O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

7.4. Mikroorganizmlarning boyitilgan kulturasini olish

Mikroorganizmlarning boyitilgan kulturasini olish uchun tuproq yoki substrat quyidagi oziqli muhitlarga ekiladi:

1) Pepton buloni - organik azotni (oqsilni) ammiakgacha
parchalaydigan mikroorganizmlar (ammonifikatorlar) uchun. Muhit tarkibi: 1litr vodoprovod suvi pepton - 10g. NaCl - 5g, Na₂HCO₃ - 0,1g.
2) Vinogradskiy muhiti - nitrifikatorlar uchun, ular ammiakni azot oksidi va keyinchalik azot kislotagacha oksidlaydi:
NH₃ → N0₂ → N0₃. Ular avtotrof, shuning uchun organik uglerod manbai oziqli muhitga kiritilmaydi. U mineral tuzlardan tayyorlanadi: (1 litr distillangan suvda, g: (NH₄)₂S0₄ - 2; K₂HPO₄ - 1; Mg S0₄ x 7H₂0 - 0,5; NaCl - 2; FeS0₄ - 0,4; CaC0₃ - 10).
3) Giltay muhiti - denitrifikatorlar uchun, ular azot kislotasini molekular azotgacha qaytaradi: NO₃ → N₂ (1 litr distillangan suvda, g/l natriy sitrati - 2,5; KNO₃ -2; pepton- 1; KH₂PO₄ -2; MgSO₄ x 7H₂O -2; CaCl₂ x 6H₂O - 0,2; FeCl₃ -izi. Muhitga 1 - 2 ml 1% li spirtli ko`k rangli bromtimol indikatori yashil rang bo`lguncha qo`shiladi.
4) Eshbi muhiti - erkin yashovchi azotfiksatorlar uchun - atmosferadagi erkin molekulyar azotni o`zlashtiradi. (1 litr distillangan suvda, g/l mannit - 20: K₂HPO₄ - 0,2; MgSO₄ x 7H₂O - 0,2; NaCl - 0,2; K₂SO₄ - 0,1; CaCO₃ - 5,0). Bu muhit "azotsiz" degan nom bilan aytiladi, chunki unga azotli moddalar qo`shilmaydi.
5) Rushman muhiti - moy kistlotali bakteriyalar uchun, ular qandlarni moy kislotagacha parchalaydi: C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> → CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>COOH. Mayda qilib kartoshkani probirkalarga to`g`rab, unga 0,05g bo`r solinib, uni vodoprovod suvi bilan to`ldiriladi.
6) Kletchatkani aerob parchalovchilar uchun Getchinson va Kleyton muhiti tayyorlanadi (1 litr distillangan suvda, g: K<sub>2</sub>HPO<sub>4</sub> - 1; CaCl<sub>2</sub> x 6H<sub>2</sub>O - 0,1; MgSO<sub>4</sub> x 7H<sub>2</sub>O - 0,3; NaCl - 0,1; FeCl<sub>3</sub> x 6H<sub>2</sub>O - 0,01; NaNO<sub>3</sub> - 2,5. Quruq probirkalarga oldindan filtr qog`oz parchalari solinadi (1 x 7sm), ular olingan mikroorganizmlar guruhlari uchun uglerod (kletchatka) manbai hisoblanadi, va mineral eritmadan filtr qog`ozining yarmigacha qo`yiladi).
Har xil elektiv oziqa muhitli probirkalarga shpatel yordamida 0,5 - 0,7g dan tuproq solinadi. Probirkalarni qog`oz yordamida birlashtirib, bu qog`ozda ekish kuni va ekuvchining familiyasi yoziladi.
Inkubatsiya termostatda t 25-28⁰ da 7-21 sutka olib boriladi.
Boyitilgan kultura keyingi darslarda tahlil qilinadi.