Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti iqtisodiyot fakulteti

Kontsern - bu ishlab chiqarishning diversifikatsiyasi (o’zgarishi, xilma-
xilligining ko’payishi) asosida tarkib toradigan yirik, ko’p tarmoqli
korporatsiyadir. Uning tarkibiga turli tarmoqlar (sanoat, transport, savdo, bank
sohasi)ga tegishli korxonalar ixtiyoriy asoslarda kiradi. Bunday korxonalar orasida
o’zaro kooperatsiyalashgan turg’un aloqalar mavjud bo’lib, ular kontsern rivoji
yo’lida:
*
umumiy moliyaviy resurslardan;

---

---

*
yagona ilmiy-texnik imkoniyalardan mushtarak foydalanadilar.

Kontsern, qoidaga ko’ra, ishlab chiqarish belgilariga qarab tuziladi
va yagona xo’jalik majmui hisoblanadi. Kontsern faoliyati tashkil etish maqsadida
boshqarish tizimi yaratiladi, bunda kontsern tarkibida kirgan har bir qatnashchi o’z
vakolatlari va vazifalarining bir qismini, shu jumladan.Davlat idoralari bilan o’zoro
munosabatlarda manfaatlarini himoya qilishni ham ixtiyoriy ravishda boshqa
korxona va tashkilotlarga beradilar.
Kontsernlar ayniqsa pirovord mahsulot ishlab chiqarish va sotishda o’zoro
bog’liq texnalogik jarayonlar, chuqur ichki koopiratsiya mavjud bo’lgan tarmoqlar
uchun hosdir. Eng yirik kontsernlar qnlab va yuzlab korxonalarni, shu jumladan:
*
mahsulot sotadigan;
*
xizmat ko’rsatadigan;
*
moliya;
*
sug’urta;
*
ilmiy-tadqiqot va boshqa firmalarni birlashtiradi.
O’zbekiston Respublikasida 1992 yilning o’rtalaridan boshlab qator
tarmoqlarda kontsernlar tashkil etila boshlandi. Bu:
*
neft va gaz sanoatida - “O’zneftgaz qurilish” o’zbek davlat kontserni;
*
qurilishda - “O’zqurilishmaterial” o’zbek davlat kontserni;
*
Farmatsevtika sanoatida - “O’zfarmsanoat” o’zbek davlat -
aktsionerlik kontserni;
*
Oziq-ovqat sanoatida - “O’zoziq-ovqatsanoat” o’zbek davlat
kontserni;
*
Matbuotda - “Sharq” nashriyot - matbaa kontsernlari va hokazolardir
(2-ilovaga qarang).