O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Mehnat birligiga to„g„ri keladigan 
mahsulot hajmi 
Vino (litr) 
Mato (metr) 
Angliya 
12 
6 
Portugaliya 
8 
1 
 
Agar Angliya ko‗p mato va kam vino ishlab chiqarganidagi va 
Portugaliya kam mato va ko‗p vino ishlab chiqarganidagi foyda va 
zararlarni aniqlasak, ixtisoslashuv va savdo tufayli jahon yalpi 
mahsulotini ko‗paytirish mumkin. Angliyada mehnat resurslarining vino 
sanoatidan to‗qimachilik sanoatiga ko‗chib o‗tishi mato ishlab 
chiqarishni 6 metrga ko‗paytiradi va vino ishlab chiqarishni 12 litrga 
qisqartiradi. Portugaliyada 2 mehnat birligining vino sanoatiga o‗tkazili-
shi vino ishlab chiqarishni 16 litrga ko‗paytiradi va mato ishlab 
chiqarishni 2 metrga pasaytiradi. Bu ikki mamlakatdagi mehnat 
resurslarining ko‗chishidan keladigan sof naflilik vino bo‗yicha 4 litrni 
(16-12) va mato bo‗yicha 4 metrni (6-2) tashkil qiladi. Bir-birini o‗zaro 
ta‘minlaydigan narxlarni o‗rnatish juda oson. Biz qiyosiy ustunlik 
tamoyilini 
namoyish 
etish 
uchun 
Angliyada 
unumdorlikni 
ko‗targanimizda, Angliyadagi ichki narxlarni o‗zgartirmadik: 14.1.va 
14.2 jadvallar ma‘lumotlari bizga Angliyada 2 litr vino 1 metr matoga 
teng kelishini aniqlashga imkon beradi. Angliya ham, Portugaliya ham 
savdodan 7,9 litr vino 1 metr mato uchun va 2,1 litr vino 1 metr mato 
uchun oralig‗idagi narxlarda foyda olishlari mumkin. 
Rikardo o‗zining qiyosiy ustunlik nazariyasi orqali xalqaro 
savdodan keladigan samaraning hal qiluvchi unsuri mutlaq ustunlik 
emas, balki qiyosiy ustunlik ekanligini isbotlab berdi. Biz 14.2 

---

295 
jadvalning ma‘lumotlari yordamida Angliyada har ikkala sanoatda 
ustunlik bo‗lishiga qaramay Portugaliya bilan savdoda samara olish 
mumkinligini ko‗rsatib berdik (vaholanki Portugaliya faqat bir sanoatda 
qiyosiy ustunlikka ega bo‗lsa ham). Angliya vino sanoatining 
Portugaliya vino sanoatiga nisbatan unumdorligi emas, balki 
Angliyadagi matoning muqobil xarajatlari Portugaliyadagi matoning 
muqobil xarajatlariga nisbatan olinishi muhimdir.
14.3- jadval