Belgining ortiq - kamligini ifodalovchi formalar.
Sifatlarda darajalardan tashqari, belgining ortiq-kamligini ifodalovchi formalar bo`lib, ular bir predmetdagi belgini ikkinchi predmetdagi belgiga chog`ishtirib emas, balki belgining ortiq-kamligi bir predmetning o`zida ifodalanadi. Bular: sifatlarda intensiv forma, belgining ortiqligi formasi, belgining kamligi formasi deb yuritiladi.
Sifatlarning intensiv formasi predmetning belgisini uta ortiqligini ko`rsatib, ular sintetik-fonetik hamda analitik yo`llar bilan hosil qilinadi. Sintetik-fonetik yo`l bilan intensiv forma hosil kilinganda, sifat so`zning dastlabki yopiq bo`g`ini shu so`z oldidan qo`shib takrorlanishi shaklida (pak-pakana, but-butun kabi), sifat so`zning unli bilan tugagan bosh qismi olinib bu bosh qismga p yoki m hamda s kabi tovushlardan birini qo`shib va hosil bo`lgan ochiq bo`g`inni shu sifat so`z oldidan qaytariqlash tarzida (qip-qizil, bo`m-bo`sh, top-toza, kabi ), sifat so`zlarning ochiq unli bilan tugagan qismi olinadi va unda p a tovushlari qo`shiladi va hosil qo`shilgan qism shu sifat so`z oldidan qo`shib takrorlanishi (m: soppa-sog`, tuppa-tuzuk) ko`rinishlarida hosil qilinadi.
Analitik yo`l bilan sifatning intensiv formasi hosil qilinadi. Bunda oddiy darajadagi sifat so`z oldidan maxsus so`zlar: liq, tim, jiqqa, g`irt kabilar keltiriladi: liq to`la, jiqqa xo`l kabi.
Dostları ilə paylaş: |