O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti
Yüklə 2,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3. Takror ishlab chiqarish omillarining o„zaro ta‟sirlari. 2.4. Tabiiy resurslardan samarali foydalanish.
|
Nazorat savollari
1. O‗zbekistonda iqtisodiy rivojlanish va iqtisodiy o‗sishning ta‘minlash yo‗nalishlari nimalardan iborat? 2. O‗zbekistonda iqtisodiy o‗sishni ta‘minlovchi omillar va shart-sharoitlarni tushuntirib bering. 3. Iqtisodiy dinamikaning turlari va ko‗rsatkichlarini tushuntirib bering? 4. Iqtisodiy rivojlanishning xususiyatlari nimalardan iborat? 5. Statik dinamika deganda nimani tushunasiz? 6. Makroiqtisodiy o‗sish qanday yuz beradi? 7. Iqtisodiy o‗sishning asosiy ko‗rsatkichlarini tasniflab bering? 8. G. Myurtal bo‗yicha modernizatsiyaning tamoyillarini tushuntirib bering. 9. Iqtisodiy rivojlanish va iqtisodiy o‗sishning qiyosiy tahlilini keltiring. 10. Iqtisodiy rivojlanishning turlari va ko‗rsatkichlarini ta‘riflang. 35 II bob. IQTISODIY O„SISHNING KEYNSIANCHA MODELLARI 2.1. Iqtisodiy o„sishning bir omilli modellari. 2.2. Ishlab chiqarishning o„sishi. Ishlab chiqarishning uzluksiz o„sishi. 2.3. Takror ishlab chiqarish omillarining o„zaro ta‟sirlari. 2.4. Tabiiy resurslardan samarali foydalanish. 2.5. Iqtisodiy o„sish modellari va ularning nazariy jihatlari. 2.6. Keynscha modellarni rivojlantirish yo„nalishlari. 2.1. Iqtisodiy o„sishning bir omilli modellari Iqtisodiy o‗sishning asosiy omillaridan biri - tabiiy resurslar hisoblanadi. Tabiiy resurslarga foydali qazilmalar, suv, o‗rmonlar, qishloq xo‗jalik yerlari, hayvonot dunyosi va hokazolar hamda atrof-muhit, iqlim sharoiti, tabiiy boyliklarning joylashuvi, yer releflari va shunga o‗xshash tabiiy holat va narsalar kiradi. Albatta, mavjud tabiiy resurslarning miqdori va sifati insonning iqtisodiy faoliyatiga ta‘sir ko‗rsatadi. Ammo, tabiiy resurslar insonning iqtisodiy faoliyatida passiv o‗rin tutadi. Shuning uchun ham tabiiy rusurslarga boy davlatlar o‗z-o‗zidan taraqqiy etgan boy davlatlarga aylanib qolishmaydi. Tabiiy resurs omillari ishlab chiqarishda keng qo‗llanilganda, ularga mehnat sarf qilingandagina iqtisodiy o‗sishga ta‘sir qilishi va uni tezlashtirishi mumkin. Iqtisodiy faoliyatning asosiy maqsadi bo‗lib, inson ehtiyojlarini qondirishdan iborat. Demak, iqtisodiy o‗sish darajasi bilan inson ehtiyojlarini qondirish o‗rtasida chambarchas bog‗liqlik mavjud. Davlat iqtisodiyoti qancha rivojlangan bo‗lsa, uning aholisi ehtiyojlari shuncha to‗liq qondirilgan bo‗ladi. Iqtisodiy o‗sish inson talablarini qondirish darajasini ikki tomonlama izohlaydi. Birinchidan, yaratilgan moddiy va ma‘naviy boyliklar qanday ehtiyojlar yuzaga kelishlarini belgilaydi va ulardan ozgina ilgarida bo‗lishlari lozim. Ikkinchidan, yaratilgan moddiy va ma‘naviy boyliklarning taqsimlanish usullari, jamiyatning va uning har bir a‘zosining talablarining qondirilish darajalarini aniqlaydi. 36 Yaratilgan moddiy boyliklarni bir o‗lchamga keltirish ham nazariy, ham amaliy jihatdan mumkin. Faqat xo‗jalik faoliyatini ayrim sohalari yoki ayrim mahsulotlarning natural miqdoriy o‗zgarishini sifat jihatidan baholash murakkab jarayon. Chunki, mahsulotlarning sifat o‗zgarishi uning barcha o‗ziga xos xususiyatlarining ham o‗zgarishiga olib keladi. Sifat o‗zgarishlarining barchasini bir qancha sifat o‗zgarishlarni, bir yo‗la e‘tiborga oluvchi o‗zgaruvchilar to‗plami yordamida ko‗rsatishimiz mumkin. Ko‗p omilli iqtisodiy o‗sishning tahlilida iqtisodiy faoliyatning ayrim yo‗nalishlarini va mahsulotlarining ayrim xususiyatlarini miqdoriy aniqlash qo‗shimcha murakkabliklar bilan bog‗liq. Iqtisodiy o‗sishning asosiy elementlari bir-biridan ham shaklan, ham mazmunan farq qiladi. Bu elementlarning natural ko‗rinishlari ham, ko‗rinishlari ham bir xil bo‗lmaydi. Har xil sifat xususiyatlarni agregirlashni ham turli sifatlarini bir vaqt o‗lchaydigan va baholaydigan yagona, umumiy shart mavjud bo‗lgandagina amalga oshirilishi mumkin. Bir omilli va ko‗p omilli iqtisodiy o‗sishni o‗ziga xos xususiyatlarini aniqroq tasavvur qilishimiz uchun quyidagi 1-jadvalni keltiramiz. 1-jadval Bir va ko‗p ko‗rsatkichli iqtisodiy o‗sishni o‗ziga xos xususiyatlari Yüklə 2,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|