SHE’R TUZILISHI
Sillabik, metrik, sillabo-tonik she’r tizimi, vazn, turoq, ritm,
qofiya, radi, lafziy va ma’naviy san’atlar.
She’riy nutq – murakkab, serqirra, serjilo, obrazli nutq demak-
dir. Ritm, musiqiylik, ohangrabo, jozibadorlik - she’riy nutqqa xos
xususiyatlardir. She’riyat - poeziya dunyoni anglashning o‘zgacha
usuli va inson qalbining ko‘zgusidir
1
Jahon adabiyotida cillabik, metrik, sillabo-tonik kabi she’riy
tizimlar mavjud. Bu tizimlardan aruz, barmoq, erkin vazn turlari kelib
chiqadi.
Barmoq vazni misralardagi bo‘g‘inlarning muayyan miqdori, bir
xil turoqlarning o‘ziga xos tartibda takrorlanishiga asoslanadi. Aruz
vazni hijolarning uzun yoki qisqaligi hamda ruknlar takroridan iborat.
Erkin vazn ritmik birlik va intonasion tugallikka ega bo‘ladi.
Asosan Yevropa she’riyatida keng tarqalgan va o‘zbek she’riyatiga
ham ta’sir qilgan.
She’riyat ohang, ritm, bo‘g‘in, turoq, vazn, qofiya, band,
ko‘chimlar, poetik figuralar, badiiy san’atlar, fonetik usullar kabi
atamalar bilan bog‘liq. She’rdagi eng kichik ritmik bo‘lak bo‘g‘in
yoki hijo, she’rning alohida satri misra, mazmun va ritmik-intonasion
jihatdan tugallangan bo‘lagi band deyiladi. Band she’r musiqiyligi
shakllanadigan va ro‘yobga chiqadigan asosiy maydon hisoblanadi.
Shoir lirik ifodaning ta’sirchanligini ta’minlashda til vositalardan
unumli foydalanadi. She’riy san’atlar – badiiylikning muhim va
ta’sirchan vositasi hisoblanadi. Ular lafziy va ma’naviy san’atlarga
bo‘linadi.
1
Высказывания, афоризмы и цитаты Гюстава Флобера //www.wisdoms.ru
24
Adabiyotlar va elektron resurslar
1. Boboyev T. She’r ilmi ta’limi. –T.: «O‘qituvchi» 1996.
2. Xojiahmedov A. She’riy san’atlar va mumtoz qofiya. –
T.1998.
Dostları ilə paylaş: |
