|
Bosh kelishik.
Bosh kelishikdagi so`z kim?, nima?, qaer? Degan so`roqlarning biriga javob bo`ladi. Bosh kelishik formasi maxsus marfologik ko`rsatgichga ega emas. Shuning uchun ham u nol ko`rsatgichli forma hisoblanadi.
Bosh kelishik vositasiz va vositali kelishiklar funktsiyasida keladi. Bu vaqtda bunday kelishiklar ba'zan belgisiz qo`llanadi. Bu xol ko`proq qaratqich, tushum kelishigida kuzatiladi. qisman jo`nalish, o`rin, chiqish kelishiklarida kuzatiladi.
Bosh kelishikda kelgan otlar gapda quyidagi vazifada keladi:
Ega vazifasida: Kimsan akam koraygan o`zum boshlari guj bo`lib turgan tok oldiga kelib tuxtadi.
Kesim vazifasida. Bunda ikki holat bor:
A) o`zi kesim bo`lib keladi: kishi va jamiyatni shakllantirgan narsa-mehnat. Aytilgan so`z-otilgan o`q.
B) kesimning ot qismi bo`lib keladi. Qo`rqa pisa boshimni ko`tarsam, tepamda iljayib turgan Abduvali edi.
Izohlovchi vazifasida: Leytenant xotin hovli ichkarisiga (kirib) pildirab ketdi. Bosh kelishikdagi ot ko`makchi so`zlar bilan kelib, gapda hol, to`ldiruvchi vazifasida keladi: Abduvali bilan endi o`ynamayman. (U.X.) Zulfiya bilan sayohatga bordim.
Sifatlovchi vazifasida: Shu payt elektr qung`iroq asta jiringladi.
Nominativ gap vazifasida: Bu vaqtda bosh kelishikdagi ot aniqlovchilari bilan kengayib kelishi ham mumkin: ko`m-ko`k dala.
Undalma vazifasida: Olimjon aka, siz xalq uchun juda ko`p xizmat qildingiz.
Dostları ilə paylaş: | 
