Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

Loyihalanayotgan ob’yektlar parametrlariga misollar. 
P o r s h e n l i k o m p r e s s o r l a r u c h u n :
chiquvchi parametrlar
– kompressor unumdorligi, dvigatel quvvati, yonishning maksimal bosimi, sikllar 
soni, yonilg„i sarfi; 
ichki parametrlar
– klapanlardan oqib o„tish koeffitsienti, ishqalanish koeffitsientlari, ichki bo„shliqlarning 
geometrik o„lchamlari; 
tashqi parametrlar
– atrof-muhit harorati, so„rishning birinchi bosqichida gaz bosimi, chiqarish tizimidagi 
qarshilik. 
E l e k t r o n k u c h a y t i r g i c h l a r u c h u n :
chiquvchi parametrlar
– o„rta chastotalarda kirish qarshiligi, yoyilib ketish quvvati; 
ichki parametrlar
– rezistorlar qarshiligi, kondensatorlar sig„imi, tranzistorlar parametrlari; 
tashqi parametrlar
– yuk sig„imi va qarshiligi, ta‟minlash manbalari kuchlanishlari. 
O p t i k p r i b o r u c h u n :
chiquvchi parametrlar
– sferik abberatsiya, koma, asttimatizm, tizimning fokus masofasi; 
ichki parametrlar
– linzalar sirtlarining radiuslari va ular orasidagi masofa; 
tashqi parametrlar
– atrof-muhit harorati va sh.k. 
Chiquvchi, ichki va tashqi parametrlar sonini 
m, n, l
orqali, bu parametrlarning vektorlarini esa 
mos ravishda 
Y=(y
1
, y
2
, ..., y
m
), H=(h
1
, h
2
, ..., h
n
), Q=(q
1
, q
2
, ..., q
l
)
deb belgilaymiz. Tizimning 
xossalari ichki va tashqi parametrlarga bog„liq, ya‟ni
Y = F (H, Q)
. (1.1) 
(1.1) bog„lanishlar tizimi ob‟yektning matematik modeliga misol bo„ladi. Bunday MM 
mavjudligi 
X
va 
Q
vektorlarning ma‟lum qiymatlari bo„yicha chiquvchi parametrlarni osonlik bilan 
baholash imkonini beradi. Lekin (1.1) bog„lanishning mavjudligi uning ishlab chiquvchiga 
ma‟lumligini va 
V
vektorga nisbatan xuddi shunday ochiq ko„rinishda taqdim qilinishi mumkinligini 
bildirmaydi. Odatda, (1.1) ko„rinishdagi matematik modelni faqat juda sodda ob‟yektlar uchungina 
olish mumkin bo„ladi. Loyihalanayotgan ob‟yektdagi jarayonlarning matematik bayonining fazaviy 
o„zgarishlar vektori 
V
ishtirok etadigan tenglamalar tizimining modeli beriladigan holat tipik bo„ladi: 
LV(Z)=

(Z)
. (1.2) 
bu erda: 
L
– qandaydir operator, 
Z
– mustaqil o„zgaruvchilar vektori; umumiy vektori; umumiy holda vaqt va fazaviy 
koordinatalarni o„z ichiga oladi; 

(Z)
– mustaqil o„zgaruvchilarning berilgan funktsiyasi. 
Fazoviy o‘zgaruvchilar
ob‟yektning fizikaviy yoki informatsion holatini tavsiflaydi, ularning 
vaqtda o„zgarishi esa ob‟yektdagi o„zgaruvchi jarayonlarni ifodalaydi. 
