O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus vazirligi samarqand davlat universeteti

5.2.-chizma.
Yalpi taklif egri chizig‗i 
P
Oraliq kesma 
Y
Yalpi taklif egri chizig‗ining 
Keyns kesmasida
iqtisodiyotni 
nisbatan qisqa muddatda amal qilishini xarakterlaydi. Bu kesmada yalpi 
taklifni tahlil qilish quyidagi shartlarga tayanadi: 

iqtisodiyot ishlab chiqarish omillari to‗liq band bo‗lmagan 
sharoitda amal qiladi; 

baholar, 
nominal 
ish 
haqi 
qayd 
etilgan, 
bozor 
tebranishlaridan juda kam ta‘sirlanadi; 

real miqdorlar (ishlab chiqarish, bandlilik, real ish) haqi 
harakatchan va bozor tebranishlaridan tez ta‘sirlanadi. 
Oraliq kesma
– ishlab chiqarish real hajmining o‗sishi narxlar 
darajasining o‗sishiga mos ravishda o‗sib boradi. Nima uchun? Chunki, 
iqtisodiyotning pasayish holatidan to‗liq bandlikka o‗tishi noteks va turli 
vaziyatlarda ro‗y beradi. Masalan, ayrim tarmoqlarda resurslarning 
yetishmasligiga duch kelinsa, boshqa tarmoqlarda hozircha ortiqcha 
resurslar mavjud bo‗ladi. Shuningdek, ular ishlab chiqarishni 
kengaytirish uchun yangi asosiy vositalar sotib olish va malakasiz 
mutaxassislardan foydalanishiga to‗g‗ri keladi. Bu esa mahsulotlar 
birligiga ketadigan xarajatlarning oshishiga va natijada baholar 
darajasining o‗sishiga olib keladi. 
Vertikal yoki klassik kesma
da iqtisodiyot to‗liq bandlik 
sharoitiga yoki ishsizlikning tabiiy darajasi sharoitiga erishgan vaziyatni 
ko‗ramiz. Iqtisodiyot egri chiziqning bu kesmasida o‗zining ishlab 
Gorizontal yoki Keyns 
kesmasi 
Vertikal yoki klassik 
kesma

---

63 
chiqarish potensiali darajasida bo‗ladi. Bu shuni bildiradiki, baholarning 
har qanday oshishi ishlab chiqarish hajmining oshishiga olib kelmaydi. 
Chunki, iqtisodiyot to‗liq quvvatda faoliyat ko‗rsatayapti. To‗liq bandlik 
sharoitida ayrim firmalar boshqa firmalarga nisbatan resurslarga 
yuqoriroq baholarni taklif etish orqali ishlab chiqarish hajmini 
oshirishga harakat qiladi. Ammo, bunday holatda ayrim firmalarning 
resurslar va ishlab chiqarish hajmini oshirishi, boshqalari uchun 
yo‗qotishga olib keladi. Natijada bu mahsulotlar bahosi oshishi mumkin, 
lekin ishlab chiqarishning real hajmi o‗zgarmay qoladi.
Klassik nazariyada yalpi taklifni tahlil qilish quyidagi shartlarga 
tayanadi: 
-ishlab chiqarish hajmi faqatgina ishlab chiqarish omilari hajmiga 
va texnologiyalarga bog‗liq va baholar darajasiga bog‗liq emas; 
-ishlab chiqarish omillari va texnologiyalarda o‗zgarish sekinlik 
bilan ro‗y beradi; 
-iqtisodiyot to‗liq bandlik sharoitida amal qiladi, ya‘ni ishlab 
chiqarish hajmi potensial darajaga teng; 
-baholar va nominal ish haqi o‗zgaruvchan, ularning o‗zgarishi 
bozorlarda muvozanatni ta‘minlab turadi. 
Ishlab chiqarish hajmi ko‗payishi yoki kamayishi bahoga bog‗liq 
bo‗lmagan