O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi. Toshkent davlat agrar universiteti

Investitsiya kompaniyalari – bu qimmatli qog’ozlarni chiqarish, ularga 
mablag’ sarflash, qimmatbaho qog’ozlarni qz nomidan va o’z hisobidan olish – sotish 
ishlarini amalga oshiruvchi yuridik shaxslardir. ... 
- 
Investitsiya fondlari – bu jismoniy va yuridik shaxslar mablag’larini 
to’plovchi hamda foyda olish, aksiyadorlar xatarini kamaytirish maqsadida ushbu 
mablag’larini fond nomidan QQ larga, bank hisob raqamlariga va omonotlariga 
joylashtiruvchi tashkilotlardir. ...
- 
Boshqaruv kompaniyalari – bu Investitsiya muossasasi tomonidan uning 
ixtiyoriga topshirilgan, lekin boshqa shaxsga tegishli bo’lgan QQ lar, ularga 
investitsiya qilinadigan pul mablag’lari va QQ larni muayyan vaqt mobaynida
mukofot evaziga o’z nomidan ishonchli boshqarishni amalga oshiruvchi 
tashkilotlardir. ...
Investitsiya muossasasalarining asosiy faoliyat turi QQB da faoliyat ko’rsatishligi, 
faqat litsenziya asosida (yuridik shaxslarga 3 yil, jismoniy shaxslarga 5 yil muddatga) 
faoliyat yuritishligi, ular rahbarlarining har yili majburiy ravishda attestatsiyatan 
o’tishi shartligi, ularni tashkil etish uchun ayrim cheklovlar ya’ni Ustav, zahira, 
qushmcha fondlarining belgilanagn talab darajasida bo’lishi lozimligi kabilar ularga 
xos bo’lgan umumiy xususiyatlar hisoblanadi. 
2. Depozitariylar tushunchasi va tizimi. 
YUqorida ta’kidlanganidek depozitariylar ham investitsiya muossasasi 
hisoblanadi va u quyidagicha ta’riflanadi. Depozitariy – bu qimmatli qog’ozlarni 
saqlash va QQ larga bo’lgan huquqlarni hisobga olish faoliyatni amalga oshiruvchi 
investitsiya muossasasidir. 
Dastlab Depozitariy so’zining asosini tashkil etayotgan so’zlarni tushunib 
olaylik. Depozit – bu ma’lum shartlar bilan saqlash uchun bankga yoki omonat 

---

kassasiga berib qo’yilgan pul yoki qimmatli qog’ozlardir. ... Deponent – bu depozitga 
pul yoki qimmatbaho qog’ozlarni qo’ygan shaxs. ... 
Demak Depozitariy faoliyati deganda qimmali qog’ozlarni saqlash va ularga 
tegishli bo’lgan huquqlarni hisobga olib borish xizmati tushunilar ekan. ... 
Ularning o’ziga xos bo’lgan xususiyatlari shundan iboratki- ularning qimmatli 
qog’ozlar bilan operatsiyalari bo’yicha bajaradigan vazifalari bankning pul 
mablag’lari bo’yicha bajaradigan vazifalariga taxminan o’xshab ketadi. Biroq 
bankdan farqli o’laroq depozitariy o’z deponentining aktivlvriga to’g’ridan – to’g’ri 
egalik qilish huquqiga ega emas. Misol uchun bank ... depozitariy bilan deponent 
o’rtasidagi munosabatlar faqat shartnoma asosida amalga oshiriladi. Depozitariy 
majburiyatlari 
bo’yicha 
deponentning 
qimmatli 
qog’ozlariga 
mas’uliyat 
yuklatilmaydi, ya’ni depozitariy saqlash uchun qabul qilib olgan qimmatli 
qog’ozlardan u yoki bu maqsadda (misol uchun garovga qo’yish ... )foydalana 
olmaydi.
Depozitariylar o’z faoliyatida quyidagi hisob turlarini qo’llaydi: 
-