O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi. Toshkent davlat agrar universiteti

 
 

---

4. Birjalarning iqtisodiyotni rivojlantirishdagi tutgan o’rni va ahamiyati. 
Mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning 
eng muhim ustivor yo’nalishlarini belgilab, Prezident I. Karimov 2006yil 10 fevral 
kuni Vazirlar Mahkamasining 2005 yilda mamlakatni ijtimoiy – iqtisodiy 
rivojlantirish yakunlari va 2006 yildagi yo’nalishlariga bag’ishlangan majlisda 
“Erishilgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi marralar sari izchil harakat qilishimiz 
lozim” deb nomlangan ma’ruzasida – “Bugun to’la ishonch bilan aytishimiz 
mumkinki, tadbirkorlarga, avvalo kichik biznes sub’ektlariga, asosiy, shu jumladan 
talab katta bo’lgan moddiy resurslardanfoydalanish imkoniyatini beruvchi barqaror 
bozor mexanizmi shakllandi ...” deb ta’kidlab o’tdilar.(1)
Shunday bozor mexanizmlarining muhim tarkibi bo’lgan birjalar va ularda 
o’tkazilayotgan birja savdolari ekanligini alohida ta’kidlash o’rinli bo’ladi. Chunki 
Bugungi kunda kichik biznes sub’ektlarining tovar-moddiy resurslarga bo’lgan o’z 
ehtiyojlarining qariyb 70 foizini birja savdolarida qilinadigan xaridlari hisobidan 
ta’minlanmoqda. Birja savdolarida aylanma mablag’lar hajmi 2001-2005 yillar 
mobaynida 5.5 barobar ortgan. Hozirgi kunda ulgurji savdo aylanmasining uchdan 
ikki qismi birja savdolari hissasiga to’g’ri kelmoqda. Vaholanki 2000 yilda bu 
ko’rsatkich atigi 8.5 foizni tashkil etgan. YUqorida keltirilgan raqamlardan ham 
ko’rinib turibdiki birjalarning mamlakatimiz iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim 
ahamiyatga ega ekan. 
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak iqtisodiy islohotlarning ustivor yo’nalishi 
sifatida xususiy mulkchilik tarmog’inikengaytirish, biznes uchun qulay muhit yaratish 
va uning kafolatlarini mustahkamlash vazifalarini hal qilishga xizmat qiluvchi birjalar 
va ularda amalga oshiriladigan birja savdolarini rivojlanishi, uning samaradorligini 
oshirish bugungi kunning dolzarb masalalaridan hisoblanadi. 
Savollar: 
1. Birja tushunchasi, faoliyati va o’ziga xos xususiyatlari qanday? 
2. Birjaning rivojlanish tarixi? 
3. Respublikada birja turlari, ularning faoliyat yo’nalishlari aniqlab bering? 
4. Birjalarning iqtisodiyotni rivojlantirishdagi tutgan o’rni va ahamiyati 
qanaqa?