O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi

Bolalar sport inshootlari
Respublikamiz Birinchi Prezidenta I.A. Qarimovning Oliy Majlisning 1997 yil 29 avgustdagi IX sessiyasida "Barkamol avlod - O‘zbekistan tarakqiyotining poydevori" mavzusida so‘zlagan nutkida va 2002 yil 24 iyundagi "O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamgarmasini to‘zish to‘g‘risda"gi PF № 3154 Farmonida yosh avlodni sport bilan shugullanish, soglom turmush tarziga amal qilish, ma’naviy va jismoniy kamolga intilish, Vatanga mexr-muxabbat, o‘z yurti bilan gururlanish ruxida tarbiyalash ishlari asosiy yunalish sifatida belgilandi. Zikr etilgan farmon nutkda belgilangan vazifalardan kelib chikib, O‘zbekistonda bolalar ommaviy sportini rivojlantirishini ta’minlash maqsadida joylarda sport muassasalarining barpo etilishi, yangi-yangi sport turlardan tugaraklar faoliyatining yulga quyilishi, ularning tegishli jixozlar va malakali sport murabbiylari bilan ta’minlanishi yanada kuchaymokda va buning natijasi jismoniy tarbiya va sport bilan shugullanayotgan bolalar va usmirlar soni yildan-yilga ortib borishiga asos bo‘lmokda.
O‘zbekistonda bolalar sportini rivojlantirish jamgarmasi xomiylik kengashi o‘z faoliyatini joylarda bolalar jismoniy tarbiya va sportining moddiy bazasini shakllantirish, axoli manzilgoxlarida zamonaviy bolalar sport komplekslari tarmogini barpo etishdan boshladi. Bolalar sportini xdr tomonlama rivojlantirish maqsadida, mamlakat va xududlar miqyosida sport bilan shugullanayotgan bolalar va usmirlar soni aniqdanib, ilmiy va tibbiy asoslar xdmda xududlarning tabiiy sharoitlari xdsobga olingan x,olda, istikbolli sport turlari rivojlantirila boshlandi. 2003 yilda Jamgarma orkali 130 ta sport ishooti qurilishi va ta’mirlanishi ishlari yulga quyildi. Respublikada tibbiy va ilmiy asoslangan 2,8 mingdan ortik sport tugaraklari tashkil kilinib, ularga 85 mingdan ortik bolalar jalb kilindi.
Bolalar ommaviy sport max,orati buginidagi tadbirlar, ommaviy razryadlar qursatkichidan ikkinchi - sportning yo‘qrri maxrrati buginiga, usmir-yoshlar sporti orkali tayyorlanadigan 1-chi razryadli sport ustasi nomzodi va sport ustasi darajasiga chikish imkoniyatlarini yaratadi. Mamlakatda ommaviy va yo‘qori sport tizimi doirasidagi Bolalar va usmirlar sport maktablari, olimpiya urinbosarlari kollejlari, Respublika oliy sport maxorati maktablarida yo‘qori malakali va iste’dodli, o‘z Vatani shon-shuxrati uchun qurasha oladigan sportchilar tayyorlanishi yulga quyildi.
Zamonaviy o‘quv va sport bazasiga ega bo‘lgan ana shunday kollejlar Jizzax, Xorazm, Andijon, Fargona Shaxarlarida foydalanishga topshirildi.
Yopiq va ochik inshootlarda mashg‘ulot o‘tkazish uchun muljallangan barcha sport jix,ozlari va anjomlari tula-tukis yarokdi va ishonchli max,kamlangan bo‘lishi kerak. Jix,oz va anjomlarni yarokdiligi, mustax,kamligi bo‘yicha o‘tkazilgan qurik natijalari maxsus jurnalga kayd etib boriladi.
Gimnastik snaryadlarning biriktirilgan yoki tutashgan joylari egilmagan, kimirlamasligi, maxdamlanadigan muruvvatlari (gayka, vintlari) ishonchli krtirilgan bo‘lishi l ozim.
Bruslarning jerdi (yogoch kismi) xar o‘quv yili oldidan mukammal ta’mirlanishi kerak. Ularda yorikdar paydo bo‘lsa ularni almashtirish lozim.
Turnikda mashkdar bajarishdan oldin va tugatilganidan so‘ng uning grif kismini quruk latta bilan artish va «shqurka» bilan tozalash lozim. Kryo‘q, rastyajkalar maxkamlanadigan plastinalar polga mukammal krtirilgan bo‘lishi kerak.
Gimnastik brevno yoriksiz bo‘lishi xamda burang (kiyshaygan) bo‘lmasligi lozim. Gimnastik «eshak»ning tirgaklari korpus kutilariga yaxshi maxkamlangan bo‘lishi lozim. Gimnastik tushaklar gimnastik snaryadlar atrofiga yakinrok tushalishi, sakrab tushganda, yikilib tushganda maydon xosil qilishi kerak. Gimnastik ko‘prikchaga (mostik) depsinganda sirpanishni oldini olish maqsadida ustki kismi rezina bilan krplangan bo‘lishi lozim.
Tuldirma tuplardan o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligi, yoshiga kdrab rakdmlari bo‘yicha foydalanish lozim.
Uloktiriladigan snaryadlar vazni musobaka koidasiga muvofiq o‘quvchilar jinsi, yoshiga moe bo‘lishi kerak.
Jixozlarni joylashtirishda xar bir snaryad atrofida xavfeiz xudud (zona) bo‘lishini nazarda tutish kerak.
Zal darega, mashg‘ulotga o‘quv dasturi talablaridan kelib chikkan xolda
tayyorlanishi kerak.

