O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta

Mikrооrganizmlarni davriy o’stirish

Ekiladigan materiallar olishda, ko’pinsha davriy o’stirish usulidan foydalaniladi. Buning mohiyti shundan iboratki, mikroorganizmlarning o’sish davrida tashqaridan qo’shimsha ozuqa moddalari qo’shib borilmaydi, shuningdek olib tashlanmaydi ham. Bunday sharoitda mikroorganizmlar ma’lum rivojlanish siklini bosib o’tgan holda o’sadi va ko’paydi. Rivojlanish sikli fazalar va davrlar almashinuvi bilan belgilanadi. Fazalarning birin ketin almashinish jarayonlari shizmalarda ifodalanishi mumkin. Agar, ekilgan vaqtda idishdagi hujayralar soni aniqlansa, ma’lum bir vaqtda ma’lum miqdordagi hujayralar soni paydo bo’ladi. Hujayra sonini (yoki ularning umumiy og’irligini) abssisaga, o’tgan vaqtni esa ordinataga qo’yib shizma shizilsa, mikroorganizmlarning qanday ko’payganligi to’g’risidagi axborot olinadi (5-rasm).

Ushbu qiyshiq shiziqni mikroorganizmlarni o’sish qiyshiq shizig’i deyiladi va u bir nesha faza va davrlarga bo’linadi.

I.Dastlabki yoki birinchi faza lag faza yoki moslashuv fazasi deb ataladi. Bu faza muxitga ashitqi tashlangandan, mikroorganizmlarni ko’payish davri boshlangangasha davom etadi. Bu davr ishida mikroorganizm yngi muhitga, y’ni sharoitga moslashadi (adaptasiy). Ushbu fazaning tuzilishi mikroorganizmning fiziologik o’sish xosligiga, ekuv va ozuqa muhitining tarkibi va sifatiga, hamda o’stirish sharoitiga bog’liq bo’ladi. Bu sharoitlar qanshalik farq qilsa (mikrob oldin o’sib turgan sharoitdan), hamda qanshalik ekuv materiallarini miqdori ko’p bo’lsa, bu fazaning o’sish davri shunshalik qisqa bo’ladi.

5-rasm.