O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
The Theory of Economic Development
, trans. Redvers Opie (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1934), p. 64. Italicized in the original. 76 J. A. Schumpeter, Capitalism, Socialism, and Democracy , 3rd ed. (New York: Harper, 1950), p. 134. 320 yollanma ish yurituvchi va aksiyadorlar xususiy mulkchilik tamoyilini himoya qila olmay qolishadi. Ularning munosabati ishchi kuchi sinfi va jamiyat o‗rtasida keng yoyiladi. ―Oxir-oqibat bunga chidab tura oluvchi hech kim qolmaydi (nafaqat uchastka ichida, balki undan tashqarida ham).‖ 77 Bundan tashqari kapitalizmning yana bir muvaffaqiyatli tomoni kapitalist tomonidan topilgan boylik hamda daromaddagi o‗zgarishlar ―aytilgan so‗z qudrati bilan qurollangan‖ va ―amaldagi hodisalar uchun bilvosita javobgarlikka‖ ega bo‗lgan jamiyatda intellektual guruhlarning ko‗payishiga imkon yaratganligi sababli ham jarayonni tezlashtirar edi.‖ 78 Ba‘zi hollarda ular hukumat byurokratiyasining bir qismi sanaladi, ammo eng muhim tomoni shundaki, hattoki ommaviy kommunikatsiyaning yuqori darajalarda rivojlanishi orqali ular jamiyatni kapitalizm institutlaridan g‗azablanganlar hamda norozilar sinflariga ajratishadi. Shumpeter sekin-astalik bilan, ammo ishonchli tarzda yaqinlasha- yotgan sevimli tizimning barbod bo‗lishini oldindan ko‗ra bildi. Tadbirkorning yo‗q bo‗lib ketishi hamda davlat aralashmaslik siyosatining tugallanishi natijasida hukumat iqtisodiyotga yana va yana aralashishidan voqif bo‗lgan edi. Keynsga o‗xshagan ba‘zi bir iqtisodchilar mazkur ichki ishlarga aralashish siyosatini kapitsalizmni saqlab qolishning yo‗li sifatida ko‗rishdi, ammo Shumpeter buni kapitalizmning batamom yakunlanish alomati, deb bildi. ―Mulkchilik alomatlarining yo‗qolishi‖ va tadbirkorlikning tugallanishi natijasida Shumpeter oldingi iqtisodiy o‗sish uchun zamin yaratgan iqtisodiyotdagi dinamik element g‗oyib bo‗lishini bashorat qildi. Shumpeter ba‘zi tahsinlarga sazovor bo‗ldi, lekin asosiy bozor iqtisodchilaridan bunday E‘tirofga ega bo‗la olmadi. Uning norasmiy yo‗nalishi standartlashayotgan rasmiy yo‗nalish modeliga mos tushmas edi. Bu faqatgina makroiqtisodiyotning asosiy qismini tashkil etgan hamda iqtisodiy o‗sishga alohida e‘tibor qaratgan, shuningdek, iqtisodiy o‗sishning rasmiy modelini yaratib bergan 1950- yillarda R.Xarrod, E.Domar, R.Solov va T.Svan asarlarida o‗z aksini topdi. Ushbu rasmiy iqtisodiy o‗sish modellariga qiziqish 1930-yillarda sodir bo‗lgan depressiya hodisasi tufayli ahamiyatsiz bo‗lib qoldi va shundan kelib chiqib, iqtisodiy davr nazariyalariga alohida e‘tibor qaratildi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|