O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

*100 kg namli natriy gidrokarbonatga sodaning maksimal nazariy chikishi-63 kg.
Uzluksiz ishlaydigan barabanli vakkum-fil`trlar filtrlash bulimining asosiy apparati bolib hisoblanadi.

Soda ishlab chiqarish texnologiyasida BS-5, 6-1, 8/1 tipli barabanli vakkum-filtr keng qollanilmoqda.

Quyida BS-5, 6-1, 8/1 barabanli vakkum-filtrning texnik korsatgichlari keltirilgan:
Fil`trlash yuzasi, m<sup>2</sup>………………………5,6
Baraban diametri, m ………………………..1,8
Baraban uzunligi, m………………………….1,0
Burchak,grad:
Barabanning suspenziyaga chokishi…………...130
Filtrlash zonasi………………………..53
Kuritish va yuvish zonasi……………………189
Suyuqlik tortilish va gazmolning
regeneratsiya zonasi…………………………...48
1 minutda aralashtirgichning ikkilamchi
tebranishlar soni…………………………….35
barabanli vakkum-fil`tr 18 ta yacheykaga bolingani va taqsimlash qurilmasi bilan ta`minlangani uchun, uning yuzasida bir vaqtda bir necha jarayonlar otadi. Filtrning barabanida otayotgan jarayonga kora shartli ravishda uni quyidagi zonalarga bolish mumkin:
-ozi filtrlash zonasi; vakkum sharoitida filtrli suyuqlik barabanga tortilib, natriy gidrokarbonat kristallari filtrlash gazmol yuzasida ushlanib qoladilar va chokma hosil qiladilar;
-dastlabki quritilish zonasi; bu paytda barabaning yuzasi suspenziya ustida joylashgan buladi va chokmadan baraban ichiga filtrli suyuqlik tortiladi;
-chokma yuvilishi zonasi; baraban yuzasiga yuvish suvi beriladi; ushbu suv chokma ichidan barabanga otadi va chokmaning kristallararo maydonidan filtrli suyuklikni siqib chikaradi;
-asosiy quritish zonasi; bu erga havo beriladi va u natriy gidrokarbonatning chokma qatlamidan otib, chokmaning kristallararo maydonidan yuvish suvini sikib chiqaradi va chokmada namlik miqdorini kamaytiradi;
-yopiq zona; baraban yuzasidan maxsus pichoq yordamida natriy gidrokarbonat chokmasi olib tashlanadi, shuning bilan birgalikda barabanning ichidagi maxsus pichok va filtr suyuqlik tortilish zonasi orasiga havo otilishiga yol qoyilmaydi (havo otgan holda sistemada vakkum yoqolishi mumkin);
-filtr suyuqlik tortilish zonasi; filtrli gazmolning xizmat muddatini oshirish uchun siqilgan havo bilan uflashdan oldin gazmolning «xol» uflanishi;
-uflanish zonasi; filtrlash gazmolni regeneratsiya qilish uchun aralashmasining yurishiga qarshi baraban yacheykasiga sikilgan havo beriladi. Gazsuyuqlik aralashma vakkum bolmagan sababali barabanga kelib tushadi.
Fil`trli suyuqlikni tortib olish zonasi kelib tushgan filtrli suyuqlikni siqilgan havo yacheykalaridan siqib chikaradi. Gazmoldan utayotgan filtrli suyuqlik gazmol teshikchalaridan natriy gidrokarbonat mayda kristallarini sikib chiqarishdan tashqari ularni ozida eritib oladi. Bu oz navbatida regeneratsiya jarayonini tezlashtiradi. Undan keyin filtrli gazmolning teshikchalari sikilgan havo bilan tozalanadi:
- otish zonasi; uflanishga berilgan siqilgan havo barabaning vakkum qismiga otmasligi uchun moljallangan.
Barabanning bir aylanishida filtrlash jarayonining toliq tsikli amalga oshadi va har bir yacheyka barcha zonadan otadi. Baraban vakkum-filtr unumdorligini quyidagi formula boyicha aniqlash mumkin:
Q_f.l.=60F_gnW
Q_f.l – standartli maxsulotga moljallangan baraban vakkum-filtrning unumdorligi, t/s
G` – filtrlash yuzasi, m<sup>2</sup> (G`=dL, D-vakkum-filtrning diametri, m; L-filtrdagi natriy gidrokarbonat katlamining kengligi, m); -chokma qalinligi, m; _g-vakkum-filtrda zichlashgan natriy gidrokarbonatning zichligi, t/m³; odatda 1,32 t/m³ deb qabul qilinadi; n-vakkum-filtrning aylanish soni; W-natriy gidrokarbonatdan sodaning chiqishi (W=0,52); -olinish koeffitsienti.
Odatda filtrdagi pichoqning tegida 5-8 mm kesilmagan natriy gidrokarbonatning qatlami qoladi. Agar u 6 mm deb qabul qilinsa: =(-6)/.
Yuqoridagi tenglamani quyidagicha yozish mumkin:
Q_f.l.=129,3DL(-6)n
Oxirgi paytda soda zavodlarida 32m² filtrlash yuzali barabanli vakkum-filtrlar qollanilmoqda.
Quyidagi barabanli vakkum-filtrning asosiy texnologik va texnik ma`lumotlari keltirilmoqda:
Chokma namligi,% …………………………...13-18
Natriy gidrokarbonatdagi xlorid-
ionlarining miqdori,%…………………....0,25
Filtrlashdagi yoqolishlar, %…………….3,5 gacha
Filtrlash yuzasi,m²…………………………32
Unumdorligi, t/sut………………………....650
Uzunligi, m……………………………….....9,2
Kenligi, m ……………………………….....4,0
Balandligi, m…………………………….....4,1
Massasi, kg ………………………………....21500
Baraban aylanishi soni ………........0,3-1,69
Konstruktsion materiali……………….....polat OX17N13MZT
Belgilangan unumdorligi, kvt……………11,4

Nazorat savollari

1. Filtrlash bolimining vazifasi?

   
   

2. Filtrlash jarayonining texnologik sxemasi?

   
   

3. Filtrlash jarayonidagi yoqolishlarning sabablari?

   
   

4. Barabanli vakkum-filtr yacheykalarning vazifalari?

   
   

5. Ozi filtrlash zonasining vazifasi?

   
   

6. Dastlabki quritish zonasining vazifasi?

   
   

7. Chokma yuvish zonasining vazifasi?

   
   

8. Asosiy quritish zonasining vazifasi?

   
   

9. Yopiq zona vazifasi?

   
   

10. Fitr suyuqlik tortish zonasining vazifasi?

    
    

Tayanch soz va iboralar
Kristall, natriy gidrokarbonat, filtrlash, barabanli vakkum-filtr, filtrli suyuqlik, filtrlash zonalari, siqilgan havo, yoqolishlar.