O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Brendni joylashtirish (Brand Positioning) – bu bozorda tovar tomonidan 
raqobatchi tovarlarga nisbatan egallangan joy, shuningdek, xaridorlar ehtiyojlari va 
o‘zlashtirishi to‘plami, ya’ni brendning raqobatchilardan «chetlashish» uchun 
foydalaniladigan yakka tartibdagi qismidir. 
Rebrending – bu iste’molchilar ongida ro‘y berishi lozim bo‘lgan o‘zgarishlar, 
brend qiyofasini (brendnomi, logotipi, ramzlari, kompaniya transporti yoki 
tovarlaridagi rang va h.k.) o‘zgartirishdir. 

---

184 
Bozorda standart test o‘tkazish – yangi mahsulot to‘liq ko‘lamda mahsulot 
chiqarishda sotuv sharoitlariga o‘xshash bo‘lgan sharoitlarga qo‘yiladigan holadtda 
bozorda sinov o‘tkazishdir. Standart test o‘tkazishdan maqsad olingan natijalardan 
mamlakat miqyosida sotuv hajmini bashorat qilish uchun foydalanish hamda ushbu 
mahsulotni ishlab chiqarish va uning marketingi bilan bog‘liq muammolarni aniqlash 
hisoblanadi. 
Bozorda nazorat testi o‘tkazish – belgilangan haq to‘lash evaziga mahsulot 
sotishning turli usullarini sinab ko‘rishga rozi bo‘lgan maxsus magazinlar panellari 
barpo etishdir. Bozorda nazorat testi o‘tkazishni amalga oshiruvchi tashkilot o‘z 
rejalariga muvofiq magazinlar soni va geografik joylashuvini belgilaydi, 
mahsulotning savdo zalida joylashtirilishini, narxlarni, mahsulotni siljitishning 
tanlangan usullarini nazorat qiladi. Olingan natijalar tahlili ularning talabga ta’sirini 
aniqlash imkonini beradi. 
Imitatsion bozor testlari o‘tkazish – mahsulotni real sharoitlarni imitatsiya 
qiladigan (o‘xshatadigan) sharoitlarda sinab ko‘rish, masalan, tashkilot tanlab olgan 
iste’molchilarning ularga ajratilgan pullarga oddiy magazinda yoki ushbu 
tashkilotning magazin-laboratoriysida tovarlar xarid qilishidir.
Talabni shakllantirish – innovatsion korxonaning potensial xaridorlar tovar, 
uning xususiyatlari, texnik darajasi, iqtisodiy ko‘rsatkichlari, kafolatlari, narxi, xarid 
bilan bog‘liq qo‘shimcha xizmatlar, servis haqida, shuningdek, sotuvchining 
ishonchliligi, uning nufuzi va yutuqlari haqida to‘liq xabardorligi borasida maqsadli 
yo‘naltirilgan harakatlaridir.