O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

To’lovga qodirlik deganda nima tushuniladi? To’lovga qodirlik deganda to’lov mablag’lari bilan qiqsqa muddatli to’lov majburiyatlarining qoplanish darajasi tushuniladi. To’lov mablag’lari tarkibiga pul mablag’lari, qimmatli qog’ozlar, debitorlik qarzlari va tovar-moddiy zaxiralar (kelgusi davr xarajatlarisiz. Muddatli to’lov majburiyatlariga joriy kreditorlik qarzlari va qisqa muddatli kredit va qarzlar kiradi.)
To’lovga qodirlik ko’rsatkichlari o’z navbatida 3 turga bo’linadi. Ushbu ko’rsatkichlarni hisoblash usuli va ta’rifini quyidagi shakldan ko’rish mumkin.

To’lovga qodirlik ko’rsatkichlari	Ko’rsatkichni hisoblash usuli	Ko’rsatkichlarning mazmuni
1. Mutlaq to’lovga qodirlik -koeffisiyenti		A1-pul mablag’lari va qimmatli qog’ozlar summasi; P1- joriy kreditorlik qarzlari P2-qisqa muddatli kreditlar va qarzlar
2.Oraliq to’lovga qodirlik koeffisiyenti		A2-debitorlik qarzlari
3.Joriy to’lovga qodirlik koeffisiyenti		A3-tovar -moddiy zixiralar (kelgusi davr xarajatlaridan tashqarisi.)

Omilli tahlil usuli orqali to’lovga qodirlik koeffisiyentlari o’zgarishiga omillarning ta’siri hisoblanadi va har birining ta’siriga baho beriladi. Omillar tasirini zanjirli bog’lanish usuli orqali aniqlash zarur. Buni mutlaq to’lovga qodirlik koeffisiyentining tahlili misolida keltirdik.

Hisobot davridagi mutlaq to’lovga qodirlik koeffisiyentini bazis davridagi mutlaq to’lovga qodirlik koeffisiyentiga solishtirib,o’zgarishi aniqlanadi:

Ushbu o’zgarishga omillar tasirini aniqlash:

1.Mutlaq to’lovga qodirlik koeffisiyentining o’zgarishiga joriy kreditorlik qarzlari o’zgarishining tasiri:

2. Mutlaq to’lovga qodirlik koeffisiyentining o’zgarishiga qisqa muddatli kreditlar va qarzlar o’zgarishining tasiri:

3. Mutlaq to’lovga qodirlik koeffisiyentining o’zgarishiga pul mablag’lari summasi o’zgarishining tasiri:

Ushbu uch omil tasirlarining yig’indisi mutlaq to’lovga qodirlik koeffisiyentining o’zgarishiga teng kelishi kerak..