O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Biznes va tadbirkorlik” kafedrasi

 
3.3.Aholining turmush darajasi va inflyatsiya 
Respublika iqtisodiy taraqqiyotining barqarorligi, o’sib borayotgan moliyaviy 
imkoniyat va zaxiralar aholining ish haqi va daromadlarini bosqichma-bosqich 
oshirish imkonini berdi. 2013 yilda respublikamizda aholining real 
daromadlari 16,0 foizga, o’rtacha oylik ish haqi, pensiya, ijtimoiy nafaqa va 
stipendiyalar 20,8 foizga ko’paydi. 
Bandlik darajasi hamda aholi daromadlarining bunday o’sishi, o’z navbatida, 
aholi turmush darajasining va ijtimoiy farovonligining barqaror ravishda oshib 
borishini ta’minlamoqda. 
Makroiqtisodiy nobarqarorlikni yuzaga kelish sabablaridan yana biri bu 
inflyatsiyadir. Inflyatsiya – bu yalpi tovar va xizmatlar narxining ko’tarilishi va u 
bilan bog’liq pul birligi xarid quvvatining tushib ketishidir. Inflyatsiya 
makroiqtisodiy beqarorlikni aks ettiradi. Barcha mamlakatlar uchun inflyatsiyani 
jilovlash yirik iqtisodiy muammo hisoblanadi. Ayniqsa bir iqtisodiy tizimdan 
ikkinchi bir iqtisodiy tizimga o’tayotgan mamlakatlarda inflyatsiyaning 

---

31 
iqtisodiyotga ta’siri ancha havfli. Chunki, bu davr narxlarning erkinlashuvi va 
shunga muvofiq ularning umumiy darajasi keskin oshib ketishi bilan bog’liq.
Tayanch so’z va iboralar: 
makroiqtisodiy nobarqarorlik, iqtisodiy davr, 
ishsizlik, friktsion ishsizlik, strukturaviy ishsizlik, davriy ishsizlik, ishsizlikning 
tabiiy darajasi, ishsizlik darajasi, bandlik darajasi, inflyatsiya 
 
Nazorat savollari 
1.Makroiqtisodiy nobarqarorlik deganda qanday holat nazarda tutiladi? 
2.Iqtisodiy davr qanday bosqichlarni o’z ichiga oladi? 
3.Iqtisodiy davrning xar bir bosqichida makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni 
o’zgarishini qanday izohlash mumkin? 
4. Ishsizlik deganda nimani tushunasiz? 
5. Ishsizlikning qanday ko’rinishlari mavjud? 
6. Qanday ishsizlik turlari doimiy hisoblanadi? Nima uchun? 
7. Davriy ishsizlik qanday vaziyatda yuz beradi? 
8. Ishsizlik hisobiga makroiqtisodiyotda yo’qotishlar qanday aniqlanadi? 
9. Ishsizlikning tabiiy darajasi qanday holatni o’zida ifodalaydi?
10. Inflyatsiya nima?