho‘michni qo‘shimcha ravishda edirilishga chidamli(turg‘un) 
po‘lat listlar bilan qoplab chiqiladi. 

---

15 
Cho‘michli elevatorlarning ish unumi (m³/soat) quyidagi formula 
orqali aniqlanadi: 
Q = 3600




0
i
a
k
bu erda: υ - tortish elementining harakat tezligi, m/sek; 
a
k
- cho‘michlar orasidagi masofa(qadam), m; 
i
0
- cho‘michning geometrik sig‘imi, m³. 
φ- cho‘michni to‘lib turish koeffitsienti; u qipiq
uchun φ = 0,7:0,9; payraxalar uchun φ = 0,5:0,7; har xil kukunsimon 
va kimyoviy moddalar uchun φ = 0,6 ga tengdir.