O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi pedagogik kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

2	4	3	1
5

2.Vitaminlarning alfabit nomi bilan ilmiy nomlarini mosligini aniqlang va jadvalga mos raqamni qo’ying.
1) niasin; 2) tiamin; 3) ritinol; 4) filloxinon; 5) kalsiferrol

A	K	PP	D	B1

Javobi:

A	K	PP	D	B1
3	4	1	5	^2

3. Rasmda berilgan oqsilningikkilamchituzilishidagibog‘lar mos raqamlarni yozing vaaniqlang.

	Oqsil bog’lari	Ranglar
	Uqlerod
	Aminokislotalar
	Imid gurux
	Radikal
	Qo’shbog
	Vodorod bog’

Rasmda berilgan oqsilningikkilamchituzilishidagibog‘lar mos raqamlarni yozing vaaniqlang.

	Oqsil bog’lari	Ranglar
	Uqlerod	Qora
	Aminokislotalar	Ko’k
	Imid gurux	Qizil
	Radikal	Oq
	Qo’shbog	Sariq
	Vodorod bog’i	Nuqta

4. Ko’p miqdorda tarkibida vitamin saqlovchi quyida keltirilgan maxsulotlarmosliginianiqlang.
a). achitqi b).baliq v). tuxum c).loviya d).qizilcha e).jigarda k).pista f).limon g). karam m).bug’doy

	A---- K---- E---- D---- C---- B---- B---- B---- B1----- H----

Javobi: Rasmli va javobli nostandart test javobi quyidagicha bo’ladi.

	A------b K-----g E-----k D-----d C-----f B6------c B5------m B2------a B1-------e H-----v

5. Vitaminlarni ularning xususiyatlari bilan juftlang.

1	C vitamin - askorbin kislota			A	Organizmda vitamin yetishmasligi beri-beri (Senegal tilida beri- quvvatsizlik) kasalligini (polinevrit) keltirib chiqaradi. …… kimyoviy tarkibi bo`yicha pirimidin va tiazol halqasidan tashkil topgan murakkab birikmadir.
2	Vitamin V1 (tiamin).			B	----vitaminning yetishmasligidan singa kasalligi kelib chiqadi. Qon tomirlarning ayniqsa kapillyarlarning o`tkazuvchanligi buzilib, teri ostiga qon quyilishi, milkdan qon ketishi kuzatiladi, kasallikni skorbut deb ham ataladi.
3	Vitamin D (kalsiferol)			C	kimyoviy jihatdan to`yinmagan bir atomli spirt bo`lib, β-ionon halqa, ikkita izoprin qoldig`idan iborat. Avitaminoz bo`lganda yana ko`z ham shikastlanib, g`ira-shira yorug`ni ko`rmaydigan (shapko`r) bo`lib qoladi.
4	Vitamin A (retinol)			D	antiraxit vitamin. Uning bir necha vitameri bo`lib, ular kimyoviy tarkibi jihatdan sterollarning hosilalaridir. Qonda kalsiy va fosfor miqdori oshib, ichki a'zolarida (o`pka, buyrak, tomirlarda) kalsifikatsiya boshlanib, suyaklarda esa dimineralizatsiya sodir bo`ladi.
Javob:		1-	2 -			3 -	4 -

Javobi:

Javob:

1-B

2 –A

3 - D

4 – C

6. Eruvchanligiga qarab vitaminlarning mosligini jadvalning o`ng tomoniga yozing.
1) A 2) B kompleks 3) D 4) E 5) F
6) K 7) C 8) P 9) H 10) Q

Eruvchanligiga qarab vitaminlar turi	Vitaminlar nomi
Suvda eriydigan vitaminlar
Yog’da eriydigan vitaminlar

Javobi:

Eruvchanligiga qarab vitaminlar turi	Vitaminlar nomi
Suvda eriydigan vitaminlar	B kompleks, C,H
Yog’da eriydigan vitaminlar	A, D,E, K,F,Q

7. Eruvchanligiga qarab vitaminlarning mosligini jadvalning o`ng tomoniga yozing.
1) A 7 ) B kompleks 10) D 6) E 5) F
4) K 2) C 8) P 9) H 3) Q

