Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

Loyihaviy yechimlar va protseduralarni unifikatsiyalash.
Ob‟yektlarni unifikatsiyalashdan 
maqsad – odatda ishlab chiqarishning texnikaviy-iqtisodiy ko„rsatkichlarini va buyum 
ekspluatatsiyasini yaxshilashdir. Namunaviy va unifikatsiyalangan loyihaviy yechimlardan 
foydalanish loyihalashni soddalashtirishga va tezlashtirishga ham olib keladi: masalan, namunaviy 
elementlar bir marta ishlanadi, lekin turli loyihalarda qayta-qayta ishlatiladi. 
Loyihalanayotgan 
ob’yektlar bayonlarining turlari va ular parametrlarining 
klassifikatsiyasi.
Loyihalanayotgan ob‟yektning natijaviy bayoni konstruktorlik hujjatlarining 
yagona tizimi (KHYaT) bo„yicha shakllantirilgan sxemaviy, konstruktorlik va texnologik 

---

25 
hujjatlarining to„liq komplektidan iborat bo„lib, ushbu ob‟yektni tayyorlash va ekspluatatsiya qilish 
jarayonida foydalanish uchun mo„ljallanadi. Ba‟zi oraliq loyihaviy yechimlar ham THYaTga 
muvofiq shakllantiriladi. Lekin loyihalashning o„zida foydalanishga mo„ljallangan oraliq yechimlar 
uchun ularni ushbu loyihalash tizimida qabul qilingan maxsus shaklda ifoda etish xarakterlidir. 
Xususan, bayonlar turli til shaklini qabul qilishi va ALTning turli xotirani saqlovchi qurilmalarida 
joylashishi mumkin. Bu bayonlarda loyihalash ob‟yektlarining matematik modellarining salohiyati 
katta, chunki avtomatlashtirilgan loyihalashda loyihaviy protseduralarni bajarish matematik modellar 
bilan ish ko„rishga asoslangan. 
Texnikaviy ob’yektning matematik modeli (MM)
– texnikaviy ob‟yektning ba‟zi xossalarini aks 
ettiruvchi matematik ob‟yektlar (sonlar, o„zgaruvchilar, matritsalar, ko„pchiliklar va sh.k.) tizimi va 
ular orasidagi munosabatlardir. Loyihalashda ob‟yektning muhandis nuqtai nazaridan ahamiyatli 
hisoblangan xossalarini aks ettiruvchi matematik modellardan foydalanishadi. 
Ob‟yektning ma‟lum ierarxik darajadagi, jumladan MMdagi, bayonlarida aks ettiriladigan 
xossalari orasida tizimlar, tizimlar elementlari va ob‟yekt funktsiyasini bajarishi lozim bo„lgan tashqi 
muhitlarni farqlashadi. Ushbu xossalarning miqdoriy ifodasi 
parametrlar
deb nomlanuvchi 
kattaliklar yordamida amalga oshiriladi. Tizim, tizim elementlari va tashqi muhit xossalarini 
tavsiflovchi kattaliklar mos ravishda chiquvchi, ichki va tashqi parametrlar deb ataladi. 
