Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Respublikamizda faoliyat ko‘rsatayotgan
aksiyadorlik jamiyatlari soni
7
 
6
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi, 39-modda. 
7
Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi ma’lumotlari 
asosida tuzildi. 
Asosiy 
Asosiy 
Asosiy 
Asosiy 
Asosiy 

---

- 
33 - 
Yuqoridagi 2.1-rasm ma’lumotlari asosida ta’kidlashimiz mum-
kinki, 
respublikamizda 
faoliyat 
ko‘rsatayotgan 
aksiyadorlik 
jamiyatlari soni pasayish tendensiyasiga ega. Buni samarasiz 
ishlayotgan aksiyadorlik jamiyatlarining tugatilayotganligi bilan 
izohlashimiz mumkin. 
 
2.2. Korporativ moliyaviy munosabatlar tasniflanishi 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korporativ tuzilmalar quyidagi 
subyektlar bilan moliyaviy munosabatlarga kirishadi (1.2-rasm): 
2.2-rasm.
 Korporativ tuzilmalar moliyaviy munosabatlarga
kirishadigan subyektlar 
Korporativ tuzilmalarning boshqa subyektlar bilan moliyaviy 
munosabatlari xususida quyida qisqacha to‘xtalib o‘tamiz. 
Avvalo, 
ta’sischi (aksiyador)lar 
bilan moliyaviy munosabatlar 
korporativ tuzilmani tashkil etish (ta’sis etish) bilan bog‘liq 
munosabatlarni o‘z ichiga qamrab oladi. Bunda korporativ tuzilma 
faoliyatini tashkil etishda ta’sischi (aksiyador)larning ulushlarini 
belgilashlari, ta’sischilar (aksiyador)ning ulush kiritish va o‘z 
Korporativ tuzilma-
larning moliyaviy 
munosabatlari 
Ishchi xodimlar, 
ta’sischilar 
(aksiyadorlar) bilan 
Davlat bilan 
Tarkibiy 
bo‘linmalari bilan 
Soliq maslahat-
chilari bilan 
Sug‘urta 
kompaniyalari 
bilan 
Fond birjalari bilan 
Auditorlik 
tashkilotlari bilan 
Tijorat banklari 
bilan 
Boshqa ijtimoiy va bozor 
infratuzilmasi obyektlari 
bilan 
Baholash 
tashkilotlari 
bilan 
Yuqori turuvchi 
tashkilotlar bilan 
Xaridorlar va mol yet-
kazib beruvchilar bilan 
Investitsiya 
institutlari bilan 
Lizing 
kompaniyalari 
bilan 

---

- 
34 - 
ulushlarini korporativ tuzilmadan olib chiqib ketishlari, uchinchi 
shaxslarning ta’sischi (aksiyador) sifatida kirish jarayonlarida yuzaga 
keladigan moliyaviy munosabatlarga alohida e’tibor qaratiladi. 
Boshqa tomondan erishilgan natija – korporativ tuzilma foydasini 
ta’sischilar yoki aksiyadorlar o‘rtasida taqsimlash jarayoni ham 
korporativ moliyaviy munosabatlarda muhim o‘ringa ega ekanligini 
qayd etib o‘tishimiz lozim. 
Korporativ moliyaviy munosabatlarda 
ishchi-xodimlar
bilan 
moliyaviy munosabatlarmuntazam ravishda ro‘y berib turishi bilan 
xarakterlidir. Shuningdek, ishchi-xodim aksiyador ham bo‘lsa, ular 
bilan moliyaviy munosabatlar ko‘lami yanada kengayadi.
Davlatning 
korporativ tuzilmalar bilan moliyaviy munosabatlari 
ko‘p tomonlamaligi bilan ajralib turadi. Bunday munosabatlar 
tarkibini quyida keltirib o‘tamiz (2.3-rasm):
2.3-rasm.