Eruvchanligiga qarab vitaminlar turi	javob raqamlar
Suvda eriydigan vitaminlar
Yog’da eriydigan vitaminlar

Javobi:

Eruvchanligiga qarab vitaminlar turi	javob raqamlar
Suvda eriydigan vitaminlar	7,2,9
Yog’da eriydigan vitaminlar	1,10,6,4,5,3

8. Avitaminozoqibatidayuzagakeluvchikasalliklarnomlariko’rsatilganto`g`rijavoblarnianiqlang. Javoblar jadvaliga “ha” yoki “yo`q” so`zlarini yozing²³.

1. raxit 2. diareya 3. gepertoniya 4. animiya 5. demensiya 6. shapko’rlik 7. laringit

8. stamatit 9. dermatit 10. faringit 11. singa 12. pelagra 13. daltanizm 14. gonning quyilishi

Javob:

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

Javob:

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
Ha	Ha	Yo`q	Ha	ha	ha	Yo`q	Yo`q	Ha	Yo`q	ha	ha	Yo`q	Ha

9. Quyida berilagan fikrlarning qaysilari to`g`ri?
A. Prokariot organizmlarda transkripsiyaning faoliyati RNK-polimerazadagi bir subbirlikning DNK molekulasidagi promotor deb ataladigan qismiga bog`lanishidan boshlanadi.
B. Tirik organizmlarning hayot faoliyati bir me'yorda kechishi uchun zarur bo`lgan biologik faol moddalardan biri vitaminlardir.
C. Odam organizmida tiamin sintezlanmaydi. U tayyor holda o`simlik yoki hayvon mahsulotlaridan tayyorlangan oziq-ovqat orqali qabul qilinadi.
D. Nujayra membranasi retseptorlarida tashqi va ichki domenlari bo`lib, bo`g`ma kasalini tarqatuvchi difteriya toksini domenlaridan biri retseptor domeni bilan bog`lanadi.
Javob: _________________________________________________________
Javob: B, C.__________________________________________________
10. Yog’da eriydigan vitaminlarning ketma - ketligini kataklarga yozing.
1) B; 2) C; 3)E; 4) K; 5) D; 6)A;
















Javobi

D

A

E

K

F

Q




11. Tushirib qoldirilgan so`zlarni yozing.
1) Vitaminlarning bir guruhi kimyoviy tuzilishi bo`yicha bir-biriga yaqin bo`lib, bir moddaning turli xil hosilalari hisoblanadi. Ularni _________ deyilib, faolligi har xil bo`ladi.
2) 1911- yilda polyak olimi __________ guruch kepagidan ovqatga oz miqdorda qo`shib berganida, beri-beri kasalligini davolaydigan kristall, faol modda olishga muvaffaq bo`ladi.
Tushirib qoldirilgan so`zlarni yozing. (Javobi)
1) Vitaminlarning bir guruhi kimyoviy tuzilishi bo`yicha bir-biriga yaqin bo`lib, bir moddaning turli xil hosilalari hisoblanadi. Ularni vitamerlar deyilib, faolligi har xil bo`ladi.
2) 1911- yilda polyak olimi K.Funk guruch kepagidan ovqatga oz miqdorda qo`shib berganida, beri-beri kasalligini davolaydigan kristall, faol modda olishga muvaffaq bo`ladi.
12. To`g`ri javoblarni aniqlang. E vitaminning temir (III)- xlorid bilan boradigan tajribani ketma-ketligini tuzing.
1.  E vitaminining spirtdagi 0,1 % li eritmasidan
2. uning 1 % li eritmasidan
3. Quruq probirkaga
4. ustiga temir (III) xloridning
5. Bir minutda 12-15 marta, har 4-5 sekundda og‘ziga puflanadi. 
6. 0,5 ml quyib 
7. 1 ml qo’shiladi.
8. va yaxshilab chayqatiladi.
9. chunki temir (III)- xlorid ta’sirida tokoferol tokokferilxinonga aylanadi:
10. Aralashma qizdirilganda qizaradi,
Javob 3, 1, 6, 4, 2,7,8, 10,9______