4-raem. Maktab sport zali qurinishi
Sport zalida mashg‘ulot o‘tkazishda magneziya yoki kanifoldan foydalanish kerak va bu changlanishni oldini oluvchi maxsus kutida sakdanishi kerak.
O‘quvchilarni suvga tushishiga (basseynga utishiga) fakatgina jadvalda familiyasi qursatilgan ukituvchi, murabbiy xozir bo‘lganida ruxsat beriladi. Ukituvchi yoki murabbiyning boshqasi bilan almashtirilishni fakat maktab direktori ruxsati bilan amalga oshirilishi mumkin. So‘zish bo‘yicha mashg‘ulotlarni murabbiylar o‘tkazadilar. Bu xolatda jismoniy tarbiya ukituvchilari o‘z-o‘zidan murabbiyga yordamchi bo‘ladilar, xar xil tashkiliy vazifalarni bajaradilar va mashg‘ulot jarayonida kdtnashadilar.
Mashg‘ulotlarni tabiiy suv xavzalarida o‘tkazishga fakat mashg‘ulot olib borish uchun maxsus joy ajratilganda va jixozlanganda, ajratilgan joy sanitariya talablariga javob berganda ruxsat etiladi.
Bolalarni so‘zishga urgatish joyi, ularning jixozlanishi mashg‘ulotlar boshlashdan oldin tuman va max,alliy sanepidmarkaz va sport tashkilotlari bilan kelishiladi.
Tabiiy suv xavzalaridan mashg‘ulotlar uchun joy tanlashda quyidagi "Maktab o‘quvchilarini so‘zishga urgatish bo‘yicha tavsiyalar" talablariga amal qilish lozim:
- suv xavzasining tubi chumilishga ajratilgan yoki xavzaning maxsus
jixozlab ajratilgan joyi bilan birga bir tekisda bo‘lishi;

• 
  ularda suvning chuqurligi 1,2 metrdan oshmasligi;
  
• 
  suvning okimi (xarakati) tezligi sekundiga 0.3 metrdan oshmasligi;
  

- tabiiy suv xavzasining tubi kumli bo‘lishi va shox-shabbalardan,
toshlardan, suv usimliklaridan, temir va boshqa bolalarga xavf soluvchi
narsalardan tozalanishi;

• 
  chumilish joyi ajratilgan bo‘lishi;
  
• 
  mashg‘ulot davomida kutqaruv vositalari (kutqaruv x,alkasi, arkonlar, tayoklar, zarur xolatlarda kutqaruv kayiklari va xokazo) bo‘lishi kerak.
  

So‘zish bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazishga zarur shart-sharoitlar tayyorlashda ukituvchi-murabbiy mashg‘ulot o‘tkazishga xalakit beradigan kamchiliklarni bartaraf etishi, iloji bo‘lmagan xolatlarda mashg‘ulotlarni tuxtatishi, bekor qilishi lozim.
Barcha o‘quvchilar "Maktab o‘quvchilarini so‘zishga urgatish bo‘yicha tavsiyalar" talablarini bilishlari va kdt’iy amal qilishlari kerak